Мұстафа Шоқайұлы-тарихи тұ тарихи тұлғалығын зерттеу Атабаева Халида Абдулбариевна
Француздар Шоқайды құрметпен еске түсіреді
жүктеу/скачать 56,29 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланылған әдебиеттер
| Француздар Шоқайды құрметпен еске түсіреді.
Ножан-сюр-Марн мэрінің орынбасары Терез Мари Томе ашылу салтанатында сөйлеген сөзінде қазақ ұлтынан шыққан Мұстафа Шоқайдың туған жерінің бостандығы үшін жан кешті қайсарлығын азаматтар үлгі тұтса деді. Елші Аманжол Жанкулиев сөйлеген сөзінде алдымен Франция басшылығы мен халқына қазақ халқының ұлын сол кездегі қиын уақытта паналатқандары үшін алғысын айтты. Өзінің бүкіл ғұмырында М.Шоқай Қазақстанның алып тәуелсіздігі туралы армандап өтті.Оның арманының орындалғаны туралы Президент Нұрсұлтан Назарбаев басшылық жасайтын тәуелсіз еліміздің қоғамдық демократияда және халқының жағдайының жақсаруында жеткен жетістіктері куә болады. Франциядағы ҚР жолдауымен құрылған қазақ-француз достастығының «Мұстафа Шоқай» Қауымдастығының төрағасы Яшар Динч Қазақстан басшылығына шет елде тұратын отандастарына көрсеткен қолдауына және жылы қамқорлықтарына алғысын білдірді. Қазақ диаспораларының біздің еліміздің елшілігі арқылы тарихи отанымен жүзеге асып жатқан үнемі байланысы олардың бүгінгі Қазақстанның қалай өмір сүріп және жеткен жетістіктерін түсінуге жақсы көмектеседі. Қорытынды ХХ ғасырдың басында күрделі тарихи оқиғаларға белсене қатысқан Мұстафа Шоқайұлы сияқты тұлғаның қайраткерлігіне және еңбегіне әділетті баға беру ұлттық тарихымыз үшін ғана емес, бүкіл түркі тарихы үшін де қажет. Ешбір қайраткер туған халқына жау да, дұшпан да емес, болмайды да. Сондықтан,Мұстафа Шоқайұлының қасіретті де, қасиетті де қиын тағдыры дәл баға беруді талап етеді. Тарихты жасайтын халық өзі өмір сүрген қоғамға дер кезінде баға беріп, сол заманға байланысты жаңаша ойлар тудыратын-тарихи тұлғалар.Әр дәуірдің тарихи тұлғаларының тууына себеп сол дәуірдің қоғамдық қажеттіліктері, осы қажеттіліктерден кемел тарихи құбылыс туындайды. Мұстафа Шоқайдың «Тұтас Түркістан» идеясы да сондай құбылыс болып табылады. Мұстафа Шоқайұлының бұл идеяны жүзеге асырудағы негізгі мақсаты-Түрік халықтарын біріктіріп, тәуелсіз Түркістан мемлекетін құру болды. Қазақ тарихында, мәдениеті мен әдебиетінде «ақтаңдақтардың» ашылуы, тарихқа бір топ талантты зерттеуші ғалымдардың мұрасының қосылуы ғылыми зерттеулер бағытын да толықтыра түскені мәлім.Оның ішінде шоқайтануда іргелі жұмыстар атқарылуда. М.Шоқайұлы жөнінде арнайы еңбектер жазудағы мақсат-туған халқының мүддесі үшін тар жол, тайғақ кешуден өткен М.Шоқайұлының шынайы бейнесін көрсету, әділ бағасын беру, орынсыз жаладан арашалау, ол туралы шындықтың анығын, ақиқатын халыққа жеткізу парызымыз болып табылады. ҚР Ұлттық кітапханасы еліміздегі жазба мұралардың барша орманның емін-еркін пайдалануына мүмкіндік беретін мемлекеттік кітап сақтаушы және мәдени мекеме ретінде «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыруға белсене араласуда. ҚР ҰК-сы әлем кітапханалары мен мұрағаттарына жүргізген екі айлық ғылыми іздестіру экспедициясының жұмысын үстіміздегі жылдың 26 қыркүйегінде аяқтаған болатын.Экспедицияның міндеті-Қазақстан мен Орталық Азия аймағы үшін тарихи-мәдени құнды болып табылатын жазба ескерткіштерді анықтап, жинастыру еді. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру ҚР ҰК қорының «Прометей» , «Йени Түркістан» мерзімді басылымдарының көшірмесін алуға , «Яш Түркістан» журналын толықтыруға және М.Шоқайұлының сөйлеген сөздері мен құжаттық жазбаларының көшірмелерімен толыға түсуіне жол ашты. Баға жетпес құнды дерек көздер мен әкелінген құжаттардың көшірмелері шоқайтануды зерттеуге жаңа серпін бермек. Пайдаланылған әдебиеттер: 1. М.Шоқай Таңдамалы.Бірінші том.Алматы,1918. 2. Қойгелдиев М.Тұтас Түркістан идеясы және Мұстафа Шоқай// Егемен Қазақстан.1997.-1 ақпан, 3-б. 3. Шілдебай С. Мұстафа Шоқайұлы// Ақ желкен.-1999.-13-19-б. 6.Ахметова Ж. Мұстафа Шоқай// Қазақ тарихы.-2004.-32.-119-121б. 7.М.Шоқай.Таңдамалы.2том.Алматы.1998 8.Алдабек Н. М.Шоқай.Халықаралық саясат,сарапшысы.Қазақ тарихы.2005Х3.54-57б. 9.Кыдыргали Д. «Мұстафа кімнің қолынан ажал құшты?» Жас Алаш.№155.2003 ж. 27 желтоқсан. 10.Досжан Д. «Сүргін» М.Шоқай туралы.Қазақ тарихы.2004 №22 20-23 б. 11.Е.Руденко «Казахстанская Правда», 11.02.08 жүктеу/скачать 56,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|