Microsoft Word Диссертация Турганбаева docx
Мектепоқушыларыныңмaтемaтикaлықсaуaттылығындaмытуғa бaғыттaлғaн стoxaстикaлық есептердi шешуге үйрету əдістемесі
жүктеу/скачать 2,57 Mb.
|
TURGANBAEVA Diss compressed
Мектепоқушыларыныңмaтемaтикaлықсaуaттылығындaмытуғa бaғыттaлғaн стoxaстикaлық есептердi шешуге үйрету əдістемесіЖаңартылғанбілімберумазмұныбойыншамемлекеттікжалпығаміндетті ортабілімберустандарттарындаоқушылардыңматематикаданбілімінің«білу– түсіну–қолдану–талдау-жинақтау-бағалау»деңгейлерібойыншақалыптасуы көрсетілген. Бұл критерийлер TIMSS, PISA халықаралық зерттеулеріндегі оқушылардың математикалық сауаттылығын бағалау критерийлеріне сəйкес келеді жəне олардың арақатынасы алдыңғы параграфта көрсетілген (17-кесте). Кесте 17 – TIMSS, PISA зерттеулері мен жаңартылған білім мазмұны бойынша оқушылардың математикалық білімінің қалыптасу деңгейлерінің сəйкестігі
Енді осы математикалық сауаттылықтың қалыптасу деңгейлерінің мазмұндық сипаттамаларын қарастырайық. 1-деңгей - «білу (елестету)» - «білу – түсіну» деңгейі – оқушылардың математикалық терминдер мен ұғымдарды, олардың қасиеттерін еске түсіру арқылы суреттеу; математикалық объектілерді танып білу; мəліметтерді графиктер мен кестелерден алу, жіктеу; белгілі алгоритмдерді қолданып, қарапайым математикалық амалдарды орындау қабілеттері. Бұл деңгей репродуктивтік іс-əрекеттерге жатады. 2-деңгей - «қолдану (байланыс орнату)» - «қолдану» деңгейі – оқушылардың математикалық есептерді шешудің əртүрлі тəсілдерін анықтау жəне олардың ішіндегі тиімдісін таңдау; тапсырманы тепе-тең түрлендіру арқылы екінші түріне көшіру, мəнмəтінді есептердің математикалық модельдерін жасау жəне көрсету, есептерді шешуде əртүрлі тəсілдерді қолдану, стандартты есептерді шешу қабілеттері. 3-деңгей-«ойлау(пайымдау)»-«талдау–жинақтау–бағалау»деңгейі– оқушылардың математикалық объектілердің арасындағы байланыстарға талдаулар мен қорытынды жасау; математикалық есептерді əртүрлі шешу тəсілдерін жүйелеу; ақиқат немесе жалған тұжырымдарды негіздеу жəне дəлелдеу;күрделiмəселелердішешу;тапсырмалардышығармашылық тəсілдермен орындау жəне оларды жалпылау; стандартты емес есептерді шешу қабілеттері [57, 54 б]. Көрсетілген математикалық сауаттылықты қалыптастыру деңгейлері мен оқыту мақсаттары арасындағы сəйкестігін орнатып, оқу нəтижелеріне жетуге бағытталған математикалық есептерді шешуге үйрету əдістерін анықтаймыз. Мектеп математика курсында оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыруға тікелей қатысы бар тақырыптардың бірі – ықтималдықтар теориясы мен математикалық статистика элементтері болып табылады. Ықтимaлдықтaр теoриясы мен мaтемaтикaлық стaтистикa əдiстерi күнделiктi өмiрдегі aуa-рaйы құбылыстaрын, яғниауa-рaйының өзгеруi, жaуын шaшынның мөлшерi, темперaтурaның өзгеруi жəне т.б. құбылыстaрды зерттеуде, қаржылық экономикада банктік несиелер мен сaқтaндыру пoлистерi, əлеуметтiк зерттеулердегі əртүрлі кестелер мен диaгрaммaлaрын құруда, сондай-ақ педaгoгикaлық эксперименттер жүргiзу мен өңдеулерде кеңiнен қoлдaнылaды. Оқушылардыңфункционалдықсауаттылығынқалыптастырудастохастика элементтерінің мaңыздылығы мен өзектiлiгiн талқылай келе, Е.A.Бунимoвич өз жұмысында «Бiз бaлaлaрымызды ықтимaлдық жaғдaйғa өмiр сүруге үйретуiмiз керек. Бұл дегенiмiз aқпaрaтты aлуғa, тaлдaуғa жəне өңдеуге, кездейсoқ нəтижелермен бaйлaнысқaн əртүрлi жaғдaйлaрдa дұрыс шешiмдердi қaбылдaу дегендi бiлдiредi», - деп тұжырымдаған [103]. Бізосы пікіргетолықтайкелісеміз,өйткеніжаңартылғанбілім мазмұнына сай оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру үшін осы дағдыларды игертуіміз керек болады. TIMSS, PISA халықаралық зерттеулерінде оқушылардың математикалық сауаттылығының қалыптасуын бағалайтын тапсырмалар да жеке өмір, оқу жəне кəсіби қызмет пен қоғамдағы жағдаяттарға байланысты беріледі. Тапсырмалардыңмазмұнымектепматематикакурсының«арифметика», «алгебра»,«геометрия»,«ықтималдық»,«статистика»бөлімдеріненқамтиды. Халықаралық зерттеулердегі математикалық тапсырмалар күнделікті өмірдегі нақты мəселелерге жақын түрлі аспектілерімен байланысты жəне математикалық талдауды қажет ететiн, оқушының мектеп пен қоғамдағы жеке өмiрi,кəсiбиқызметi,спортжəнет.б.туралымəлiметтерменберіледіжəнесоған сəйкес геометриялық шамаларды өлшеуге, бағалау, пайыз, масштаб, нақты тəуелділіктері бар диаграммалар мен графиктер, ықтималдық, статистикалық көрсеткіштерге жəне т.б. көңіл бөлінеді. Ықтималдықтар теориясы мен математикалық статистика элементтеріне қатысты TIMSS зерттеуінде 4-сынып оқушылары үшін «Мəліметтерді беру» мазмұндық бөлімі бойынша тапсырмаларды орындауда кестеде, графиктер мен диаграммаларда берілген мəліметтерді оқып, интерпретациялай білу біліктерін тексереді.Ал8-сыныпоқушыларыүшін«Мəліметтердіберужəнеықтималдық» бөліміндегі тапсырмалар əртүрлі формада берілген (кесте, диаграмма, графиктер,схемажəнет.б.)мəліметтердіалужəнетүсіндіребілу,қоршаған ортадағы нақты құбылыстар мен процестерді сипаттау үшін статистика жəне ықтималдық элементтерін қолдана білу біліктерін тексереді. TIMSS, PISA халықаралық зерттеулеріндегі «Мəліметтерді беру жəне ықтималдық» бөлімінде көптеген есептер бар. Мысал ретінде біз солардың ішіндегі мектеп математика курсының тақырыптарымен байланысы бар стохастикалық есептердің кейбіреулерін келтірейік [57, 51 б]. есеп. Мектепте оқитын 480 оқушыдан ұнатып айналысатын спорт түрлерін айтуға сауалнама жүргізілді. Соның нəтижесінде төмендегі кесте толтырылды (18-кесте). Кесте18–Оқушылардыңтаңдағанспорттүрлерініңнəтижесі
18-кестедегімəліметтердіпайдаланыпдөңгелекдиаграммақұрыңдаржəне оны сəйкесінше секторларға бөліңдер (22-сурет). Хоккей Теннис Баскетбол Футбол Сурет22-Спорттүрініңтанымалдығы жүктеу/скачать 2,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|