Мемлекет пайда болуының материалистік теориясы

Мемлекет пайда болуының материалистік теориясының өкілдері К.Маркс, Ф.Энгельс, В.И.Ленин. Олар мемлекеттің пайда болуын ең алдымен әлеуметтік-экономикалық факторлармен байланыстырды.

Экономиканың дамуына ең басты септігін тигізген, оның ішінде мемлекеттің пайда болуының басты себебі еңбектің ірі үш (жер өндеуден мал шаруашылығы және қолөнері бөлініп шықты) бөлікке бөлінуі жатады. Бұндай еңбектің бөлінуі еңбек құралдарының дамуымен байланысты. Ал еңбек құралдарының дамуы жоғары өнімділікке әкелді. Артық өнімнің пайда болуы жеке меншіктің пайда болуына негіз болды. Соңында, қоғам бай мен кедей деп екіге бөлінді.

Жеке меншіктің пайда болуының елеулі алғы шарты қоғаммен сәйкес келмейтін, оның мүшелерінің барлығының мүддесін білдірмейтін бұқаралық биліктің бөлініп шығуымен байланысты. Үстем рөл бай адамдарға көшті, олар басқарушыларға айналды. Олар өздерінің экономикалық мүдделерін қорғау үшін жаңа саяси құрылымды, яғни мемлекетті құрды. Мемлекет бай адамдардың еркін іске асырудың құралы ретінде болды.

Осы себептен мемлекет бір таптың екінші тапқа үстемдік етуді сақтау мен қолдау мақсатында пайда болды, сондай-ақ тұтас организм ретінде қоғамның өмір сүруін және қызмет етуін қамтамасыз ету мақсатында да пайда болды.

Дегенмен, аталмыш теорияның өкілдері мемлекеттің пайда болуының экономикалық себептеріне көп көңіл бере отырып, ұлттық, діни, психологиялық, әскери-саяси және өзге де себептерді ескермеген.