тан» Басқа мысалдармен химиялық элементтерді атап көрсеткенде,
біз 1.2-кестеден олармен танысып алуға мүмкіндігіміз бар еді.
Химиялық заттарды қысқартып жазу әсіресе,
химиялық ре-
акцияларды жазғанда өте ыңғайлы. Бұл кезде химиялық элемент
белгіленеді:
• бір символмен, мысалы С көміртегін білдіреді; (латынша, сагЬоп), ал
К - калий (латынша, каІіит);
• екі символмен, мысалы Ад - күміс (латынша, агдепіит), Си - мыс
(латынша, сиргит).
• үш символмен, мысалы жақында ашылған элементтер ^ и ^ - унунк-
вадий (латынша, ипип^иагішт) және Ш о - унуноктий (латынша,
ипипосііит)
Бірінші
символ бас әріппен, ал
қалғандары - кішкентай
әріптермен жазылатындығына назар аударыңыздар!
Элементтердің периодтық кестесі
1864 жылы неміс химигі Логар Мейер ^ о іһ а г Меуег) ^ іе Мойегпеп
Тһеогіеп гіег С һ е тіе (химияның қазіргі замандағы теориялары) де
ген кітабын жариялады. Ол кітапта ол химиялық элементті атомдық
салмақтары және физикалық, химиялық
қасиеттерінің сәйкестігіне
қарап алты отбасына бөлді. Көптеген элементтер бұл реттілік сияқты
орнына барды. Мейер бұл жерлерде әлі анықталмаған элементтер
болуы керек деп болжады. Ол тұңғыш рет бір элемент атомдарының
басқа элемент атомдарымен байланысын сипаттау үшін валенттілік
деген ұғымды қолданды.
1870 жылы Мейер 57 элементтен құралған Периодтық кестенің
жаңа нұсқасын ұсынды. Онда элементтердің балқу температура-
лары және атомарлық көлемі
сияқты қасиеттердің негізінде, Мейер
элементтерді жеке топтар бойынша реттеуді ұсынды.
Ғалымдардың
қызуғышылығы
олардың
дәрігердің
отба-
сында дүниеге келіп, бала кезінен ғылыми және медициналық
пікірталастарға түсіп үйренуімен түсіндіріледі. Мейер медициналық
білімді Ш вецариядан алды, одан кейін
оның тыныс алу физиоло-
гиясына қызуғышылығы артып, көп ұзамай ол химиялық зерттеуге
келді. Ол оттегінің қанда гемоглобинмен байланысын ең алғаш білген
ғалым. Адам денесінде элементтердің көптігі және олардың күрделі
байланысын Мейерді толғандырды. Өте күрделі
биохимиялық
үдерістер мен жүйелерді түсіну үшін оны жеке элементтер ретінде
бөліп қарау қажет болды. 2.3-кестеде бірнеше кең таралған элемент-
тер мен олардың ағзадағы қызметі көрсетілген.
2.3-кесте. Адам денесіндегі химиялық элементтер
Элемент
Сүйек, тістер, ағзадағы сұйықтықтар
Кальций
Сүйектер, тістер
Фосфор
Сүйек, сүйек
іші сұйықтықтар
Магний
Ішкі жасушалық сұйықтықтар, жүйке
импульстерінің тасымалы
Натрий
Жасуша іші сұйықтықтары, жүйке лүпілдерінің
тасымалы
Хлор
Жасауша маңайындағы және асқазан
сұйықтығындағы тұздар
Калий
Жасуша іші сұйықтықтары, жүйке лүпілдерінің
тасымалы
Күкірт
Аминқышқылдары, ақуыздар
Темір
Қан гемоглобині, бұлшық еттер
2006 жылы элементтердің Периодтық кестесінде 118 элемент
болды. 92 элемент уранға дейінгі барлық элементтер табиғатта
кездеседі, ал трансурандық элементтерді ядролық реакциялар бары-
сында синтездеуге болады.
Элементтердің периодтық кестесінің (2.2-сурет) сыртқы келбетін
Мейердің
нұсқасымен салыстыра отырып, химиялық ашылулардың
150 жылдық тарихын байқауға болады.
Номенклатураның наноматериаларды идентификациялау мен
анықтауда маңызы өте зор. Наноматериалдардың номенклатурасын-
да химиялық құрамы бірдей, бірақ әртүрлі пішінде болатын нанома-
териалдар: мысалы, графит, алмас, фуллерен, нанотүтікше, карбин
ескерілуі керек. Наноматериалдардың номенклатурасы үшін тағы бір
қиындық химиялық
құрамы және пішіні бірдей, бірақ өлшемі мен
қасиеті әртүрлі болатын наноматериалдарды ажырату қажет болғанда
туындайды, мысалы, кванттық нүктелер ^ и а п Ш т гіоіз). Кванттық
нүктелер аса толығырақ 8-тарауда қарастырылған.
2.2-сурет. Элементтердің периодтық кестесі
Достарыңызбен бөлісу: 
