ОРАЗА صوم – ораза араб тілінде «саум жєне сиям» деген ±ѓымды береді. Парсы тілінде рузе сµзінен келген. Уаќыт µте келе орузе деп µзгерген, ораза деп ќазаќ айтады. Саум мен сиямныњ сµздік маѓынасы: бір нәрседен алыстау. Діни маѓынасы: Имсаќ уаќытынан (тањ атќаннан), аќшам намазыныњ уаќытына дейін ешбір нєрсе ішіп-жемеу жєне жыныстыќ ќатынаста болмау. Аузы берік адамның жақсы сөздер сөйлеуі, бос сөзбен орынсыз іс-қимылдарды бойын аулақ ұстау. Ораза исламныњ бес шартыныњ бірі болѓандыќтан, денемен жасалынатын ќ±лшылыќ. Ћижраныњ екінші жылы (Милади 624) м±сылмандарѓа парыз болѓан. Парыз болуы: Кітап, С‰ннет жєне Ижмамен дєлелденген. Қасиетті Құранның «Бақара» сүресінің 185-аятта «Ей иман келтіргендер! Сендерге бұрынғыларға парыз етілгендей ораза парыз етілді» делінген. Ораза адамды жаманшылыќтан аулаќтауға, жаќсылыќќа бейімделуге, төзімділік пен сабырға, туыстық қарым-қатынасты бекітуға, аш адамның жағдайын түсініп, дүниенің қадірін білмекке тәрбиелейді. Оразаны арнайы бұзған адам жаза ретінде екі ай үздіксіз ұстайды. Ж‰регіндегі арам ойдан ораза ұстаушы саќтанып, рухын жаќсы сезіммен толтыруы керек. Кµмекке м±ќтаждарѓа кµмектесіп, µз міндетін д±рыс т‰сініп, єрќашан адалдыќтан, тура жолдан таймауы шарт.
Мәшһүр-Жүсіп Көпеевтің діни лирикаларының ішінде ораза бес парыз ретінде анық айтылған. Сондай-ақ оразаға арналған «Ораза туралы» атты өлеңі де бар. Имандылыққа шақырумен қатар өзінің рухани болмысын тәрбиелеуге үндеу жасағанда да ораза мәселесін қалдырмаған. Соның бірі:
Жанарлар – намаз, ораза ќазасына,
¤тірік, µсек, ѓайбаттыњ ызасына.
Єркім сол штраф (еш тарап) к‰нін тµлеп,
Ќаратар к‰нєсыныњ жазасына
- деп, оразаның маңыздылығын ашқан. Ақынның көптеген діни жырлары мен дастандарында ораза жайында сөз қозғалған.
Әдеб.: Х.Жанарыс Имандылыќтыњ ѓылыми негіздері. –Павлодар, 2006. 217 б. Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлы. Шығармалары. 2 том. Павлодар. «ЭКО» ҒӨФ, 2003. – Б. 333. М.Исаұлы, Қ.Жолдыбай. «Ислам ғылымхалы», Алматы, - 2003 ж.
Достарыңызбен бөлісу: |
