МәШҺҮР – ЖҮсіптің лингвистикалық КӨЗҚарастары оқу құралы Павлодар Кереку
жүктеу/скачать 14,12 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ӘЛХАМДУЛИЛЛА
- «Әлхамдулилла!»
| БИСМИЛЛӘҺ -(بسم الله ) –би арабтың тіліндегі грамматика бойынша -мен -бен –пен көмектес септігінң жұрнақтарын білдіреді. «исми – есім, аты», ал, «ллаһи – Аллаһ» сөзінен шығып, жалпы мағынасы «Аллаһтың есімімен». Бұл сөзді толық түрде айтқанда: «Бисмилләһи – рахмани - рахим» яғни «Мейірімді, рахымды Аллаһтың атымен бастаймын»деген мағына береді. Ислам дінінің негізін қалаушы, адамзаттың сұлтаны хазіретті Мұхаммед (с.а.с.)-ға пайғамбарлық келгенде, Аллаһ Құранның алғашқы «Ғалақ» сүресінің 1-2- аяттары: «Оқы! Сондай жаратқан Раббыңның атымен оқы!» - деп, түскен. Содан бастап күллі мұсылман халқы әрбір істің басында, Құран оқығанда, әрбір амал-қимылда, тіпті шошынғанда да «Бисмилләһи рахмани рахим» деп, Аллаһтың есімімен бастайды. Себебі, Аллаһтың есімімен басталған дүниеге шайтан араласа алмайды деген ұғым бар.
Ақын Мәшһүр-Жүсіп Көпеевтің дінижырларында да «Бисмилләһ» сөзі жиі кездеседі. Мысалы: Бастаймын пісмілләдан сөздің басын, Екі елу он бес дейді ердің жасын. Кей надан ғалымдарға қас болады, Айтайын соның бірер хикаясын - дейді. Ақын бисміллә және пісміллә п/б вариантын қолданған. Әдеб.: Рүстемов. Л.З. Казахско – русский толковый словарь арабско – иранских заимствованных слов. – Алма – Ата., Мектеп, 1989. - Б. 74, 25. Мәшһүр-Жүсіп Көпеев. Таңдамалы. (Екі томдық шығармалар жинағы). – Алматы, 1990. –Б. 140. ӘЛХАМДУЛИЛЛА (الحمد الله) – араб тілінде «әл» артиклі белгілі халдегі сөзге қосылып айтылады да, «хамд» сөзі «мақтау, мадақ», «лиллаһ» «Аллаһқа» деген мағыналарын береді. Яғни діни мағынасы: «Әлемдегі күллі мақтаулар мен мадақтарға тек Аллаһ ғана лайық». Мұсылман жұрты бұл сөзді бір-бірімен хал сұрасқанда, бір істі аяқтағанда, жақсы бір нығметке бөленгенде, шүкіршілік еткенде айтады. Бұл сөздің: әлхам, алхамду, алхамдилла, алхамдулла, әлхамдүлелла, алхамділилла, әл-һамду-лилла т.б. варианттары бар. Мәшһүр-Жүсіп Көпеев шығармаларында да Аллаһты мадақтау сөздері кездеседі. Мысалы: Көзден соң мұрынына жан беріпті, Жыбырлап сонда мұрын түшкіріпті. Аузына жан барған соң, хамд айтып, Дегенде: «Әлхамдулилла!» - тіріліпті. Ақынның шығармалары діни лирикаға жазылғандықтан басқа да өлең – жырларында Аллаһты мадақ ету, шүкірлік етуде алхамдулиллаһ сөзі қолданған. Әдеб.: Оңдасынов Н.Д. Арабша – қазақша түсіндірме сөздік. 1 том. –Алматы, Мектеп: 1984. – Б. 41. Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлы. Шығармалары. 2 том. Павлодар. «ЭКО», ҒӨФ, - 2003. –Б. 122. жүктеу/скачать 14,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|