Модуль 3 Геодезиялық өлшеулер
Тақырып 7 Объектің ауданын анықтау
1. Графикалық әдіс
2. Графоаналитикалық әдіс
3. Аналитикалық әдіс
4. Механикалық әдіс
Кестелік әдіс берілген мәліметтерді тез оқуға, әрі жылдам корытынды жасауға толык мүмкіншілік береді. Графикалық әдіс статистикалық кестенің табиғи жалғасы болып кез-келген кестенің мәліметтерін график түрінде бейнелеуге мүміндік береді.
Статистикалық график - берілген сандық көрсеткіштердің мазмұнын геометриялық сызықтар, нүктелер және фигуралар аркылы бейнелеу немесе географиялық картосхемалар арқылы көрнекті түрде кескіндеу үшін салынған сурет.
Статистикалык график арқылы сандық көрсеткіштердің өсуін немесе кемуін, олардың өзара байланыстылығын, заңдылығын анықтау үшін, оның алдына қойған мақсатына көңіл аударып, негізгі талаптарын орындау қажет: 1) графикте көрсетілген статистикалық мэліметтер айқьш шындықты бейнелеуі керек; 2) графиктің құрылымы көңіл аударарлықтай көрнекті, түсінікті болуы және жеңіл окылуы тиіс, мүмкіншілігінше көркем бейнеленгені дұрыс;
Графикалық әдіс мәліметтерді көрнекті түрде көрсетіп қана қоймай, сол көрсеткіштерге талдау жасауға, яғни жетістіктері мен кемшіліктерін анықтауға және қорытындылауға пайдаланылады.
Геометриялық белгілердің қолданылуына қарай графиктер нүктелі және сызықты болып екіге бөлінеді.
Нүктелі график деп график негізінің жиынтықтары нүкте ретінде, ал сызықтық график деп сызықтардың қолданылуына байланысты болатын жол-жолды, төрт бұрышты, шеңбер тәріздес және т.б. түрінде берілгендерін айтамыз. Кейбір кездерде графиктер геометриялық емес фигуралармен (әр түрлі суреттермен: көмескі, бұлдыр кескіндермен) белгіленеді. Мұндай графиктердің түрлерін бейнелі график деп атайды.
2. Графоаналитикалық әдіс
Бұл әдіс топырақ қабатындағы ылғал балансын бір ай немесе онкүндік мерзімдерге анықтауына негізделген. Сондықтан осы әдіс ең дәл болып саналады. Дақыл дәні топыраққа себілген, егілген уақытта топырақ ылғалдылығы дәннің ісініп, жақсы өнуіне қолайлы болуы тиіс. Осы алғашқы ылғалдықты «βа» деп белгілейміз. Сөйткенде топырақ қабатындағы алғашқы ылғал мөлшері төмендегіше анықталады:
Wa = 100.γ.H. βа, (2.33)
3.Аналитикалық тәсіл
Аналитикалық тәсіл - сөз жасаудың синтаксистік амалы, яғни түбір (негізгі я туынды) сөздердің бірігуі, қосарлануы, тіркесуі арқылы жаңа сөз тудыру тәсілі.
Екі сөзден біріккен жалқы есімдер (Қажымұқан, Дүйсенәлі, Гүлайша, Көкшетау, Сырдария т.б.), терминдік атаулар (тәжікораз, бесжылдық, матанализ, аэрошана), идиомдық тіркестер (ден қою, кұлақ салу, тіс жару, тіл қату) мен кіріккен сөздер (бұл күн > бүгін, ендігіден әрі > ендігәрі, алып кел > ап кел > әкел), қос сөздер (бала-шаға, егжей-тегжей, қап- қара) т.о. Аналитикалық тәсілмен жасалған. Аналитикалық тәсіл синтетикалық тәсілге балама болып, ауысып та айтылады (аққыл >ақта; мысық мияу деді >мияулады). Сөз жасау тәсілінің бір түрін ғана қолданатын тіл кездеспейді.
4. Механикалық тәсіл
Механикалық жолмен тазарту әдісі - ластанған сулардан әдейі арналған құралдардың көмегімен ерімейтін зиянды қосындыларды бөлуге бағытталған. Ол үшін сүзгі, мұнай, май ұстайтын құралдар т.б. пайдаланылады. Бұл әдіспен ластанған судың 60%, өндірістік қалдық сулардың - 95%-ке дейін ерімейтін қосындылардан айыруға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |