Научный эксперимент

.Отбасы және гендерлік рөл, 
Жастар әлеуметтанулық зерттеу 
пәні ретінде.Әлеумметтік 
девиация
ПМНО 108

Гендерлік рөл қазіргі қоғамның басты 
мәселелерінің бірі. Әлеуметтік орта болсын, 
отбасы болсын, әр жерде осы мәселе конфликт 
тудырып жатады. Жалпы гендер дегеніміз – 
жыныс бойынша әйелдер мен еркектер арасындағы 
ерекшелік. Бұл оның анатомиялық мағынасы, 
әлеуметтік тұрғыдан түсіндірсек, гендер – ерлер 
мен әйелдердің мінез-құлқын, сондай-ақ, олардың 
арасындағы әлеуметтік және мәдени нормалары 
мен рөлдердің жиынтығы. Ал, гендерлік рөл 
дегеніміз – қоршаған адамдардың ұғымдарынан 
шығатын үміттер. Адамдардың ойынша, ерлер мен 
әйелдердің идеялары бір-біріне қарама-қарсы.

Ұлдар ұл болуы керек", “Ұлдар жыламайды", “ Қыздар 
сезімтал". Бұл кішкентай ұлдар мен қыздардың күнде 
отбасында, мектепте немесе телелидарда еститін 
сөздердің тек бірнешеуін ғана. Балалардың өз-өзін қалай 
ұстауы, қандай киім кию немесе өз эмоциялық қалай 
көрсету, не көрсетпек керектігі туралы сөздері естуі 
олардың қалай оқитынын, дамуының, өздері туралы ойдың 
қалыптасуына әсерін тигізеді. Есею процесінде бұл 
айтылған сөздер олардың отбасындағы, жұмысындағы 
және жеке өміріндегі қарым-қатынасын қалыптастырады. 
Гендерлік рөл отбасында өте маңызды. Отбасы – 
қоғамдағы ең маңызды институттардың бірі. Гендерлік 
рөл, отбасындағы ата-ананың бір-бірімен қарама-
қатынасы олардың баламен ара-қатынасы, барлығы, 
баланың психологиясы мен әлеуметтенуіне, қоғам жайлы 
ойлардың қалыпьасуына, дамуына әсері өте үлкен. Бала 
кішкентай кезінде немесе ержеткен кезінде ата-анасынан 
үлгі алады, жасаған әрекеттерін қайталайды. Осыған 
байланысты бала тәрбиесіне үлкен жауапкершілік пен 
қарау керек.

Жастар социологиясы - қазіргі заманғы 
социологияда жастарды əлеуметтік 
қауымдастық ретінде теоретикалық жəне 
эмпирикалық негізде зерттеуші социологиялық 
білімнің жеке саласы. Жастар арнайы зерттеу 
қажеттілігін негіздеу үшін қоғамдағы əртүрлі 
жас категорияларына байланысты 
идеологиялық көзқарастарды талдап шын 
мəнісіндегі проблемаларды анықтап алған 
дұрыс. Жастар проблемасын əлеуметтік 
тұрғыда объективті түрде зерттеу бірнеше 
ресейлік авторлар бар. Ростовтық авторлар Б.
Рубин мен Ю.Колесников “ Студент социолог 
көзімен ” еңбегінде алғаш рет жоғарғы білім 
жүйесіне сыни талдау жасады. Бұл сындар 
министрлік пен ортада кері пікірін туғызды. 
Қоғам əлі шындықтың көркемделген бейнесін 
көруге дайын емес еді.

●
Жалпы теоретикалық, жастарды 
әлеуметтік феномен негізінде түсіну;
●
Арнаулы – теоретикалық, жастарды 
әлеуметтік-демографиялық топ 
ретінде қарау, оның сана –сезімінің 
және іс - әрекетінің ерекшелігі, жас 
мөлшері мен әлеуметтік – 
психологиялық мінездемелері, өмір 
бейнесі, құндылықтың икемделуі, 
саяси, мәдени және діни 
ұстанымдарын қарастырады
.
●
Эмпирикалық жастар өмірінің түрлі 
саласындағы нақты социологиялық 
белгілерге сүйенеді.
Жастар социологиясының зерттеу 
объектісі – жастарды, əлеуметтік 
өмір мен əлеуметтік қарым-
қатынастар субъектісінің феномені 
ретінде қарастырды. Бұл 
феноменнің ғылыми талқыламасы 
жалпы социологияға тəн, үш өзара 
байланысты органикалық біріккен 
деңгейді зерттейді:

Жастар социологиясының пəні: қоғам дамуындағы 
жастардың орны мен рөлін зерттеу, оның сұраныстары, 
қызығушылықтары, қажеттіліктері, құндылықтары, 
əлеуметтік күтулері, өмірлік көзқарастары, əртүрлі 
əлеуметтік салалардағы ерекшеліктерін қарастыру, 
өмірлік жоспарлары мен оны оптималды түрде жүзеге 
асыру жағдайын анықтау, жастардың əлеуметтік 
басқару мен əртүрлі деңгейдегі өзін-өзі басқаруға 
əлеуметтік белсенділігі жəне қатыспау себептері, 
моральдық – психологиялық дайындығын анықтау т. б.

Девианттық мінез-құлық əлеуметтенудегі девиантты мінез-құлық 
тұжырымдамасын қалыптастырған француз əлеументтанушысы Эмиль 
Дюркгейм. Ол əлеуметтік девиацияны түсіндіру үшін аномия 
тұжырымдамасын ұсынды. «Аномия» термині француз тілінен аударғанда 
ұжымның, заңның болмауы. Ал, Роберт Мертон мінез-құлық 
ауытқушылығының себебін қоғамның мəдени мақсаттары мен оған жетудің 
əлеуметтік мақұлданған жолдарының арасындағы үйлеспеушілік деп 
түсіндіреді. Девиантты мінез-құлықтың сыртқы физикалық жағдайларына 
климаттық, геофизикалық, экологиялық факторларды енгіземіз. Мысалы, шу, 
геомагниттік, өзгеріс, таршылық, т.б жағдайлар үрей туғызып агрессивті жəне 
басқа да қажетсіз мінез-құлықтың көрінуінің бір себебі болады. Сонымен бірге 
əлеуметтік орта əсерлері де өз ықпалын тигізеді: