15.Клеткалық циклда ДНҚ репликациясынын алатын орны ДНК репликациясы клетканың бөлінуі кезіндегі ең маңызды кілт. Негізінде, ДНК- ның екі еселенуі толық бөлініп болғанда, тек бір рет жүреді. ДНК екі еселенуінің реттелуі механизмдерімен айқын анықталады. Репликация 3 деңгейде өтеді:
Репликация инициациясы – бұл ДНК молекуласы репликациясының (екі еселенуі) ең бастапқы фазасы, яғни матрицадағы ескі екі еселенген ата- аналық молекуласының ДНК жіпшелеріндегі екі жаңа туындысының пайда болуы.
Элонгация – аминқышқылдарын артынша қосу бойынша полипептидті тізбекті өсіре отырып, 5- тан 3 бағытындағы иницирлеуші кодонмен жүретін, нуклеотидтердің триплеттер түрінде аминоацил-тРН көмегімен мРНК – ны оқитын рибосома. Кодонды нақты тану үшін А аймағында аминоацил-тРНК сәйкес қосылуын талап етеді. Аминоацил- тРНК молекуласы және ГТФ жүйесін EF1 элонгация факторы қалыптастырады. Осының әсерінен аминоацил-тРНК рибосомаға қосылуы мүмкін. Фосфат және EF1-ГДФ жүйесінің босап шығуы жүреді. EF1-ГДФ жүйесі ГТФ және басқада бос белоктық факторлардың қатысуымен қайта EF1-ГТФ-қа айналады.
Терминация – мРНК кодоны атауланған табыс кезінде полиппептидті тізбектің тоқтауы; сондай-ақ терминация –ДНК-ның репликация процесі кезінде немесе РНК синтезінің транскрипция процесінің аяқталуы.
16.ДНК негізгі бөлітерінің репликациясы Бұл бірнеше ерекшеліктен турады: Жана тізбектің синтезделуіне кажет заттар еркін түрде – дезоксинуклеозидтрифосфаттар болып табылады. Ал ДНҚ құрамында дезоксинуклеозидмонофосфаттар болады. Сол себепті ар бир еркін нуклеотидтен 2 фосфат қалдығы пирофосфат түрінде бөлініп, тез арада фосфаттарға дейін ыдырайды
ДНК репликациясы матрицалық үдеріс – ДнК нын жаңа тізбегі аналық ДНҚ молекуласының бір жіпшесіне комплиментарлық ұстаныммен синтезделінеді, яғни 4 нуклеотид жаңа тізбекке тек аналық жіпшедегі нуклеотидке комплиментарлы нуклеотидке кана косылады. (А—Т, Г—Ц)
ДНК репликациясы симметриялы – матрица кызметін аналық ДНК молекуласынын 2 тізбегі атқара береді. Сол себепті жартылай консервативті құбылыс болып табылады.
ДНК синтезі белгілі бір бағытта жүреді. 5 ұшынан 3 ұшына қарай.
ДНК репликациясы басталуы жүру үшін міндетті түрде аналық ДНК молекуласынын кос ширатпасы бір бірінен ажырауы керек.
