«Мейіргерлік істегі психология және коммуникация негіздері» пәні бойынша студентке арналған
Дәрігер мен науқас арасындағы тиімді қарым-қатынас ерекшеліктері
жүктеу/скачать 1,16 Mb.
|
силабус2020пс (4444444444)
| Дәрігер мен науқас арасындағы тиімді қарым-қатынас ерекшеліктері
Өлімге деген қатынас өмір сүруге әсер етеді.Өлімнің өмірге жағымды әсер ететін қабылдау қиын,өйткені біз оны текқана қабылдаймыз.Бірақ,бір сәтке болсын өлім туралы ойлардан бас тартсақ,өмір өзінің қарқынынан айырылады.Жазылмас науқастармен ашық сойлесу мәселесі өте қиын болып табылады.Бұл туралы көптеген пікірлер бар.Біреулері,пациентке бүкіл шындықты айтқан жөн десе,екіншілері ауыр науқасқа мейірімділікпен қарап,оған жақындап қалған өлім туралы ешнарсе айтпайды,ал үшіншілері бұл пациенттің қалауымен жүруі керек дейді.Әрине,науқас өзінің жағдайы туралы шындықты білуге құқылы және оның құқығын аяқ асты етуге ешкімнің қақысы жоқ,бірақ «білуге құқылы» және «білуге міндетті» деген ұғымдардың бірдей емес екендігін ұмытпаған жөн. Жалпы тексеруден ешқандай потологиялық бұзылыс табылмай өткен көптеген пациенттер ,стационарға түсіп жатады.Яғни нақты бұзылыстардың белгісі жоқ,кей науқастар бұрыңғы шағымдарымен емханаға қайта түседі Демек,денедегі немесе ішкі ағзадағы оргондардың бұзылысына ұқсас,бірақ қалыпты ,яғни әдеттегі тексеру әдістері арқылы еш анықталмайтын шағымы бар науқасты,психиатрға немесе психотерапевтке жібереміз. Отбасылық және әлеуиеттік тарих.Науқас өзінің ауруының тарихын әңгімелеп отырған кезде,дәрігер тек ауруға қатысты мәліметті ғана емес ,пациенттің бүкіл өміріне,оның кәсіби және кәсіби емес қызығушылықтарына байланысты ақпаратты ескеруі шарт.Кез-келген аурудың пайда болуы психологиялық және әлеуметтік себептерге байланысты екендігін есте сақтаған жөн. Қорытындыда өлім халіндегі жатқан адаммен жұмыс жасау кезінде ескеретін бірнеще маңызды қағиданы атап өтейік; Көбінесе адамдар жалғыздықта өледі, «адам әрқашанда жалғыз өледі» деген белгілі пәлсапалық тұжырымды көбінесе біржақты түсінеді және өлім халінде жатқан адамнан алыстауды осылайша актайды. Өлім халіндегі адманың шағыын мұқият тыңдап,қажеттіліктерін қанағаттандырып тұру керек. Айналадағыадамдардың барлық тіршілігі,өлім халінде жатқан адамға бағытталуы жөн. Өлім хадіндегі адамдар ьыңдағаннан көрі3,өзі сөйлегенді ұнатады. Өлім халіндегі адамдардың сөзінде жасырын мағына болады Өлім халіндегі адамд тек күту,аялау нысаны деп қарастырмаған жөн. Өлім халінде жатқан қолдана алатын ең үлкеен нарсе біздің тұлғамыз Психологтар дәрігерлер өз ұмәндары мен күнә сезімдері және өзінің өлім жайлы ойларын мойындап,бөлісуі керек Медициналық этика үш негізгі бағыт бойынша тұлғаралық қарым-қатынастардың әртүрлі мәселелерін зерделейді және шешеді: медициналық қызметкер – емделуші, медициналық қызметкер – емделушінің туысқандары, медициналық қызметкер – медициналық қызметкер. Дәрігер - науқасарақатынасыныңекітүрібелгілі: императивтіжәне диалог. Императивті қатынас- бұл науқасқа авторитарлық және директивтік әрекетжасау. Қарым-қатынастың бұл түрініңмақсаты - науқастың тәртібін бақылау және белгілі бір әрекет жасауға оны мәжбүрлеу. Императивті қатынастың негізгіерекшелігі - науқасты мәжбүрлеу мақсатыжасырын емес ашық түрде жүргізіледі. Мұнда әсер ету құралдарына жататындары - бұйрық, нұсқау, талап. Императивті қатынас түрін қолдану, мақсат және этика тұрғысынан, әлеуметтік әрекет түрлерінде ғана қолайлы болады. Мысалы, төтеншежәне жедел жағдайларда. Команда, бұйрық және тыйым салу арқылы,сырттай бағынышты жағдайды жәнеталанты орындату- адамның ішкі ойы мен сенімінен,оның интровертті мотивациясынан (өзіндік ықпалынан) тумайтыны анық. Дәрігер - науқас арақатынасында императивті тәсілді қолдану көбінесе орынсыз және этикаға сәйкес емесболады. Диалогтық қатынас.Бұл арақатынаста, науқасқа дәрігер тарапынан ұстамдылық көрсетіліп, тепе-тендік жағдайы туады. Өзара әрекеттесудің келесі ережелерін айнытпас орындағанда ғана диалогты қатынасқа нәтижелі түрде жетуге болады: 1. Науқастың өзекті жағдайына өзінің толық көңіл-күйін аудару. 2. Науқасыкпалдарына априорды (алдын ала) сенім білдіріп, оны бағалаусыз қабылдау. 3. Науқасты өзіне тең деп есептеп, оны «өз жекешелік ойы мен меншікті өз шешімі бар» деп қабылдау. 4. Қатынасуды жеке тұлғалау (персонофикациялау) - қарым-қатынасты, сұхбатты өз атынан жүргізіп,басқалардың пікірлеріне жәнебеделділердің көзқарасына сүйенбей, тек өзінің нақтылы сезімдері менталаптарын көрсету. Арақатынастың ішкі құрылысы да өте күрделі болады. Мұнда біріне бірі байланысты үш жағын айқындауға болады: коммуникативтік, интерактивтік, перцептивтік. Арақатынастың коммуникативтік жағы науқаспен ақпарат алмасуды, ақпарат беру және кабылдаудан құрастырылады. Арақатынастың интерактивтік жағынан («интеракция» - әрекеттесу) мағынасы - қатынасқа түскендәрігер мен науқас әрекеттерінің алмасуы, яғни тұлға аралық әрекеттіұйымдастыру. Ал перцептивтік қатынасу жағы – бұл дәрігердің науқасты түсінуі,білуі. тәрбиелеуі негізінде тұлға аралық нәтижелі қатынас орнатуы. Сөзсіз қатынасу.Қатынас жасаған кезде басқа адамның физикалык бейнесінің жекеше белгілеріне назар аудару (бет әлпеті, қол, иық қимылдары, жестілері, позасы, интонациясы) арқылы қосымша мәлімет жинастырып, қатынасу процесін дұрыс бағытта жүргізуге мүмкіншілік алады, әсіресе көп мәліметті (сигналдарды) тындаушы адамның бет-жүзі береді. Бұл сөзсіз қатынасу арқылы дәрігер ойын ауру адам қабылдап,я кабылдамағанын, оның түсініп сенім білдіргенін немесе күмәнданғанын көрсетеді. Қосақтастыру техникасы— бұл пациентпенбір дәрежелі психологиялық жанасу арқылы ем тиімділігін іске асыру. Басқа адамды түсіну және сезіну дәрігердің жеке тұлғалық психологиялық қасиеттеріне, яғни эмпатия қабілетіне байланысты болады. Сондықтан, бұл әдісті игеру үшін, дәрігер алдымен өзінің жекеше тұлғалық эмпатиялық қасиеттерін дамытып жетілдіру кажет. Егер науқаста, дәрігерді таңдау кұқығы болса, дәрігерде ондай мүмкіншілік жоқ, ол әр ауру адаммен қатынас жасауға даяр болуы керек. Мұнда, дәрігердің науқаспен алғашқы қатынасуы өте мағыналы болады, себебі бір қалыптасқан алғашқы пікірді өзгерту оңай болмайды. Тыңдау тәсілінің техникасы. Мақсаты - науқасты сөйлестіру арқылы қажетті ақпарат жинастыру. Тыңдау тәсілінің екі түрі белгілі: · бағалай отырып тыңдау; · бағалаусыз тыңдау. Дәрігерлік тәжірибеде бағалай отырып тыңдау жиі колданылады.Сұхбаттасу үстінде дәрігердің дене қалпы (поза), оның толық назар аударып, тыңдауға әзірлігін калыптастыру керек. Дәрігер науқас адамның көзіне үнемі тесіле қарауға болмайтынын ескере отырьш, оған тек анда-санда ғана көз тастағаны дұрыс болады. Бағалаусыз тыңдау техникасы бойынша ең маңызды шарт - үндемеу, икемдеу, ымдап қолдау және қызыққанын білдіру. Сұхбат кезінде аурудың қобалжып қапалануы, келесі жайлар арқылы бейнеленеді: оның сөз ырғағының өзгеруі, паузалардың пайда болуы, мысқал сөздерді жиі қолдана бастауы. Психологиялық жайсыз жағдай болғанның маңызды белгісіне жағатыны - аурудың сұраққа жауап беруден кашуы немесе жалпы мағынасыз фразаларды қолдануы. Науқасадам дау, таласнемесебасқадайпсихологиялық конфликт, шиеленісболғанынжасыруғатырысады. жүктеу/скачать 1,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|