Н. гумилева ministry of education and science of kazakhstan

Большинство юношей впервые узнали вкус алкоголя до 11-го класса, таким образом, показан факт раннего приобщения к спиртному. Большинство девушек приобщаются к алкоголю между 8-м и 11-м классами.

На вопрос 6 «Приятным ли было первое впечатление от принятия алкоголя?» одна треть юношей ответила «нет», а большинство юношей либо не помнят, либо затрудняются ответить. Основная же часть девушек ответила отрицательно.

Многие из отвечавших первый раз употребили алкоголь от родителей как «лекарство», поэтому затруднились ответить на данный вопрос.

Из данных результатов можно сделать вывод, что юноши более чаще употребляют спиртные напитки, чем девушки. Несмотря на трудное материальное положение молодых людей, они тратят на алкоголь и напитки немало денег.

Большинство молодежи, как юноши, так и девушки, равнодушно относятся к рекламе алкоголя.

На вопрос 9 «Какие виды крепких напитков вы предпочитаете?», юноши предпочитают пиво более крепким напиткам, а девушки предпочитают напитки домашнего приготовления.

Большинство молодых людей считают, что алкоголь не способствует снятию душевного напряжения, а лишь возможно, только иногда, помогают расслабиться (вопрос 10).

Многие молодые люди считают, что современное застолье может обойтись без алкогольных напитков (вопрос 11), но, все же, 43 % юношей думают, что иногда это не реально.

На вопрос 12 «Часто ли вы употребляете спиртное?» юноши и девушки ответили «Очень редко», многие молодые люди вообще не употребляют спиртные напитки (43 % опрошенных).

Вопрос 13 «Легко ли вам отказаться от алкоголя?» показал, что юноши и девушки легко могут отказаться от предложения выпить, но есть и такие юноши, которые не могут устоять против предложения выпить.
Таблица 4

Ваше личное отношение к употреблению алкоголя?	Лучше не пить совсем	Уверен(-а) в безвредности нечастых выпивок	Следует соблюдать чувство меры	Думаю, иногда позволительно немного выпить	Для здорового человека алкоголь безвреден	Не могу ответить
Юноши	13	2	2	6	0	0
	55, 9%	8, 6%	8, 6%	26, 9%	0%	0%
Девушки	5	0	2	0	0	0
	71, 4%	0%	8, 6%	0%	0%	0%

Юноши и девушки в основном считают, что алкоголь лучше не пить совсем, 28, 6% девушек считают – можно пить, но соблюдая чувство меры, притом как 26, 9% юношей думают, что все же иногда позволительно немного выпить.

16 вопрос звучал так: Какова ваша реакция, если вы встретите уважаемого человека в состоянии алкогольного опьянения?

Согласно результатам ответов респондентов можно сделать вывод о том, что большинство молодых людей постараются помочь пьяному человеку, которого они уважают.

По данным ответов вопроса 17 была выведена следующая таблица:
Таблица 5

Способны ли вы к самоконтролю в состоянии алкогольного опьянения?	Да	Нет	Затрудняюсь ответить
Юноши	14	2	7
	60, 2%	8, 6%	31, 2%
Девушки	1	1	5
	14, 3%	14, 3%	71, 4%

Большинство юношей считают себя способными к самоконтролю в состоянии опьянения, а основная часть девушек затрудняются ответить на данный вопрос. Среди них есть и такие, которые не могут себя контролировать.

18 вопрос: Видели ли вы своих родителей в состоянии сильного опьянения? Исследование по этому вопросу показало следующие результаты: большинство молодых людей не видели своих родителей в состоянии сильного опьянения, но треть опрошенных отвечают обратное.

Ответы опрошенных на вопрос 20 «Какое количество денег вы тратите на приобретение спиртных напитков в месяц (в среднем)?» показали следующее: большинство опрошенных мало или совсем не тратят денег на приобретение спиртного, но треть девушек считает, что на приобретение алкоголя у них уходит достаточно много денег.

На вопрос 21 «Знаете ли вы свою норму в употреблении спиртных напитков?» абсолютное большинство опрошенных студентов считают, что знают свою норму выпивки (81, 7% юношей, 85, 7% девушек). Однако, 18, 3% юношей и 14, 3% девушек не знаю норму в употреблении спиртных напитков.

Поднятие жизненного тонуса у опрошенных с алкоголем не связано (вопрос 22). В большинстве случаев молодежи необходим спорт, прогулка на природе и большое количество денег. Молодые люди считают, что досуг, проведенный без алкоголя, не напрасно потерянным временем. 35% всех респондентов считают, что досуг без алкоголя иногда «потерянное время».

Молодые люди в основном считают, что пьяный человек любит, прежде всего, алкоголь и другого человека (вопрос 24). Треть юношей считает, что пьяный человек любит себя, а треть девушек считает, что пьяный человек никого не любит.

На вопрос 25 «Трезвость общества – это реальность» характерна для 71, 4% девушек. Для большинства юношей, трезвое общество – это иллюзия (56, 9%).

Исходя из результатов исследования можно сделать вывод о том, что большинство опрошенных студентов Торгово-экономического колледжа были приобщены к спиртному в раннем возрасте (между 8-м и 11-м классами). К тому же, из результатов исследования можно сделать вывод, что юноши чаще употребляют спиртные напитки, чем девушки. И, даже, несмотря на трудное материальное положение молодых людей, они тратят на алкоголь и напитки немало денег.

Список литературы

1. 
   Фельдштейн Д.И. Проблемы возрастной и педагогической психологии. – М.1995
   
2. 
   Фельдштейн Д.И. Психология взросления: структурно-содержательные характеристики процесса взросления личности: Избр. труды. М.: МПСИ; Флинта, 1999.
   
3. 
   Молодежь в меняющемся обществе. Проект MONEE ЦВЕ/СНГ/Балтия, 2000 год, с. 95-119.
   

Студенттік кез-бұл жастық шақ кезеңі. Сол кезде жоғары оқу орнында оқу кезеңі адамның жан-жақты жетілген жеке басның қасиеттері уақытымен дәл келеді. Әсіресе мақсатқа жетушілік, шешім қабылдау табандылық, белсенділік, өзін-өзі ұстаушылық, әлеуметтік, адамгершілік мотивтерінің күшеюі, өмір сүрудің маңыздылығы мен парызы, жауапкершілік, махаббат және адалдық т.б., қасиеттері күшейеді.

Жоғары оқу орнында білім алу, оқу адамның бойында өз күшіне және қабілетіне сенімділік, кәсіптік шығармашылықты дамытады. Гуманитарлық бағытта оқитын студенттердің танымдық қызығушылықтар кеңейеді, дамиды. Мәдениет, тарих, өнер, тіл мәселелері бойынша ирудициялар артады, өте бай тілдік қорлары мен сөздік шешендіктері дамып, сөз бен істің бірлігінде өмір сүреді. Ал жаратылыстану мен математика бағытта оқитын болашақ мамандар заттарға абстарактілі қарап пән әлемінде озады.

А.Реан, Н.Бордовская, С.Розумның әдебиеттерінде қазіргі заман студенттер жоғары оқу орнында алған білімдеріне, көзқарастарына, белгілеріне және мамандықтарына қарай үш топқа бөлінетіні көрсетілген[2; 279]:

Бірінші топқа оқуды жоғары оқу орнында алған кәсіптік білімдерін басты құндылық деп санайтын студенттер жатады.

Екінші топқа алған білімді бизнес деп санайтын студенттер жатады. Олар өздері алған кәсіптік білімді ғылыми тұрғыда қызықпайды тек білімді келешекте өзінің жеке өмір сүруіне керек құрал ретінде қорғайды.

Үшінші топқа жататын әлі де кәсіптік таңдауы анықталмаған жеке басының тұрмыстық жоспары мәселелері, шешілмеген студенттер кіреді.

Әр курста студенттің бейімделу үрдісі әр түрлі жүреді.

Жоғары оқу орындағы студенттердің оқу мотивациялары бүкіл оқу кезеңінде әртүрлі өзгерістермен сипатталады және курстан курсқа өткенде динамиканың өзгеруін байқауға болады.

Сол себепті келесі міндеттерді шешу қажет болды: әр түрлі бағытта оқитын төмен және жоғары курс студенттердің оқу мотивтерінің ерекшеліктерін диагностикалау.

Зерттеуге алынған Павлодар Мемлекетттік Педагогикалық институтының әр түрлі бағытта оқитын бірінші мен үшінші курс студенттері.

Павлодар Мемлекетттік Педагогикалық институтының бірінші мен үшінші курс студенттерінің оқу мотивацияларының диагностикалауда С.А.Пакулина, С.М. Кетьконың «Педагогикалық жоғары оқу орнында оқитын студенттердің оқу мотивациясы» әдістемесі қолданылды. Әдістеме екі бағытта қарастырылды: оқудағы ішкі мотивация, оқудағы сыртқы мотивация.

Оқудағы ішкі мотивацияға мыналар кіреді: жоғары оқу орнына түсу мотивы, релевантік кәсіби мотиві, өзін-өзі жетілдіру мотивы. Олар келесі бір сипатты көрсетеді:

 кең ауқымды оқу мотивациясы оқу үдерісінің өзінде қаланған (өз мамандығына деген қызығушылық, жақсы оқу, терең білім алу, интеллектуалдық қанағаттандыру, өзін-өзі жетілдіру, )

 оқуды әрі қарай жалғастыру;

 қиын және ауқымды оқу сабақтарын таңдауы (ұтымды қиындықтың тапсырмасын және қиын тапсырмаларды қалайды);

оқу қызметiндегi жоғары когнитивтi иiлгiштiгi

 оқудағы тапсырманы, проблеманы творчесволық жағынан шешу

 оқу субъектінің жоғары оқу ортасына және жоғары оқу жүйесіне тез бейімделе алу

Оқудағы сыртқы мотивацияға кіретін мотивтер: жоғары оқу орнына түсу мотивы, иррелевантік кәсіби мотивтер.Олар келесі сипатты білдіреді:

оқу үдерісімен байланысты емес мотивтер, оқудан тыс іс-әрекетінде болуы (курстарстардан қалмау, оқытушылардың құрметiне жету, қоршаған ұжымның мақылдауына қол жеткізу, жеке меншікте жұмыс істеу)

жеңіл және аз уақытты алатын оқу сабақтарын таңдау (баға алу үшін жеңіл тапсырмаларды қалайды)

оқу іс-әрекетінде когнитивтi иiлгiштiгi төмен

креативтілік деңгейі төмен

Зерттеу әдістемелердің мәліметтер негізінде жалпы баға шығарылып, студенттердің оқудағы сыртқы мотивация деңгейі анықталды.

Кесте 1 –Студенттердің оқудағы сыртқы мотивациясын анықтайтын констатациялық экспериментінің салыстырмалы кесте көрсеткіші

Көріп отырғанымыздай, студенттердің оқудағы сыртқы мотивациясы бойынша тәжірибеге қатысқан физика-математикалық факультет, Инф-11 топ студенттерінің жоғары оқу орнына түсу мотивы 22% берді. Ал Инф- -31топ студенттері 23% көрсетті. Яғни оқудағы сыртқы мотивация бойынша жоғары оқу орнына түсу мотивы физика-математикалық факультетінде оқитын, Инф-11 топ студенттеріне қарағанда, Инф -31 топ студенттерінде жоғары екенін көрсетеді. Нақты өмірдегі мотивтері, Инф-31 топ студенттерінің 40% көрсеткішін берсе, Инф-11студенттерінде 40 % байқалды. Кәсіби мотивке тоқталатын болсақ жаратылыстану бағытта оқитын Инф-31студенттері 34% алса, физика-математикалық факультет, Инф-11 топ студенттері 21% алды.

Кесте-2 көрсеткіші бойынша оқудағы сыртқы мотивациясын диагностикалау кезде тәжірибеге қатысқан тарих, экономика және құқық факультет, МТ-11 топ студенттерінің жоғары оқу орнына түсу мотивы 22% берді. Ал сол бағытта оқитын үшінші курс студенттері МТ-31топ - 23% көрсетті. Яғни оқудағы сыртқы мотивация бойынша жоғары оқу орнына түсу мотивы тарих, экономика және құқық факультетінде оқитын, МТ-11 топ студенттеріне қарағанда, Тарих, экономика және құқық факультеті, МТ-31 топ студенттерінде жоғары оқу орнына түсу мотивыжоғарырақ. Нақты өмірдегі мотивтері МТ-31 топ студенттерінің 37% көрсеткішін берсе, МТ-11студенттерінде 37% байқалды. Кәсіби мотивке тоқталатын болсақ гуманитарлық бағытта оқитын МТ-41студенттері 34% алса, үшінші курс студенттері МТ-31 топ студенттері 37% берді.

Алынған нәтижелердің көрінісі бойынша, оқу үдерісінде төмен және жоғары курс студенттерінің оқудағы ішкі және сыртқы мотивациясын диагностикалау кезде, соның ішінде сыртқы мотивацияға тоқталатын болсақ әр түрлі бағытта оқитын жоғары курс студенттерінің оқудағы сыртқы мотивация жоғары пайызын көрсетті. Яғни үшінші курста оқу белсенділіктерінің барлық оқу компененттері төмендеуі байқалды.

Жоғары оқу орнында әртүрлі курс студенттердің өзгерістерін жастық шақ ерекшеліктерімен түсіндіруге болады. А.Реан, Н.Бордовская, С.Розумның «Психология и педагогика» оқулығында төмен және жоғары курс студенттерінің психологиялық мінездемелерінің көріністерін келесі себептермен түсіндіреді:

Студенттердің оқу үрдісінде психологиялық ерекшеліктері үнемі өзгеріп отырады.

Бірінші курс студенттері кәсіптік және оқу құндылықтары жоғары көрсеткіштерімен сипатталады. Сонымен қатар олардың кәсіпті оқу құндылықтары жеке бастың емес қоғамдық маңызды деп түсінушіліктері әжептеуір қалыптасады.

Үшінші курста оқу белсенділіктерінің барлық оқу компененттері төмендеуі байқалады. Кәсіби танымдық мотивтері, оқу белсенділіктері және жетістіктері төмендеп, бәріне көңіл толмаушылық синдромы пайда болады.

Кәсіптік қызметінің қиындығы туындауының себебі кәсіптеріне деген құзіреттілік, білім, білік дағдыларына жетіспеушілігі, қызметке деген қорқыныш тудырады. [2; 279]

Шынайы өмірдегі студенттік кез өз кәсіптерін таңдау мен шынайы өмірдегі кәсіпті игерудің арасында бір-біріне сай келмеушілік өкініш сезімін тудырады. Кәсіпті дұрыс таңдамаған студенттердің біреулерінің оқу төмен, екінші студенттерінде мамандыққа көңіл қалғаны. Ал біреулері мамандық тандауға күдікпен қарайды.

Жоғары оқу орындағы кеш жастық шақтың аяқ басқан студенттер және кеш жастық шақтың аяқтау кезеңінде студентердің психологиясы, әсіресе оқу іс-әрекетіндегі психологиясы өзгеретіні байқалады. Бұндай өзгерістер А.Реан, Н.Бордовская, С.Розумның «Психология и педагогика» оқулығында байқауға болады.

Зерттеу әлі жалғасын табады. Жоғары курс студенттердің оқудағы мотивацияның динамикасы ары қарай зерттелініп, студенттердің кәсіптілік мотивацияның көтеру жолы ашылады, яғни алда төртінші курс кәсіби практика, дипломдық жұмыс, студенттердің оқудағы мотивация өзгерілуі мүмкін.