Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы мифологиялық лексика 3 Том
жүктеу/скачать 1,02 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- . Кесір
- Қорытынды Мәшһүр-Жүсіп ислам мәдениетіне дейінгі тәңірлік (шаман дінін
- Көн аяқ
- Тәңірлік (шамандық) лексика
- Ислам діни кереметтер таным лексика сы
- А Қосымша (Нақты) Қысқартылған атаулар Тілдер
- Ә Қосымша (Нақты) Сөздіктер
Түйін. Кесір түбірі кес + -ір жұрнақ. Жасалу моделі жесірге ұқсайды. Мағынасы жағынан адамға келетін жақсылыққа кесе көлденең тұрушы, жолын кесуші демонология. Бірақ, қазақтар арасында кесір өз алдына кейіпкер сияқты қолданылмайды. Кие, иеге қарама-қарсы тұра алатын адамның бойында, малдың жанында жабысып жүретін сияқты болып көрінеді. Кесірің тиеді қасыма жолама – дегенге қарағанда адамның жаны, рухымен бітісіп кеткен дүние сияқты. Кесір көбіне адамның желкесінде тұрады, жақсылықтың жолын кеседі, кежегесі кері тартып тұр дегенде осы кесірді айтады. Кес түбір тұлғасынан туындаған. Қорытынды Мәшһүр-Жүсіп ислам мәдениетіне дейінгі тәңірлік (шаман дінін) одан кейінгі кезеңді де өте жақсы білгендігі шығармаларынан әр кезде байқалып отырады. Сондықтан да шаман дінінің лексикалық қоры да Мәшһүр-Жүсіп шығармасында молынан кездеседі. Әншейінде, ел арасында мән-мағынасы түсініксіз айтылып жүретін шамандықтың белгісі болып табылатын тәңір, ұмай, абыз, бақсы, аба, баба, ана оларға қатысты жасалатын рәсімдер көрінісі қазақ ұғымындағы шеңберде, нақты айтқанда сөзбен іс арасында түсінбейтін алшақтық болып жататын. Мысалы, көкке табыну, бер тәңірім деу, көк соқсын, тәңір атсын, отқа май салу, тасаттық беру, құйрық бауыр асату, тие берсін деу т.б. Бұл үрдіс жас сәби дүниеге келгенде де, өлік жөнелткенде де байқалып жүрді. Мысалы, жас баланы қырқынан шығару, қырқында шашын, тырнағын алу, өліктің қырқын беру, шелпек пісіру, құран оқыту, жалғыз-жарым бұлақ басында біткен ағаштарға әлем-жәлем іліп, байлау т.б. Осындай о баста діни сипат алып, кейіннен қазақ ұғымымен астасып кеткен мәдениетті ажырату, олардың мән-мазмұнын түсіндіріп, ұғым мен атау арасында терең семантикалық байланыс барын, бұл аталымдар сөз ретінде тілдік материал екендігін зерттеу анық көрсетіп берді. Бұл орайда, демонологиялық кейіпкерлер жын-пері, дию, албасты, жезтырнақ, сөрел, ібіліс, үббе т.б. олардың қызметі, атаулардың пайда болуы сияқты қызықты деректерде оқырмандардың назарын өздеріне аударады деп ойлаймыз. Кейбір діни бейнелер шамандық дәстүрдің де, ислам дінінің дәстүрін де бойына сіңіргені байқалады. Олардың бұл – іс-әрекетін тек қана мән мен мазмұнына байланысты ұзақ зерттеудің нәтижесінде ғана ажыратуға болатыны көрінді. Айталық, абыз бен бақсының бойынан шамандықтың да, ислам дінінің де элементтерін табуға болады. Бақсы іс-әрекеті сонау алыс дәуірге шаман дініне қарай апаратыны оның этимологиясын зерттегенде анық көрінді. Міне, осындай зерттеулер қадам басқан сайын алдымыздан шығып отырды. Мифология лексикасы. Біз алдыңғы бөлімді біраз кеңейтіп Тәңірлік (шамандық) таным лексикасы және діни (исламдық) таным лексикасы сияқты бөліп зерттеуді қолайлы деп таптық. Зороастризмдік белгісі бар тәңір мен ұмайдың дәрежесіне жағымды, жағымсыз діни мифология зерттей келгенде жете алмағанын байқауға болады. Олар іштей қызметі, мағынасы мен ұғымы жағынан бөлініп кететін тұстары болғанмен өте тығыз жақын келетін белгілері де жоқ емес. Айталық, тәңір мен ұмайды абыз бен бақсыға салыстыра алмаймыз. Сол сияқты оларды Ғайып ерен қырық шілтенмен, Бабай Түкті Шашты Әзизбен де салыстыра алмаймыз. Бұлардың әр қайсысының өз ішіндегі ерекшеліктері толып жатыр. Жағымсыз мифтік бейнелерді де ажырату қиынға соғады. Мысалы: Қараса атырабына еш адам жоқ, Көздері және кетті ұйқыға елтіп (Мәшһүр-Жүсіп, 51). Елті бір қарағанда демонология сияқты, бірақ іс-әрекетінен кереметтерге жататынын байқаймыз. Рухы бар, жоталы әйелдердің Елті* деп атайды, олар да бақсы. *Елті – өзінің сиқырлық өнерімен адамдарды еліту, ұйыту – бар сана-сезімін алушы, өзіне бағындырушы. Елті сөзінің тегі қазіргі тіліміздегі еліту (Ш. Уәлиханов, 158 б.). Ә. Диваев: Жындарға сену Азияда өте ерте заманнан бері бар. Арабтардың өзіне де ислам дәуіріне дейін-ақ оларға сенім болған, сондай-ақ орыс деревнясы да бұдан құр алақан емес. Қазақ демонологиясында араб және парсы атаулары: жын, дию, пері және басқалармен бірге рухтардың әлі де бірнеше өздерінше атаулары бар; оларды ислам – қазақтардың бұрынғы шамандық дінінен ығыстырып үлгермеген, бұлар: албасты немесе марту, бишора, обыр, жезтырнақ, үббе деп аталады – дейді (130, 53). Мысалы: Көн аяқ-аяғына қайыстан, көн теріден аяқ киіп жүреді. Қаперсіз келе жатқан адамдарды бас салып мініп алады. Елсіз, иесіз жерде жүреді. Дию (диуана) да екі түрлі жағдайда кездеседі. Сондықтан да, біз тәңір мен ұмайға сәлде болса жуық келетін терминдерді бір бөлек, ал бұлардан тым алыстап кеткен белгілері бар терминдерді бір бөлек топтап зерттеуге тырыстық. Олар мағынасы жағынан өте тығыз бір-бірімен байланысты, былайша айтқанда мазмұны жағынан туындап, бірін-бірі толқытырады да, бір тұтас желі құрайтын мифологиялық лексикалар болып табылады. Тәңірлік (шамандық) лексика: тәңір, ұмай, ана, аба, абыз, абыш, бақсы; Тотемдік лексика: абжылан, оқ жылан, бөрі, шене, қазығұрт, ұлыма, итала қаз, інгек > сиыр, серке, алмажайындар; Ислам діни кереметтер таным лексикасы: Ғайып ирен қырық шілтен, Бабай Түкті Шашты Әзиз, Қызыр Ілияс, Алып, Шайхы, Қожа, Керемет, Құдірет, Құт, Кие, Ие; Демонология лексикасы: Албасты, Ібіліс, Қара Албасты, Қызылбас, Диуана, Жезтырнақ, Шайтан, Жалмауыз, Сөрел, Кесір. Мысалы, ұлттық салт-дәстүрлік белгісі басым, кейіннен діни мұсылмандық белгісін жамап алған алас, наурыз, тасаттық сияқты түрлерін календарлық мейрамдарға жатқызып қарастырдық. М-Ж. Көпеев шығармасында да көне мифологиялық образдар жиі ұшырасады. Біз барлық кездесетін мифологиялық терминдерге талдау жасамадық. Соның ішінде мифтік дәрежеге жеткен, адам қиялының жемісі болып табылатын, қоршаған орта әсерінен наным-сенімнің жоғарғы сатысына ие болған, мағынасы мен әрекеті жағынан ұқсас терминдерге ғана этнолингвистикалық талдау жасадық. Айталық, «Қожа» сөзінің этимологиясын ашу үш ұйықтасақ, түсімізге кірмеген еді. Бір ғалымдарымыздың «қожа» лексемасының шығу тегі зерттелмеді дегенін оқыдық. Қоя салуға болар еді, бірақ та «этимолог» ретінде құр қол қусырып отыруды жөн деп таппадық. Ғылымда бұлай кесіп айту этикаға жатпайды. «Кереку» сөзінің шығу тегін жазғанбыз. Сол сияқты «Баянауыл», «Қашыр» бірліктерінің шығу тегіне қатысты да айтармыз. Мысалы, қысқаша «Баянауыл» сөзінің шығуы Ұмай // май // бай (бәйбіше, бәйтерек) пен тығыз байланысты оның аржағы мифке барып тіреледі (Баскаков, Ахметьянов – қараңыз). Ал «Қашыр» лексемасының түбір тұлғасы «қаш» пен «қашар» (құрылыс, мекенжай) сөзінің құрамындағы «қаш» бұлар түбірлес сөздер болуы әбден мүмкін. Бұл да соңғы гипотеза емес. Ол үшін тиянақты бір ғылыми еңбектерге сүйену қажеттігі туындайды. «Этимология» деген баланың ойыны, бақсының жыны емес, белгілі бір ғалымдар бұл туралы не жазды, қандай зерттеу еңбектерінде келтірді, барлық деректерді жинап алып барып, түйіні айтылуы қажет деп ойлаймыз. Айталық, жаужұмыр, жаубүйрек, жауқазын бұлар түбірлес сөздер. Түбір тұлғасы «жау». Енді «жау» түбірін анықтаймыз. Жау – етістік, жау – зат есім. Жау (враг) дегендегі «жау» логикалық жағынан келмейді. «Жаубүйрек» адамның организімі өзіне жау бола алмайды. Басқасы да солай әжетке жаратуға болады. Ал енді «жау» (жаңбыр) жаубүйрекке қатысы шамалы, демек, жауқазын мен жаужұмырдың түбір тұлғасы «жау» (жаңбыр) байланыстыруға болар еді, бірақ, бұл – алдамшы түбір тұлғасы ғана. Оны мына зерттеулер дәлелдейді. О баста түріктер өзін танымай тұрып, қоршаған ортаны таныған. Ол: жаужұмыр мен жауқазын, материалдық қажетін өтеген. Логика бұны құптайды. «Жауқазын» мен «жаужұмырдың» түбірін қазып алып, тағам ретінде пайдалануы мүмкін не емге қолданған. Демек, «май» алған. (Тобылғыны отқа қыздырып, әкем тырнағының сөгіліп кеткен көбесіне жағып отырғанын талай көргем). Бірақ, түрік «май» деген атын білмеген, оның орнына «жақ» деген уәжін білген. Көзге көрінгені қимыл ғой. Атауы жылдар бойы тұрақталып, айтыла-айтыла «жаққа» айналған. Көне түркілер «жауды» «жақ» деген мәліметтер де жоқ емес. Осы «жақ» жылдар өте кейіннен «жау» ретінде түзілген де, алғашқы мағынасы «жақ» пен «май» ұмытылған. Сөзіміз дәлелді болу үшін былай айтып көрелік: «майбүйрек», «майжұмыр», «майқазын» логика жоққа шығармайды. Бұлтартпас дәлелге арсыз ғана таласады. Оған келіспесек те келісеміз, басқа шара жоқ. Бұл сөздердің алғашқы түбір тұлғасын қалпына келтірсек: жақ <> май > жау сияқты тілдің даму барысын, жолын көреміз. Мінекей, осылай көне сөздердің о бастағы түбір тұлғасын табуға болады екен. Сөз де тірі организм. Олар да бір-бірімен жай ғана тіркесе бермейді. Тіліміздегі күрделі сөздер: бала-шаға, жым-жырт, ұшаң-теңіз, заң-закон т.б. Бір сыңары өзінің табиғаты жағынан туысы болып отырады. Ал оның түбір тұлғасын анықтау ұзақ зерттеудің нәтижесінде ғана мүмкін болады. Шаға – кішкене (қызыл шақа не ағаштың бүрі), жырт (шырт: шырт ұйқыда жатыр), ұшан (кеме, ал кеме теңізде жүзеді), заң (қытай тілінде закон). Осындай әлі мәлім емес сөздер қаншама. Оларды анықтау тек қана кәсіби маманның қолынан ғана келеді. Белгілі бір сөз туралы жазылған зерттеу еңбектерді олай емес еді деп, бұра тартуға, бұрмалауға болмайды. Қайталап айтамыз, нақты ғылыми дерек, бұлтартпас пайымдау аса қажет. Жазып отырған адамның лингвистикалық білімі керек. Қараңыз: Қ. Жұбанов, О. Сүлейменовты, Ә. Қайдарды, Р. Сыздықты, Севортянды, Радловты, Будаговты, Ахметьяновты, Жанпейісовты, Мелиоранскийді, Кононовты т.б. Этимология өте күрделі ғылым. Лингвистикалық дайындығы жоқ ғалымға анау бүйдепті, мынау бүйдепті деген келіспейді. Нақты тілдік деректер, ғылыми дәйектемелер қажет. Ой жота жазған, ғылыми дерегі аз, бір қайнауы ішінде кеткен пікір әлі ғылыми тұжырым болып есептелмейді. А Қосымша (Нақты) Қысқартылған атаулар Тілдер азерб. – азербайжан қар. балқ. – қарашай – балқар алт. – алтай каш. – кашин диалектісі ар., араб. – араб қаш. – қашкар бараб. – бараб тілі қырғ – қырғыз башқ. – башқұрт қыт. – қытай бур. – бурят (саха) қарақ. – қарақалпақ шығыс. түрік. – шығыс-турік қойб. –қойболды т. алт. – таулы алтай тілі ком. – коман шағ – шағатай тілі коми – коми тілі көн. – түрк. – көне түркі тілі кор. – корей көн. – уйғ – көне уйғыр тілі қырм. қылым диалектісі с. – уйғ. – сары уйғырлардың тілі құман. – құман тілі үнд. – үнді құмық. – құмық тілі ит. – итальян лат. – латын каб. – балк. – кабарды – балкар леб. – лебеттердің тілі қаз – қазақ тілі лоб. – лобнор қазан – қазан нареч. манжүр. – манжүр тілі қалм. – қалмақ мар. – мар тілі қар. – караиым мон. – монғол тілі осм. – осман нан. – нанай парс. – парсы нег. – негидал мо.ж. – монғол жазбасы ноғ. – ноғай орыс. – орыс тілі жалп түрк. – жалпы түркі тілі ойр. – ойрат саг. – сагай сойон. – сойон тұнғ. – тұнғұс сал. – салар түрік. – түрік сойот. – сойот тұрф. – тұрфа тілі сол. – солон тілі тюрк. – тюркский тәж. – тәжік удм. – удмырт тар. – таран өзб. – өзбек сіб. тат. – сібір татарлар тілі ұйғ. – ұйғыр тел. – телеуіт урянх. – урянхай т. – ма. – түнғұс – манжур фин. – фин тілі тоб. – тобыл фр. – француз тоб. – тоба хак. – хакас чаг. – чагатайский чув. – чувашский чулым. – чулымский шор. – шорский эвен. – эвенский эвенк. – эвенкский эст. – эстонский эст –эстонский
АзРс – Азербайжанско – русский словарь. – Баку; 1941. СЭсл – Советский словарь. – М. : Советская энциклопедия, 1982. АРс – Арабско – русский словарь / Сост. Х.Қ. Баранов. – М. ; 1958. Шаңырақ – (Үй-тұрмыс энциклопедиясы) Қазақ Совет энциклопедиясының Бас Редакциясы. – Алматы; – 1990. БРС – Башкирско – русский словарь. – М. : 1958. СРЯ – Ожегов С.И. Словарь русского языка. – М. : Русский язык, 1984. БСл – Сравнительный словарь турецко-татарских наречий. – Спб.; 1869-1871. – Т. 2. ДТС – Древнетюркский словарь / Под ред. В. М. Наделяева, Д.М. Насилова, Э. Р. Тенишева, А.М. Щербака. –Л. ; 1969. Абай – Энциклопедиясы. Атамұра баспасы, 1995. КазРС – Махмудов Х., Мусабаев Г. Казахско-русский словарь. – Алма-Ата; 1987. 2-е изд., перераб. и доп. ТСРЯ – Ожегова С.И. и Шведова Н.Ю Толковый словарь русского языка. – М. : 1999. КазРС – Каракалпакско-русский словарь / Под ред. Н.А. Баскакова. – М. ; 1958. БСЭ – Большая Советская энциклопедия Второе издание. – М. ; 1957. – Т. 1-55. ҚМТС – Базылхан Б. Қазақша-монғолша түсіндірме сөздік. Уланбаатыр; 1977. КомиРС – Коми-русский словарь. – М. ; 1961. ҚСЭ – Қазақ совет энциклопедиясы. – Алматы; 1972-1978. – Т. 1-12. ҚСЭ – Қазақ ССР 4-том қысқаша энциклопедия. – Алматы; 1989. КТДС – Қазақ тілінің диалектологиялық сөздігі. – Алматы; 1969. ҚТТС – Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. – Алматы; 1961. – Т. 1-2. КТДС – Қазақ тілінің диалектологиялық сөздігі. – Алматы; 1969. ҚТТС – Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. – Алматы; 1961. – Т. 1-2. ҚТҚЭС – Қазақ тілінің қысқаша этимологиялық сөздігі. – Алматы; 1966. ОҚС – Орысша- қазақша сөздік. – Алматы; 1981. – Т. 1-2. ҚТТС – Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. 1974 -1986. – Т. 1-10. СИС – Словарь иностранных слов. – М. : Русский язык, 1989. ҚТФС – Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі / Ред. басқ. А.Ы. Ысқақов, Қ. Өмірәлиев. АТС – Абай тілі сөздігі. Қазақ ССР-нің. – Алматы; 1977. – Алматы: Ғылым, 1968. МК I-III – Кашгари М. Туркий сузлар девони (Девони луготит турк). Тошкент; 1960-1963. – Т. 1-3. КФС – Краткий философский словарь Политиздат при ЦК ВКП (б) 1940. МКС – Монғолша-қазақша сөздік. Уланбаатыр; 1954. МРС – Монголско-русский словарь. – М. ; 1957. НРС – Ногайско-русский словарь. – М. ; 1963. ЯЖУ – Малов С.Е. Язык желтых уйгыров. Словарь и грамматика. Издательство Академии Наук Казахской. ССР. – Алма-Ата; 1957. ОРС – Ойратско-русский словарь. – М. ; 1947. ПСЛ – Пекарский Э.К. Словарь якутского языка. – Л. ; 1907-1930. РКкС – Русско-каракалпакский словарь. – М. ; 1967. ССТТН – Будагов Л.З. Сравнительный словарь турецко-татарских наречий. – СПб. ; 1869. – Т. 1. РСл – Радлов В.В. Опыт словаря тюркских наречий. – Спб. ; 1893-1911. – Т. 1- 4. РЧС – Русско- чувашский словарь. – М. ; 1951. ССЛЯ – Современный словарь русского литературного языка. – М. ; Л. ; 1955. – Т. 3, 4, 17. ССТТН – Будагов Л.З. Сравнительный словарь турецко-татарских наречий. – СПб. ; 1871. – Т. 2. ССЛЯ – Современный словарь русского литературного языка. – М. ; Л. ; 1955. – Т. 3, 4, 17. ССТТН – Будагов Л.З. Сравнительный словарь турецко-татарских наречий. – СПб. ; 1871. – Т. 2. СИС – Словарь иностранных слов и выражений. – М. ; 1964. ҚТАПС – Қазақ тіліндегі арап-парсы сөздері. Қазақстан, 1977. ССТМЯ – Сравнительный словарь тунгусо-маньжурских языков. – Л. ; 1975, 1977. – Т. 1, 2. ТаджРС – Таджикско-русский словарь. – М. ; 1954. ТатРС – Татарско-русский словарь. Казань, 1950. АҚС – Дәдебаев А. Қайранбаев Ж. Арапша-қазақша сөздік. – Алматы: Рауан, 1990. ТРС – Турецко-русский словарь. – М. ; 1977. АҚТС – Оңдасынов Н.Д. Арабша-қазақша түсіндірме сөздік. – Алматы: Мектеп, 1984. ТувРС – Тувинско-русский словарь. – М. ; 1958. Туркмрс – Туркменско-русский словарь. – М. ; 1968. УзРС – Узбекско-русский словарь. – М. ; 1959. ПҚжҚПС – Жеменей Ислам. Парсыша-қазақша және қазақша-парсыша сөздік. РТСАИЗС – Рустемов Л.З. Казахско-русский словарь арабско-иранских займствованных слов. – Алматы: Мектеп, 1989. УйгРС – Уйгурско-русский словарь. – М. ; 1958 ЭСТЯ – Севортян Э.В. Этимологический словарь тюркских языков: Общетюркские и межтюркские основные гласные. – М. ; 1974; Этимологический словарь тюркских языков: Общетюркские и межтюркские основы на «Б» – М. ; 1978; Этимологический словарь тюркских языков: Общетюркские и межтюркские основы на «В», «Г». – М. ; 1980. Тарғын – Ер Тарғын Қамбар – Қамбар батыр. ҚКБС – Қозы көрпеш-Баян сұлу. ҚЖ – Қыз Жібек. Алпамыс – Алпамыс батыр. Қобыланды – Қобыланды батыр. ТаджРС – Таджикско-русский словарь. Казань, 1950. ЮСл – Юдахин К.К. Киргизско-русский словарь. – М. ; 1965.
2 Ахметьянов Р. Г. Общая лексика духовной культуры народов среднего Поволжья / Р. Г. Ахметьянов. – М. : Наука, 1981. – С. 5, 8-11, 10, 18, 28, 31, 32, 34, 16, 16-17, 23, 57. 3 Уєлиханов. Ш. Тањдамалы / Ш. Уєлиханов. – Алматы: Жазушы, 1985. – Б. 170, 547, 154-155, 295, 175, 169-170, 546, 336, 227, 244, 158, 191, 175, 245, 545, 547, 171, 157, 174, 188. 4 Әуезов М. Әдебиет тарихы / М. Әуезов. – Алматы: Ана тілі, 1991. – Б. 37. 5 Биқұмар Камалаш. Монғолиядағы қазақтардың салт-дәстүрлері / Биқұмар Камалаш. – Баян-Өлгей: Баян-Өлгей аймақтық баспа өндірісі, 1995. – Б. 302- 311. 6 Қазаќ баќсы-балгерлері. – Алматы: Ана тілі, 1993. – Б. 53, 56, 133-152. 7 Жолдасбеков М. Асыл арналар / М. Жолдасбеков. – Алматы: Жазушы, 1990. – Б. 32. 8 Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы / С. Қасқабасов. – Алматы: Ғылым, 1984. – Б. 82, 85, 106, 110, 111, 112, 107. 9 М. Қашқари. Түрік сөздігі / Қашқари М. – Алматы: Хант, 1997. – Т. 1, 2, 3. – Б. 123, 1736 159, 102, 183, 188, 11, 125, 70, 166, 137. 10 Радлов В. В. Опыт словаря тюркских наречий / В. В. Радлов. – СПб. ; 1893. – Т. 1. – Ч. 2. – С. 1432, 1446, 1444-1445, 1380; 1905. – Т. 3. – Ч. 1. – С. 832, 1047-1048, 620, 358. – Т. 4. – Ч. 2. 1911. – С. 1566, 1445. – Т. 1. – Ч. 1. 1893. –С. 226, 620-622, 620, 384, 434, 434, 439, 282, 439, 355; – Т. 4. – Ч. 1. 1911. 1079, 941, 946, 996. – Т. 3. – Ч. 2. 1905. 1959, 1779, 1783. 11 Жубанов Е., Ибатов А. Анализ этимона ТÄҢРІ `всевышний:` (Опыт ретроспективного подхода) / Е. Жубанов, А. Ибатов. // Проблемы этимологии тюркских языков. – Алма-Ата: Ғылым, 1990. – С. 314-317. 12 Қазіргі қазақ тілі / жауапты ред. М. Балақаев, А.Исқақов. – Алматы: Ќазаќ ССР Ғылым академиясыныњ баспасы, 1954. – Б. 106. 13 Махмут Қашқари. Дивону лұғат ит тюрік / Махмут Қашқари. – Тошкент; 1960. – Т. 1. – Б. 87. 14 Проблемы этимологии тюркских языков / редакционная коллегия. Г.А. Абдурахманов, А.А. Ахундов, Т.Д. Джанузаков, Е.З. Кажибеков, А.Т. Кайдаров (ответственный редактор), М.М. Копыленко, Ш.Ш. Сарыбаев, К.Ш. Хусаинов. – Алма-Ата: Гылым, 1990. – Б. 321, 326-328. 15 Әбіласан Ә. Көне сөздер құпиясы / Ә. Әбіласан. – Алматы: Ана тілі, 1995. – Б. 29. 16 Қазақ ССР тарихы / ред. кол. М.О. Әуезов, С.Б. Бәйішов, И.С. Горохводатский, С.К. Кеңесбаев, С.М. Мұқанов, А.Н. Нүсіпбеков, С.Н. Покровский, М.С. Сапарғалиев, В.Ф. Шахматов. – Алматы: Қазақ мемлекет баспасы, 1957. – Б. 114. 17 М±ќанов С. Халыќ м±расы / С. М±ќанов. – Алматы: Қазаќстан, 1974. – Б. 38. 18 Қазақ халқының салт-дәстүрлері. – Алматы: Рауан, 1994. – Б. 43. 19 Будагов. Л. З. Сравнительный словарь турецко-татарских наречий / Л. З. Будагов. – СПб. ; Типографія императорской академіи наукъ, 1869. – Т. 1. – С. 370, 186, 240, 791, 811, 38, 8-9, 791, 234, 629, 483, 228, 626, 486, 777, 80, 812, 663, 667, 539, 796, 76, 582, 681, 442; – Т. 2. 1871. – С. 391, 293, 406, 25, 70, 6, 74, 93, 28, 142, 315, 403, 400, 72, 120, 41, 69-70, 183, 49, 388, 364, 399, 412. . 20 Әлібеков Ш. Қазақ фольклорындағы әсемдік / Ш. Әлібеков. – Алматы: Қазақстан, 1979. – 26 б. 21 Солтанов Й. Ядкєр. Роман эссе / Й. Солтанов. // Аѓизел. Айлык єзєби ћєм ижтимаѓи- политик журнал Башкортостан языусылар союзы органы. – 1989. – № 5. – Б. 51, 81. 22 Уахатов. Б. Қазақтың халық өлеңдері / Б. Уахатов. – Алматы: Ғылым, 1974. – Б. 164, 158. 23 Бартольд В. В. Работы по истории и филологии тюркских и монгольских народов / В. В. Бартольд. – М. : Сочинение.V. Главная редакция восточной литературы. Наука, 1968. – С. 26-27. 24 Мурад Аджи. Полынь половецкого поля / Мурад Аджи. – М. : ТОО ПИК-КОНТЕКСТ, 1994. – С. 209. 25 Мурат Аджи. Кипчаки. Древняя история тюрков и великой степи / Мурат Аджи. – М. : Новости, 1999. – С. 51. 26 Сулейменов О. Аз и Я / О. Сулейменов. – Алма-Ата: Жазушы, 1975. – С. 241. 27 Сулейменов О. Трансформация огня / О. Сулейменов. – Алма-Ата: Жалын, 1985. – С. 171. 28 Қазақ тілі грамматикасы бойынша зерттеулер. – Алма-Ата: Ғылым, 1975. – Б. 193. 29 Суник О. П. Существительное в тунгусо-маньчурских языках. В сравнении с другими алтайскими языками / О. П. Суник. – Л. : Наука, 1982. – С. 114. 30 Ќайдаров А. Т., Керимбаев Е. А. Этнолингвистические аспекты казахской ономастики / А. Т. Ќайдаров, Е. А. Керимбаев. // Ќазаќ ССР Ѓылым академиясыныњ хабарлары. – 1990. – № 3. – Б. 10-12. 31 Сарыбаев Ш. Ќазаќ тіл білімі мєселелері / Ш. Сарыбаев. – Алматы: Арыс, 2000. – Б. 576, 491 – 492, 159. 32 Малов С. Е. Памятники древнетюркской письменности текста и исследования / С. Е. Малов. – М. : Издательство Академии Наук СССР, 1951. – С. 173. 33 Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлы. Қазақ шежіресі / Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлы. – Алматы: Жалын, 1993. – Б. 49. 34 Құрбанғали Халид. Тауарих хамса / Құрбанғали Халид. – Алматы: Қазақстан, 1992. – Б. 237. 35 Көпеев М-Ж. Мәшһүр-Жүсіп Көпеев. Таңдамалылары / М-Ж. Көпеев. – Алматы: Ғылым, 1990. – Б. 269. 36 Мурат Аджи. Полынь половецкого поля / Мурат Аджи. – М. : ТОО ПИК-КОНТЕКСТ, 1994. – С. 217. Бартольд В. В. сочинение V Работа по истории и филологии тюркских и монгольских народов / В. В. Бартольд. – М. : Издательство «Наука» Главная редакция восточной литературы, 1968. – С. 27. Бартольд Дыренкованың «Ұмай» туралы айтқан пікіріне сілтеме жасаған. Ахметьянов Р. Г. Общая лексика духовной культуры народов среднего Поволжья / Р. Г. Ахметьянов. – М. : Наука, 1981. – С. 43. Жандар Керімбек Ермаханы. Физиология атауларының орысша-қазақша түсіндірме сөздігі / Жандар Керімбек Ермаханы. – Алматы: Қазақстан, 1992. – Б. 40. Өтейбойдақ Тілеуқабылұлы. Шипагерлік Баян / Өтейбойдақ Тілеуқабылұлы. – Алматы: Жалын, 1996. – Б. 159. Ж±банов Ќ. Ќазаќ тілі жµніндегі зерттеулер / Ќ. Ж±банов. – Алматы: Ѓылым, 1999. – Б. 75. Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер / Қ. Жұбанов. – Алматы: Ғылым, 1999. – Б. 75, 94. Мошонка-ен (scrotum), ұрық, аталық без тұратын терілі қалташа. Ен-аталық жыныс мүшесінің сыртқы бөлігіне жатады (с.153); Мошо’нка, -и, ж. Кожный мешочек, где находятся мужские половые железы. // прил. Мошоночный, -ая, -ое (с.312 ). Хлощеный, -ая, -ое; -ен. Подвергнутый хлощению, кастрированный. Х. бык (с. 867). Мурат Аджи. Полынь половецкого поля / Мурат Аджи. – М. : ТОО ПИК-КОНТЕКСТ, 1994. – С. 217. Қайдаров Ә. Қазақ тілінің өзекті мәселелері / Ә. Қайдаров. – Алматы: Ана тілі, 1998. – Б. 282, 146. Кудачина Н. К. Этимологии слова «бай» в алтайском языке / Н. К. Кудачина. Советская тюркология, – 1980. – № 5. – С. 86. Қайдар Ә. Қазақ тілінің өзекті мәселелері / Ә. Қайдар. – Алматы: Ана тілі, 1998. – Б. 282, 15, 13. Қайдар Ә. Қазақ тілінің өзекті мәселелері / Ә. Қайдар. – Алматы: Ана тілі, 1998. – Б. 283. Қайдар А. Т., Керимбаев Е. А. Этнолингвистические аспекты Казахской ономастики / А. Т. Қайдар, Е. А. Керимбаев. // Известия Ан КазССР. Серия филологическая, – 1990. – № 3. – С. 10, 12. / Имена основных божеств древних тюрков-Тенгри, Умай, Йер-суб зафиксированы в орхонских памятниках Умай-богини плодородия и покровительницы новорожденных/; Мурад Аджи. Кипчаки Древняя история тюрков и Великая Степь / Мурад Аджи. – М. : Новости, 1999. – С. 37. Қозы Көрпеш-Баян сұлу. – Алматы: Жалын, 1985. 91 б. // *Дін- Бұл өзі жаңғақ болса керек, дәл не екені ұғынылмады (19 б.). Жаңсақ түсінік берілген. Дін // тін. *Тін, флоэма-жоғары сатыдағы өсімдіктердің әр түрлі органдарында органикалық заттар өткізетін күрделі ткані (ҚСЭ, 262 б). Тұрышев А. Қ. // «Қыз Жібек» жырының тілі мен стилі – атты диссер. 110 б. Сулейменов О. Язык письма / О. Сулейменов. – Алматы-Рим: San Paolo. 1998. – С. 258. Кудачина Н. К. Этимологии слова «бай» в алтайском языке // Советская тюркология, – 1980. – № 5. – С. 82-86. Мурат Аджи. Кипчаки. Древняя история тюрков и Великой Степи / Мурат Аджи. – М. : Новости, 1999. – С. 36. Мурат Аджи. Полынь половецкого поля / Мурат Аджи. – М. : ТОО ПИК-КОНТЕКСТ, 1994. – С. 237. Құрбанғали Халид. Тауарих хамса / Құрбанғали Халид. – Алматы: Қазақстан, 1992. – Б. 194, 48, 83-84, 194, 281, 240, 297. Аймауытов Ж. Шығармалары / Ж. Аймауытов. – Алматы: Жазушы, 1989. – Б. 306-307. Жанпейісов Е. М. Әуезовтің «Абай жолы» эпопеясының тілі / Е. М. Жанпейісов. – Алматы: Ғылым, 1976. – Б. 148, 33, 72. Баскаков Н. А. Тюркская лексика в «Слове о полку Игореве» / Н.А. Баскаков. – М. : Наука, 1985. – С. 143-145. Мурат Аджи. Кипшаки Древняя история тюрков и Великой Степи. / Мурат Аджи. – М. : Новости, 1999. – С. 36-37. Шахи`ня, -и, ж. Жена шаха. Будданың тууы туралы аңыз монғол жадысында сақталғаны өте қызықтырады. «Дубун-Баянның (монғол жырауы, жоғарыда айтылды-қараңыз – автор ескертпесі) Алангь-гоа деген кіші әйелі жесір қалғанда қандайда кездейсоқ жағдаймен күн сәулесінен үш ұл табады («Оғыз қаған» ескерткішін еске түсіріңіз онда да күн сәулесінен бала туады) соның ең кенжесі. Бузенджир ма әлде Буданджар ма Шыњғыс ханның 9 атасы екен» (ЛБ, I, 240). Инопланетияндардан жүкті болғаны туралы қазіргі баспа сөздерде жазылып жүр. Бұның желісі көне түркі жәдігерлеріне жетелейді-ау дейміз.. «Қыз Жібек» жыры. – Алматы: Қазақ ССР Ғылым академиясының баспасы, 1963. – Б. 53. Тұрышев А. «Қыз Жібек» жырының тілі мен стилі / А. Тұрышев. Диссертация. – Алматы: 1998. – Б. 148-149, 130. Қорасан – черная оспа. Раньше считалась «священной» болезнью. Иногда ее называли әулие и приносили ей жертвы. Ч. Валиханов пишет, что в старину у казахов в жертву приносили по преимуществу верблюдов, лощадей и баранов. «Киргизы … режут животное во имя божня… или во имя аруахов и приносят жертвы не при обо, а на могилах предков. Такие жертвы они называют курбандык или садака …» (Ч. Валиханов. Сочинения. СПб.: стр. 17). В более позднее время садака производилась деньгами, вещами. Языкознание в Японии. – М. : Радуга, 1983. – С. 175. 66 Языкознание в Японии. – М. : Радуга, 1983. – С. 145. 67 Көпеев М-Ж. Ел аузынан жинаған үлгілері / М-Ж. Көпеев. – Алматы: Ғылым, 1992. – Т. 2. – Б. 101. Уәлиханов Ш. Таңдамалы / Ш. Уәлиханов. – Алматы: Жазушы, 1985. – Б. 187. Лихачев Д. С. Слово о полку Игореве / Д. С. Лихачев. – М. : Просвещение, 1982. – С. 173. Сулейменов О. Аз и я / О. Сулейменов. – Алма-Ата: Жазушы, 1975. – С. 302, 184, 266, 267-268, 267. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы / С. Қасқабасов. – Алматы: Ғылым, 1984. – Б. 91. Мұқанов С. Халық мұрасы / С. Мұқанов. – Алматы: Қазақстан, 1974. – Б. 44. Әбіласан Ә. Көне сөздер құпиясы / Ә. Әбіласан. – Алматы: Ана тілі, 1995. – Б. 79. Алтаев Б. Көнеден жеткен дәстүр / Б. Алтаев. // Қазақ тарихы. – 1993. – № 3. – Б. 26. Алтынсарин Ы. Таза бұлақ / Ы. Алтынсарин. – Алматы: Жазушы, 1988. – Б. 182. Оспанов М. Индия және қазақ мифологиясындағы ұқсастық / М.Оспанов. // Қазақстан мектебі. – 1987. – № 6. – Б. 74. Наурыз. – Алматы: Қазақстан, 1991. – Б. 21. Құрбанғали Халид. Тауарих Хамса / Құрбанғали Халид. – Алматы: Қазақстан, 1992. – Б. 157. *Тарихтарда Смеяд деп жазылатын халифалық, дұрысында Умауи аталары Умаия. Керимбаев Е. А. Этнокультурное основы номинации и функционирование Казахских собственных имен. автореф. дис. док. / Е. А. Керимбаев. – Алма-Ата; 1992. – Б. 23. Суник. О. П. Существительное в тунгусо-манжурских языках. В сравнении с другими алтайскими языками / О. П. Суник. –Ленинград: Наука, 1982. – С. 47. Қазақ ССР тарихы. / ред. кол. М.О. Әуезов, С.Б. Бәйішов, И.С. Горохводатский, С.К. Кеңесбаев, С.М. Мұқанов, А.Н. Нүсіпбеков, С.Н. Покровский, М.С. Сапарғалиев, В.Ф. Шахматов. – Алматы: Қазақ мемлекет баспасы, 1957. – Б. 114. Әбіласан Ә. Таңба, ұғым, әріп / Ә. Әбіласан. // Ана тілі. – 1992. – № 51 (163). – Б. 4. Ахметьянов Р. Г. Общая лексика духовной культуры народов Среднего Поволжья / Р. Г. Ахметьянов. – М. : Наука, 1981. – С. 43-44. Ахметьянов Р. Г. Сравнительное исследование татарского и чувашского языков / Р. Г. Ахметьянов. – М.: Наука, 1978. – С. 145. Ұмай-ана: С.М. Абрамзон. Рождение и детство киргизского ребенка. «Сб. музея антропологии и этнографии», 1949, т. ХII; Л.П. Потапов. Умай – божество древних тюрков. «Тюркологический сборник. 1972». – М. ; 1973; И.В. Стебелева. К реконструкции древнетюркской религиозно-мифологической системы. «Тюркологический сборник, 1971». – М. ; 1972. 85 Жанпеисов Е. Н. Этнокультурная лексика казахского языка / Е. Н. Жанпеисов. – Алма-Ата: Наука, 1989. – С. 173-174, 161. 86 Айдаров Ғ. Орхон-Енесей және көне ұйғыр жазба ескерткіштерінің тілі / Ғ. Айдаров. – Алматы: Рауан, 1995. – Б. 145, 153. 87 Мусатаева М. Ш., Шеляховская Л. А. Словообразовательный словарь тематических групп тюркизмов в русском языке / М. Ш. Мусатаева, Л. А. Шеляховская. – Алма-Ата: 1992. – С. 14, 139. 88 Аврорин В. А. Грамматика Нанайского языка / В. А. Аврорин. – М. : – Ленинград: Наука, 1959. – С. 134, 187. 89 Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. / М.Фасмер. – М. : Прогресс, 1964. – Т. 1. – С. 55, 58, 73. 90 М±сабаев Ѓ. Ќазаќ тілі тарихынан / Ѓ. М±сабаев. – Алматы: Мектеп, 1988. – Б. 37, 2, 119. 91 Мұсабекова Ф. Қазіргі қазақ тілінің пунктуациясы / Ф.Мұсабекова. – Алматы: Ана тілі, 1991. – Б. 52. 92 Есмағамбетов К. Көне қазақстанды көргендер / К.Есмағамбетов. – Алматы: Мектеп, 1979. – Б. 15, 20. 93 Ахметьянов Р. Г. Сравнительное исследование татарского и чувашского языков / Р. Г. Ахметьянов. – М. : Наука, 1978. – С. 145: Ұмай-ана: С.М. Абрамзон. Рождение и детство киргизского ребенка. «Сб. музея антропологии и этнографии», 1949, т. ХII; Л.П. Потапов. Умай–божество древних тюрков. «Тюркологический сборник. 1972». – М. ; 1973; И.В. Стебелева. К реконструкции древнетюркской религиозно-мифологической системы. «Тюркологический сборник, 1971». – М. ; 1972. – С. 112. 94 Мұсабекова Ф. Қазіргі қазақ тілінің пунктуациясы / Ф.Мұсабекова. – Алматы: Ана тілі, 1991. – Б. 52. 95 Суник О. П. Существительное в тунгусо-маньчурских языках. В сравнении с другими алтайскими языками / О. П. Суник. – Л. : Наука, 1982. – С. 51, 113. 96 Бектаев К. Б. Статистико-информационная типология тюркского текста / К. Б. Бектаев. – Алма-Ата: Наука, 1978. – С. 17. 97 Севортян Э. В. Этимологический словарь тюркских языков / Э. В. Севортян. – М. : Наука, 1974. – С. 220-221. 98 Щербак А. М. Очерки по сравнительной морфологии тюркских языков (глогол) / А. М. Щербак. – Л. : Наука, 1981. – С. 160. 99 Андреев И. Г. Описание Средней Орды Киргиз-Кайсаков / И. Г. Андреев. – Алматы: Ѓылым, 1998. – С. 71-727 100 Аманжолов С. Вопросы диалектологии и истории казахского языка. Вып. 1. / С. Аманжолов. – Алма-Ата: Изд. Академ. Наук. Каз. ССР, 1959. – С. 353, 368. 101Құнанбаев А. Шығармаларының бір томдық толық жинағы / А.Құнанбаев. – Алматы: Қазмемкөркемәдеббас, 1961. – Б. 492. 102 Жанпейісов Е. М. Әуезовтің «Абай жолы» эпопеясының тілі / Е. Жанпейісов. – Алматы: Ғылым, 1976. – Б. 69, 6. 103 Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер / Қ. Жұбанов. – Алматы: Ғылым, 1966, – Б. 281, 279-280, 296. 104 Талжанов С. Аударма және қазақ әдебиетінің мәселелері / С.Талжанов. – Алматы: Ғылым, 1975. – Б. 98-99. 105 Єбілѓазы. Т‰рік шежіресі / Єбілѓазы. – Алматы: Ана тілі, 1991. – Б. 59. 106 Малов С. Е. Язык желтых уйгыров / С. Е. Малов. – Алма-Ата: Наука, 1957. – Б. 52, 54, 61, 26. 107 Бартольд В. В. Работы по истории и филологии тюркских и монгольских народов / В. В. Бартольд. Сочинение.V. Главная редакция восточной литературы. – М. : Наука, 1968. – С. 470, 478, 99, 310. 108 Ќайдаров Ә., Оразов М. Т‰ркологияѓа кіріспе / Ә.Ќайдаров, Оразов М. – Алматы: Мектеп, 1985. – Б. 123. 109 Томанов М. Т‰ркі тілдерініњ салыстырмалы грамматикасы / М.Томанов. – Алматы: Ќазаќ университеті, 1992. – Б. 154. 110 Қазақ бақсы-балгері. – Алматы. Ана тілі. 1993. – Б. 129. 111 Жұбанов Е. Халық әдебиеті тілін зерттеудің лингвостилистикалық аспектілері. филолог. ғылым. док. диссерт: 12. 03. 97. / Е. Жұбанов. – Алматы; 1997. – Б. 218. 112 Кайдар А. Тысяча метких и образных выражений. – Астана: Білге, 2003. – С. 156, 199, 196 204-205, 136, 294. 113 Гумилев Л. Н. Кµне т‰ріктер. – Алматы: Білім, 1994. – Б. 84, 113, 22-23, 80. 114 Уахатов. Б. Қазақтың халық өлеңдері / Б. Уахатов. – Алматы: Ғылым, 1974. – Б. 138. 115 Сағындықұлы Б. М. Ғаламның ғажайып сырлары. – Алматы: Ғылым, 1997. – Б. 78, 58, 57-59. 116 Дала уалаяты газеті. / Құрастырушы: Ү. Субханбердина. – Алматы: Ғылым, 1994. – Б. 186-187. 117 Мустафина Р. М. Представления культы, обряды у казахов / Р. М. Мустафина. – Алма-Ата: Қазақ университеті, 1992. – Б. 134, 152, 143, 127. 118 ¤серов Н., Естаев Ж. Ислам жєне ќазаќтардыњ єдет-ѓ±рпы / Н.¤серов, Ж. Естаев. – Алматы: Ќазаќстан, 1992. – Б. 127, 116, 115, 124, 125. 119 Янушкевич А. К‰нделіктер мен хаттар / А. Янушкевич. – Алматы: Жалын, 1979. – Б. 117. 120 Тлепин Б. Ќ. Мал шаруашылыѓына ќатысты лексиканыњ этнолингвистикалыќ табиѓаты: фил. ғылым. кан. дисс. автореф:. 02. 05. 97. / Б. Ќ. Тлепин. – Алматы: ТБИ, 1997. – Б. 20, 15. 121 Уәлиев Н. Кейбір этнографизмдердің лексика-семантикалық аясы / Н. Уәлиев. // ҚРБ және ҒМ-нің ҰҒА-ның Хабарлары. Тіл, әдебиет сериясы, – 2000. – № 2. – Б. 53. 122 Сумароков К. Кто есть кто в «Слово о полку Игорева» / К.Сумарков. – М. ; 1983. – С. 81. 123 Рамстетд Г. И. Введение в алтайское языкознание / Рамстетд Г. Пер. с немецкого. – М. ; 1957. – С. 199. 124 Сыздықова Р. Сөздер сөйлейді / Р. Сыздықова. – Алматы: Мектеп, 1980. – Б. 10. 125 Шойбеков Р. Ќазаќ зергерлік µнеріндегі кейбір ањдар мен ќ±старѓа, жыланѓа байланысты атаулардыњ этнографиялыќ мєні / Р.Шойбеков. // Ќазаќ ССР Ѓылым академиясыныњ хабарлары. Тіл, єдебиет сериясы, – 1990. – № 2. – Б. 12. 126 Бичурин Н. Я. Средняя Азия и Восточный Туркестан / Н.Я. Бичурин. – Алматы: Санат, 1997. – Б. 46. 127 Сейдімбеков А. К‰њгір-к‰њгір к‰мбездер / А. Сейдімбеков. – Алматы: Жалын, 1981. – Б. 37. 128 Малов С. Е. Уйгурские наречия Синьцзяна / С. Е. Малов. – М. : Издательство Военного литературы, 1961. – Б. 123. 129 Байпаќов К., Н±ржанов А. ¦лы жібек жолы жєне ортаѓасырлыќ Ќазаќстан / К. Байпаќов, А. Н±ржанов. – Алматы: Ќазаќстан, 1992. – Б 143. 130 ¤мірєлиев Ќ. «Ќазыќ±рт» жєне оѓан ќатысы бар топонимдер жайлы / Ќ. ¤мірєлиев. // Ќазаќстан мектебі, – 1967. – № 4. – Б. 78-84. 131 Болѓанбаев Є. Ќазаќ тіліндегі синонимдер / Є. Болѓанбаев. – Алматы: Ѓылым, 1970. – Б. 233. 132 Сулейменов О. Язык письма / О. Сулейменов. – Алматы-Рим: San Paolo, 1998. – С. 219-220, 227. 133 Марков С. Земной круг / С. Марков. – М. ; 1966. – С. 22. 134 Диваев Є. Тарту / Є. Диваев. – Алматы: Ана тілі, 1992. – Б. 20, 193, 243, 244. 135 Мұқанов С. ¤мір мектебі. Бірінші кітап / С. Мұқанов. – Алматы: Мектеп, 1970. – Б. 186. 136 Копыленко М. М. Основы этнолингвистики / М. М. Копыленко. – Алматы: Евразия, 1995. – Б. 48. 137 Жанәбілев Ш. Қазақша мал атаулары / Ш. Жанәбілев. – Алматы: Қайнар, 1982. – Б. 142. 138 Әуезов М. Әдебиет тарихы / М. Әуезов. – Алматы: Ана тілі, 1991. – Б. 18, 19. 139 Әміров Р. Фольклордағы кейбір персонаждар және олардың аттары / Р. Әміров. // Қазақстан мектебі, – 1973. – № 12. – Б. 26-82, 82. 140 Амиров. Р. С. Этимологизация как средство комментирования фольклорных текстов / Р. С. Амиров. // Проблемы этимологии тюркских языков. – Алма-Ата: Гылым, 1990. – С. 171- 176. 141 Кеңесбаев С. «Жеті», «үш», «тоғыз», «қырық» пен байланысты ұғымдар / С. Кеңесбаев. // Қазақ ССР Ғылым Академиясының хабарлары. Филология сериясы. 4 (29) кітап: – 1946. – Б. 12. 142 Ќыз Жібек. – Алматы: Ќазаќ ССР Ѓылым Академиясыныњ баспасы, 1963. – Б. 289, 292. 143 Казахский фольклор в собрании Г. Н. Потанина. – Алма-Ата: Наука, 1972. – С. 128, 127, 153, 60, 118, 155, 128. 144 Сыздықова Р. Қазақ әдеби тілінің тарихы / Р. Сыздықова. – Алматы: Ана тілі, 1993. – Б. 143, 256. 145 Талжанов С. Аударма және қазақ әдебиетінің мәселелері / С.Талжанов. – Алматы: Ғылым, 1975. – Б. 100. 146 Жүсіп Е. Мәшһүр-Жүсіп және шығыс аңыздары / Е. Жүсіп. // Тіл таным. – 2002. – № 1. – Б. 130-140. 147 Бухатын Базилхан. Краткая сравнительная – историческая грамматика монгольского и казахского языка: филолог. ѓыл. кан. дєр. алу. ‰шін. дайын. доклад / Бухатын Базилхан. – Алматы: 1974. – С. 17. 148 Тµлекова С. Алғыс мәнді тұрақты сөз тіркестері / С.Тµлекова. // Қазақстан мектебі. – 1974. – № 6. – Б. 36, 43-45. 149 Қабаев Ә. К. Құпия құбылыстардың діни мәні және оның рухани өмірдегі орны:. автореф. кан. дис (философ) наук:. / Ә. К. Қабаев. – Алматы: 2002. – Б. 21. 150 Қасқабасов С. Албасты, жын-шайтан, дию-пері / С.Қасқабасов. // Жұлдыз. – 1991. – № 9. – Б. 199-202. 151 Ќоњыратбаев Є. Ќазаќ фольклорыныњ тарихы / Є.Ќоњыратбаев. – Алматы: Ана тілі, 1991. – Б. 158. 152 Ибатов А. ХIV ѓасырдаѓы хандар жарлыќтарыныњ тілі / А.Ибатов. – Алматы: Ѓылым, 1990. – Б. 64. 153 Кулиев Э. С. Опыт историко-типологического исследования названий растений в Азербайджанском языке. Вопросы тюркского языкознания / Э. С. Кулиев. – Алма-Ата: Наука, 1985. – Б. 20. 154 Саѓындыќ±лы Б. Т‰ркі тілдері лексикасы дамуыныњ фонологиялыќ зањдылыќтары: филолог. ғылым. док. дис. автореф. / Б.Саѓындыќ±лы. – Алматы; 1994. – Б. 29, 4. 155 Хамраев М. К. Краткий словарь терминов тюркоязычных литератур / М. К. Хамраев. – Алма-Ата: Мектеп, 1966. – С. 29. 156 Ғабитқанұлы Қ. Наным-сенімге байланысты қазақ тіліндегі тұрақты тіркестер:. филолог. ғылым. кан. дис. автореф. / Қ. Ғабитқанұлы. – Алматы; 1995. – Б. 19. Мазмұны Кіріспе.....................................................................................................3 1 Тәңірлік (шаман) таным лексикасы......................................................9 1.1 Тотемдік лексика.................................................................................44 2 Исламдық (діни) таным лексикасы....................................................61 2.1 Кереметтер лексикасы........................................................................63 2.2 Демонология лексикасы.....................................................................81 Қорытынды...........................................................................................96 Әдебиеттер..........................................................................................100 А Қосымша.........................................................................................111 Ә Қосымша.........................................................................................113 жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|