Микроэкономика

Барлық қарастырылған жалпы, орташа және шекті өнімдердін, көрсеткіштері абсолюттық көрсеткіштер бола-ды, яғни бұлар экономикалық өлшемі бар көрсеткіштер. Дегенмен де, экономикалық талдау жүргізген кезде қатынас көрсеткіштерінің үлкен маңызы бар. Олардың бірі — факторлардың икемділік коэффиценпі.

Өндіріс факторларының икемділік коэффиценті

зерттеліп отырған фактордың шекті өнімділігінің МС орташа енімділікке АР қатынасы түрінде анықталады және қолданып отырған фактордың саны 1%-ке өзгергенде өнім шығару кәлемі неше %-ке әзгеретінін көрсетеді.

Факторлар икемділігі былай есептеледі:

Өндірістік технологая екі өндірістік факторларды:

еңбекті және капиталды өзгертуге мүмкіндік береді деп қарастырайық. Балама технологияның болуы, көп жағдайда берілген өнім көлемін У_о факторлардың әр түрлі құрылымын қолданылу арқылы өндіруге болатынын көрсетеді. Егер өндіріс функциясының мәнін тұрақты деп белгілесек, яғни

У =f(К,L)=У₀=сопst,

онда бұл белгілі бір әнім көлемін өндірудегі осы фак-торлардың қатынастарын зерттеуге мүмкіндік береді. Бұл функцияның жазықтықтағы графкгі изокванта деп аталады және 5.3-суретте керсетілгендей болады. Изокванта К және L факторларының түрлі құрылымдарын қолданып, бірдей өнім келемін шығаруға болатынын керсетеді. 5.4-суреттегі факторлардың қүрыльшдары (К₁,L₁) және (К₂L₂) өндірісте У -У_о өнім көлемін

175

5-тарау. Өндіріс теориясы

алуға мүмкіндік береді. Изокванта берілген өнім көлемін көптеген технологиялық жолдармен алуға болатындығын көрсетеді.

Жазықтықта изокванталар бір-бірімен қиылыспайды. Бір графикте көрсетілген бірнеше изокванта, изокванталар картасын құрайды. Біздің 5.5-суреттен көріп отырғанымыз У(А) = У(В)< У(С) < У(D), яғни неғұрлым изокванта координаттар осінен алыс орналасса, солғұрлым өндірілген өнім көлемі көбірек болады.

Өндіріс факторларының өзара алмасуын анықтау мақса-тында кейінгі талдауларға технологиялық ауыстырудың шекті нормасы (МRТS) деген түсінік енгіземіз

5.4 –сурет Изокванта.

Өндірістік функция біртектес функция болып табылады, сондықтан У =f(К,L) = У₀ = сотst болған жағдайда келесі тендеу дұрыс болады:

176

еңбектің шекті өнімділігі.