Мұстафа Шоқайұлы-тарихи тұ тарихи тұлғалығын зерттеу Атабаева Халида Абдулбариевна
жүктеу/скачать 56,29 Kb.
|
| Кіріспе
Зерттеудің өзеттілігі.Қазақстанның тәуелсіз дамуы уақыт өткен сайын қарқын алып, ұлттық жалпы адамзаттық және демократиялық құндылықтар мен ұстанымдар негізінде биік мұраттарға бағыт түзеп келеді.Елімізде әлеуметтік-экономиялық, саяси-құқықтық реформалардың әске асырылуы мәдени-рухани өмірімізге жаңа сипат,тың мазмұн берді. Сондай дүбірлі өзгерістер тарих ғылымының әлеуметтік қызметіне де ықпал жасады. Осыған байланысты Нұрсұлтан Назарбаев «Тарих дегеніміз өткеннің ғана сабағы емес, ол едәуір дәрежеде болашақтың да көрінісі» «қазақ тарихы фактілердің қлі қоймасы емес, бұл орасан зор дәйектеуші және дәлелдеуші күш» деп атап көрсеткен болатын. Бұл тұжырымы еліміздің алдында тұрған қоғамдық сананың жаңару үдерісіндегі тарих ғылымының кешенді міндеттерін анықтайды. Ғылыми жоба да осыған сай таңдалып алынды. Мұстафа Шоқайұлы-бүкіл саналы ғұмырын қазақ халқының, жалпы түркі халықтарының бостандығы мен тәуелсідігіне арнаған тұңғыш эмигрант күрескер, саяси қайраткер Өзімізге белгілі Кеңес үкіметінің тұсында М.Шоқайұлы туралы айтылмайды. Ұзақ жылдар бойы мемлекет билеушілері оның есімін «Түркістан ұлттық комитеті», «Түркістан легионы» атты ұйымдармен байланыстырып, «Отанын сатқан опасыз» деп аталды Зерттеуші ретінде мені ерекше қызықтырған мәселелердін бірі-М.Шоқайұлының елінің бостандығы үшін күрескен, Кеңес үкіметінің екі жүзді саясатын әшкерелегенін білгенімен, өз отандастарының білмеуі, оның еңбектеріне қатаң тыйым салынғанын былай қойғанда, туысқандарын, бауырларын ОГПУ,НКВД үкімімен аяусыз жазалануы. Ресей империясында ХХ ғасырдың басында түркі халықтары арасында ұлт-азаттық идеалогиясы қалыптаса қоймаған жағдайда олардың отарлық езгіге қарсы қозғалысы алдымен жалпы исламдық қозғалыс аясында жүрді. Мұсылман фракциямы болды. Қазақ қоғамынан мұсылман фракциясының қызметіне белсенді түрде атсалысқандардың арасынан, әрине, ең алдымен Ә.Бөкейхановты және М.Шоқайұлын атаған жөн. 1916 жылы желтоқсанда М.Шоқайұлы Ә.Бөкейхановтың ұсынысы бойынша Мұсылман фракциясы бюросының хатшысы болып бекітілді. Ғылыми әдебиетте мұсылмандық, түркішілдік қозғалыстарды талдаушылар саналы түрде бұл құбылыстарды негізінен «антиресейлік» мазмұнына бас назар аударысты да, ал олардың шынайы мазмұны тиесілі теориялық дәрежеде ашылмай келді. Ал олардың мақсаты Ресей империясы құрамындағы түркі және мұсылман халықтары өмірін жаңа заман талабына сай қайта құру (реформалау), ол үшін халықтарды орталық езгіден азат ету еді. жүктеу/скачать 56,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|