тапсырма. Оқушылардың бір тобы асықты 20 рет лақтырғанда, оның бүк, шік, тəйкесінен немесе алшысынан түсуінің нəтижелері төменгі кестеде келтірілген (14-кесте).
Осыдан оқушылар оқиғаның пайда болу санының жалпы жүргізілген эксперимент санына қатынасы кездейсоқ оқиғаның жиілігі екендігін меңгереді.
Кесте14–Экспериментбойыншаасықтыңтүсунəтижелері
Оқиға
|
Эксперимент
|
Оқиғаныңорындалу
|
Оқиғажиілігі
|
Бүктүсуі
|
20
|
7
|
7
20
|
Шіктүсуі
|
20
|
6
|
6 =3
20 10
|
Тəйкесінен түсуі
|
20
|
4
|
4=1
2 0 5
|
Алшысынан түсуі
|
20
|
3
|
3
20
|
Тəжірибенің жалпы саны
|
20
|
20
|
7 +3+1+3
2 0 10 5 20
|
Оқушыларды "жай бөлшектер"тақырыбындағы ықтималдықты есептеудіңклассикалықəдісіментаныстырумүмкіндігініңнегізі-қарастырылып отырған объектілердің біртектілігі. Келесі тапсырманы қарастырамыз.
тапсырма. Сегіз тең сектордан тұратын рулетка бар (18-сурет): қызыл, көк, сары, жасыл жəне т.б. Оқушыларға мынадай сұрақтар қойылады:
рулеткақандайтүстісекторлардантұрады?(қызыл,көкжəнет.б.).
демек,егербізоныайналдыратынболсақ,оныңтіліқандайтүстерде тоқтай алады? (қызыл, көк жəне т.б.).
ол қызыл секторға тоқтады делік. Қызыл сектор шеңбердің қай бөлігін алады? (1/8).
Сурет17-Ньютонныңтүссекторы
Сурет18–Стохастикалықойын(Нардойыны)
Оқушылар осы немесе басқа түсті сектордың пайда болу мүмкіндігі осы түстіңсекторықандайкөлемалыпжатқанынабайланыстыекенінбайқайды.Егер ол үлкенірек болса, онда бұл түс жиі түседі, егер аз болса, сəйкесінше аз түседі. Осылайша,жайбөлшекұғымынанбелгілібіроқиғаныңпайдаболумүмкіндігінің өлшемін бағалау ретінде бөлшек ұғымына біртіндеп, табиғи көшу жүзеге асырылады.Соданкейінықтималдықтыбөлшекретіндеұсынуоның
классикалықөрнегіекендігіайтылады.Қандайнəтиженіңықтималдығыжоғары сияқты сұрақтар:
қызылтүстүсе ме?
сарытүстүсе ме?
Олар бөлшектер мен ықтималдықты бір уақытта бекіту үшін жұмыс істейді. Яғни көрнекі түсінуден ықтималдықтың жалпыланған тұжырымдамасына көшу жүзеге асырылады.
Математика сабағында стохастикалық ойындарды да пайдаланған тиімді. Ойынның ұтымды стратегиясын таңдау үшін қолайлы нəтижелерді есептеуге негізделгеноқиғалардысалыстыруəдісіқолданылаалады.Мысалретіндекелесі есепті келтіруге болады.
тапсырма. Тəжірибе – ойын сүйектерін қатарынан 2 рет лақтыру. Ойыншысүйекқосындысынатеңсандыалдын-алаболжапалуыкерек.Егербұл сан ойын сүйегін лақтырғанда түссе, ойыншы жеңеді. Қандай санды болжаған дұрыс?
Бұл есепті шешу үшін белгілі ұпайлар санының қосындысы мен оған сəйкес келетін нəтижелер арасындағы сəйкестік кестесін құру ыңғайлы.
Мысалы, ұпайлардың қосындысы 5-ке тең нəтижелерге (1, 4), (2,3), (4,1), (3, 2) сəйкес келеді. Олардың саны 4-ке тең. Барлық ұпайлар санының қосындысын сəйкесінше есептейміз. Нəтижесінде, ұпайлар қосындысы 7-ге тең нəтиженің ықтималдығы жоғары екенін көреміз (18-сурет).
Жалпы алғанда, кездейсоқ оқиғалардың ықтималдығы ұғымы мен оқушылар үшінықтималдық заңдарына талқылауды ұйымдастыру жеткілікті түрде үлкен мəселе болып табылады.
Оқушыларға бұл ұғымдарды меңгерудегі қиындықтырды жеңуде анықтамалар мен дəлелдемелерді көрнекілік негізінде ұсынған жөн. Бұл ықтималдықтың геометриялық анықтамасын түсіндіруде маңызды. Жиынның ішкі жиыны сияқты элементар оқиғалар мен кездейсоқ оқиғалардың жиындарының геометриялық бейнелеулеріне тікелей байланысты болады.
Достарыңызбен бөлісу: |