МәШҺҮР – ЖҮсіптің лингвистикалық КӨЗҚарастары оқу құралы Павлодар Кереку
Дуа. Ќазаќта бір сµз бар: оњѓан, ілгері басќан біреуді «Дуа
жүктеу/скачать 14,12 Mb.
|
| Дуа. Ќазаќта бір сµз бар: оњѓан, ілгері басќан біреуді «Дуа тиген ѓой!» - дейді. Біреу оњбаѓан т±ќымды: «Дуа тимеген ѓой!»-дейді. «Дуаменен ер кµгереді, жањбырмен жер кµгереді.». «Дуалы ќ±л арымас, дуасыз ќ±л жарымас»,- деген сµз таѓы бар (М-Ж., 28); Дуа діни–наным сенімнің ежелден келе жатқан дәстүрі. М. Қашқари ЕМ. ЕМ: ем. Дауа. Дауалаушы адамды еmшi – емші дейтін атау [23, 67]. Дуакер-волшебникъ, волшебница, заколдовалъ (Будагов, 1871: 401). В.В.Радлов ду’а 1) дневная молитва; 2) наговоръ, колдовство; ду’агуілуk-благословеніе-дейді [7, 1782]. Дуа а. [дѓао доа. 1. зов. 2. мольба; просьба: 3. молитвы; 4. проклятие; амулет – молитва, написанная на теле] – 1. рел. Молитва, благословение (КРТСАИЗС, 97). Дауа а. дәва: лекарство, снадобье, лекарство, средство (Рүстемов, 87); Б±л арада кµњіл аударатын Р‰стемов дµдеге (ду: два + тєг: низ)-деп, талдаѓан екен. Демек, «ду» екі маѓынасында ќолданылатыны аныќ. «Дам» деген де сµз бар біраќ, ол ‰лкен (дамата) єйгілі деген маѓынасында пайдаланылады. Дамолла–‰лкен молда деген ±ѓым береді. «Да» ќытайша «‰лкен» деген ±ѓымды береді (Халид, 279). Л.Гумилев «ху» деген сµз балгер, сыйќыр, дуаќант дейді [88, 73]. М.Хамраев «ду» -два, «екі» дегенді білдіреді дейді [63, 29]. Ду: два (96); Дуа а. доа 1. зов; 2. мольба; просьба: 3. молитва; 4. проклятие; амулет-молитва, написанная на теле. -1. рел. Молитва, благославение (КРТСАИЗС, 96). Иран тілінде ду–екі, шамбе–к‰н дегенді білдіреді (Д.Ж‰нісов, 1991: 62 ). Ду»-«жан» жєне «рух»-деген ±ѓымды беретін сияќты. Л. Гумилевтіњ мына: «Яду»-жады сµзініњ µзі парсыныњ дуаќант, сиќыршы дегеннен алынѓан. Фирдауси т‰рік дуаќантын «баќсы» деген сµз Иранда белгілі болса да, тап єлгіше (жады-автор) атайды екен (83). Ду мен с‰ф ќатар ж‰рген. Дуалаудыњ µзі с‰ф-тен басталѓан, сүф пен үшкіру қатар жүрген сияқты. «Суф» `ж‰н` суфизм `ж‰н шекпенділер` ќ±пия тілмен сµйлескен болуы керек. Ол тіл ду мен суф т.б. Сÿфий-кÿпчилики тадқиқотчилар бу сÿзии арабча «суф» дан келиб чиққан бÿлиб, юнг мато - хирқа деган қарорга келишган. Бошқа бир нуқтан назарларга кÿра, сÿфий Юнон тилидаги «сафос»-донишманд сÿзидан олингандир. Бу сÿзни соф-поклик, яъни ахлоқий тозаланиш ва рухий камолот мазмунида тушинтирган олимлар хам бор. Суф сөзінің кейбір әрпі анық мынаны білдіреді: «с» - самат, сафо, савм; «в» - вдох, вафо, вард: «ф»- фақр, фикр ва фано-дейді (Ахмад Яссавий. Хикматлар. - Тошкент, 1990: 254). Б.Саѓындыќ±лы дуаќанттыњ бейнесін жаќсы ашып берген [89, 76-78]. Дуаќантты дуакештік-деп жазу да ‰рдіс алѓан, оныњ тылсым сыры жайында біршама жазылѓан (Дуакештік // Ќазаќстан єйелдері. 2001. №5. 30.). Ду сµзінен діни аѓым пайда болды. Оны *дуализм - деп атады. Дули`зм*, -а, м. 1. Философское направление, признающее, в противо монизму, в основе мира два независимых и равноправных начала: материю и дух. 2. Двойствненное строение, двойственность. Д. языкового знака (асимметрическое соотношение формы и значение; спец.). II прил. дуалистический, -ая, -ое (ТСРЯ, 181). Дуа (а) діни. дѓа (доѓа). Басты айналдыратын сиќырлы оќу, жады, тылсым (Бекм±хаметов, 63). Орынбай ±рпаѓында молда болса ауруѓа ‰шкіріп, дем салат±ѓын, тамыр ±стап, ќ±малаќ салып, ±йќы – т±йќы болып ж‰рет±ѓындар. Шєлдірік дерт ќарайт±ѓыны да бар шыѓар ... ‡йден бетімен ќањѓып кетет±ѓын кезбе жындысы да болады (М-Жүсіп, 34); Дуа > сүф > үшкіру > жад.
жүктеу/скачать 14,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|