Мазмұны нормативтік сілтемелер
Проблемалық-іс-әрекеттік оқыту
жүктеу/скачать 5,46 Mb. Pdf көрінісі
|
disser (2)
| Проблемалық-іс-әрекеттік оқыту
тұжырымдамасының әдіснамалық принциптерінің бірі оқыту және тәрбиелеу процесінде студент тұлғасының белсенді-әрекеттік даму принципі болып табылады, атап айтқанда: 1. Оқыту мен тәрбиелеудің барлық жүйесінің шығармашылық ойлау стилі, кең ғылыми эрудициясы, жоғары кәсіби біліктілігі бар маманды қалыптастыруға нақты бағдарлануы. 2. Оқу-тәрбие процесінде әлеуметтік қатынастардың барлық қазіргі заманғы ерекшеліктерін: динамизм, көп қырлылық, қоғамның әлеуметтік дамуының қарама-қайшылықтары, барлық жаңа, алдыңғы қатарлыларды енгізу атмосферасын жаңғырту. Бұл дегеніміз, аталған ерекшеліктер әрбір оқу сабағына, әр тәрбие әрекетіне тән болуы тиіс. 3. Студенттерді оқыту мен тәрбиелеудің барлық жүйесінің болашақ кәсіби қызметімен тығыз байланысын қамтамасыз ету, кәсіби мәдениеттің жоғары деңгейін тәрбиелеу. 4. Студенттерді өнімді зерттеу стилімен, еңбекті ғылыми ұйымдастыру дағдылары, өзін-өзі жетілдіру қажеттілігімен қаруландыру. Бірінші қағидатпен басқа әдіснамалық қағидат – проблемалар тығыз байланысты. Ол мыналарды болжайды: 1. Құбылыстарды олардың нақты дамуындағы, басқа құбылыстармен өзара кең әрекеттестікте зерттеу. Студенттер қоғамның, табиғаттың, адамның дамуының нақты процестерінің көптүрлілігін, қарама-қайшылығын көруді үйренуі тиіс. Басқаша айтқанда, зерттелетін құбылыстар жүйесі статикада емес, өзара іс-қимылдың нақты процестерінде динамикада көрсетілуі тиіс. 2. Өзіндік, шығармашылық еңбектің эмоционалдық, эстетикалық тартымдылығымен байланысты танымдық қиындықтарды жоғары деңгейде оқыту. Мұндай сападағы оқу процесін модельдеу құралы проблемалық жағдайлар мен оларды шешу болып табылады. 3. Оқу сабақтарының диалогтік формаларын дамыту. Әрбір сабақ оқытушы мен студенттер білімді бірлесіп іздеуіне негізделуі тиіс. 4. Оқытушы мен студенттер тарапынан батыл ғылыми болжам жасау, дәстүрлі және дәстүрлі емес ғылыми мәселелерді шешудің жаңа жолдарын іздеу. 50 Оқытудың проблемалық-әрекеттік тұжырымдамасының негізгі ережелері осындай. Оған ең тән белгілері: - жан-жақтылық; - әдіснамалық негізділік; - теориялық және практикалық дайындықтың іргелі және кәсіби бағыты; - оқыту мен оқудағы проблемалардың басым болуы; - мотивацияның жоғары дәрежесі және эмоциялық қанықтығы; - білім алушылардың өзіндік іздену, оқу және зерттеу қызметінің жоғары үлес салмағы; - кешенді тапсырмалар оқушылардың танымдық іс-әрекеті басқару құралы ретінде; - аудиовизуалды техникамен жоғары жабдықталу; - мазмұндағы, ұйымдағы, әдістемеде және бақылаудағы кешенділік. Ең маңыздыларды сипаттай отырып, бұл мәселе аталған белгілердің ішінде оны жетілдірудің жетекші бағыттары болып табылады. ЖОО-да оқу кезінде студенттердің шығармашылық ойлауын дамытудың өзектілігіне қарамастан, олардың дайындық теориясы мен практикасын одан әрі жетілдіру белгілі бір қиындықтарға тап болады. Оларды талдау осы проблеманы шешудің жаңа жолдары мен шарттарын анықтаудың нақты алғышарты болып табылады. Жоғары мектеп педагогикасында ұзақ уақыт бойы оқыту және тәрбиелеу схемасы жұмыс істеді, оған сәйкес болашақ маманның тұлғасын қалыптастыру мен дамытудың күрделі, қарама-қайшы процестері, оның зияткерлік жетілуі, кәсіби қалыптасуы бір сызықты практикамен ауыстырылды. Педагогикалық әдебиетте оқу-тәрбие процесінің күрделілігі, диалектілігі, адамның рухани әлемінің және т.б. қиындықтары туралы ой жиі айтылып тұрса да, іс жүзінде барлық ұсыныстар оқу-тәрбие жұмысының күрделі тәжірибесінде табысқа жетудің кепілдігі ретіндегі қалыпқа түсіп отырды. Әлбетте, студенттер мен жоғары оқу орындарының оқытушылары осы күнге дейін жоғары мектеп педагогикасының теориялық негіздерін көрсетіп, өз қызметінде эмпирикалық тәжірибеге сүйенуді қалайтындықтармен түсіндіруге болады. Жоғары оқу орнының білім беру жүйесінде қалыптасқан білім беру үдерісіндегі іркіліс құбылыстары келесіде байқалады. 1. Шығармашылық ойлауды дамыту көп жағдайда стихиялы жүзеге асырылады. 2. Жоғары мектеп педагогикасында ұзақ уақыт бойы педагогикалық құбылыстар, жеке тұлғаның, ұжымның психологиясы терең психологиялық талдаусыз өтті. Психология, өз кезегінде, педагогиканың іргелі мәселелерінен алшақтап кетті. Жоғары мектеп дидактикасының нәтижесінде қазіргі уақытқа дейін психологиялық оқыту теориясы түрінде қажетті ғылыми негізі жоқ. Студенттердің шығармашылық ойлауын дамытудың заманауи талпыныстары шығармашылық психологиясын терең түсінбей эмпирикалық жолмен жүзеге асырылады. 51 3. Теорияның фундаменталды базисінің болмауы педагогикалық ойдың қозғалысы, эксперименттік материалды жалпылау үстірт деңгейде жүзеге асырылады, студенттердің шығармашылық ойлауын дамыту тәжірибесі жоғары мектеп педагогикасын заңдылықтар, терең ішкі байланыстар түрінде түсіндіре алмайды. Бұл жағдай мектеп дидактикасында, жаңашыл педагогтардың жұмыс тәжірибесінде жинақталған тәжірибені жоғары оқу орнының ерекше жағдайында терең ұғынуға және аударуға мүмкіндік бермейді. 4. Теория дамуының жеткіліксіз деңгейі жоғары мектеп педагогикасының өте әлсіз болжамдық қабілетке ие болуына алып келді, яғни өзінің өзекті мәселелерін әлі шеше алмайды. Осыған байланысты студенттердің шығармашылық ойлауының көптеген сипаттамалары схемалық түрде берілген. Мұндай жағдайда оқыту процесінде зияткерлікті дамытуға арналған мақсатты талаптар жалпы тәртіпте іске асырылады. Біздің ойымызша, студенттердің шығармашылық ойлауын дамыту проблемасын одан әрі іргелі шешу аталған барлық жағымсыз құбылыстарды жоспарлы және табанды еңсеруге байланысты. Теориялық әдебиетте және жоғары мектептің практикасында оқу іс-әрекеті негізінде кәсіби-шығармашылық ойлауды дамытуға бола ма? деген сұрақ жиі қойылады. Біздің ойымызша, егер мұндай мәселе туындаса, онда оның бастауындағы ЖОО өздеріне жүктелген міндеттерді – жүктеу/скачать 5,46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|