¤ндірістік ќауіпсіздіктіњ инженерлік негізі

116 
Пластмасса қасиеті қос оқшаулаудың қолдану облысын шектейді. 
Оны төмен қуаттағы электр қондырғысында қолданады. 
Электр желілерінің оқшаулау жағдайын үнемі бақылау адамның 
электр тогымен жарақаттанудың алдын алады. Оқшаулау периодты және 
үздіксіз бақыланады. Жүктемелік және жарықтандыру электр 
қондырғыларының оқшаулау кедергісі 0,5 МОм төмен болмау керек. 
Желілерді электрлік бөлу.
 
Желілерді бөлгіш трансформатордың 
көмегімен жеке электрлік байланыспаған аумақтарға бөлу - электр 
қауіпсіздігін қамтитын негізгі шара болып табылады. 
Бөлгіш трансформаторлар электр қабылдағышты біріншілік желі мен 
жерлестіруден бөледі. Бөлгіш трансформатордан қорғағыш балқымасы 
бар тек бір ғана электр қабылдағыш қоректенеді, автоматтың біріншілік 
жақтағы ток күші 15 А. Трансформатордан бөлінген екіншілік кернеу 
380 В жоғары болмауы керек. Трансформатордың екіншілік орау және 
электрқабылдағыштың корпусы жерлестіруге қосылмау керек. Адам 
кернеулі бөлшекпен түйіскенде қауіпсіз, себебі екіншілік тізбек қысқа 
болғандықтан ток күші өте аз. 
Жерлестірілген екіншілік орауы бар төмендеткіш трансформаторға 
қарағанда бөлгіш трансформаторларды пайдаланған тиімді. Қорғанудың 
бұл түрі қауіптілігі жоғары электр қондырғыларда қолданылады. 
Шектелген қондырғы.
Бұл адамның электр қондырғыдағы ток 
өткізетін бөлшектермен кездейсок түйісуін болдырмайды. Шектелген 
ток өткізетін бөліктер электр қондырғылардың құрылымымен 
анықталады. 
Жалаң сымдар, шиналар, сонымен қатар қорғаусыз және жетуге 
қолайлы ток өткізетін бөлшектері бар қондырғыларды тегіс не торлы 
жабылған қораптарға, шкафтарға, камераларға және басқа да ыдыстарға 
қойылады. 
Тегіс шектеулер өндірістік ғимараттарда міндетті түрде 
қолданылады. 
Торлы 
шектеулер 
тек 
квалификацияланған 
электртехникалық
қызметкерлерге 
қолайлы 
қондырғыларда 
қолданылады. Оқшаулау мен шектеу қолданылмайтын жерлерде, электр 
қондырғыларын қол жетпейтін биікке орнатады. 
Өндірістік ғимараттың ішіне жалаң ток өткізетін ток бөліктері 
еденнен 3,5 м биіктікте орнатылады. 
Ескертпелі дабылдар, блоктау, қауіпсіздік белгілері.
Блоктау 
қондырғысы 
арнайы 
жабық 
ғимаратта 
орнатылған 
кернеулі 
бөлшектердің кездейсоқ түйісуінің алдын алады. 
Блоктауды қолданғанда адам өміріне қауіп төнген сәтте қондырғы 
автоматты түрде сөнеді. Блоктауды қауіптігі жоғары электр 
аппараттарда, электротехникалық емес персоналға жеткілікті бөлімдерде 
орнатылған электр қондырғыларда қолданады. 

117 
Ескертпелі дабылдарды басқада қауіпсіздік шараларында кеңінен 
қолданады. Ол дабылды және түсті болу мүмкін. Түсті дабылдарда 
келесі түстер қолданылады: 
қызыл – тиым салынған және апаттық дабылдар, сонымен қатар 
күштемені, қате әрікетті, қауіптікті ескерткенде қолданылады; 
сары – назар аудартқанда қолданылады; 
жасыл – қауіпсіздік дабылы ( жұмыстың қалыпты режимінде, 
жұмысты бастау рұқсат етілгенде және т.б.); 
ақ – сөндіргіштің қосылғаның ескерткен кезде қолданылады; 
көк – басқа түстер қолданылмайтын, арнайы жағдайда 
қолданылады. 
Дабылдық шамдар мен жарықты дабыл қондырғыларында дабылдың 
мақсатын білдіретін белгілер мен жазулар болуы керек ( «Қосу», «Қызу» 
және т.б.). Электр жарақаттан сақтандыру үшін ескертпелі плакаттар 
ілінеді. Бұл кездейсоқ түйісу мен персонал қателігін болдырмайды. 
Олардың негізгі мақсаттары: кернеулі бөлшекке жақындағанда 
қауітілікті ескерту, жұмыс орнына кернеуді беретін қондырғыларда 
айлалы әрекетке тыйым салынады, жұмысқа арналған орынды көрсету, 
қауіпсіздік шараларын ескерту. Белгілер мен плакаттар төртке бөлінеді: 
ескеретін белгілер мен плакаттар, сонымен қатар тыйым салынатын, 
жазылатын және көрсететін. 
Электр қорғағыш құралдар.
Электрқондырғылармен жұмыс істейтін 
адамдарды электр тогымен жарақаттанудан, электр доғасының және 
электрмагнитті өрістің әсерінен қорғайтын тасымал бұйымдар. 
Мақсатына 
байланысты 
қорғағыш 
құралдары 
оқшауланған, 
шектелген және көмекші болып табылады. 
Оқшауланған қорғаныс құралы
адамды жерден және ток өтетін 
бөліктерден қорғауда қолданылады, сонымен қатар негізгі мен қосымша 
болып бөлінеді. 
Негізгі оқшауланған қорғаныс құралы электр қондырғының жұмыс 
кернеуін сенімді ұстайды және кернеудегі ток өткізетін бөлшектермен 
түйісуді болдырады. Кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында 
оқшаулау қорғаныс құралы ретінде оперативті штангтер және ток 
өлшегіш клещтер, диэлектрлік қолғаптар, оқшауланған қолы бар құрал 
және кернеуді нұсқаулар қолданылады. 
Қосымша оқшауланған қорғаныс құралы
негізгімен қосымша құрал 
ретінде жүреді. Оларға диэлектрлік галоштар, кілемдер, сонымен қатар 
оқшауланған тақтайшалар жатады. 
Шектелген қорғаныс құралы
– ток өткізетін бөлшектерді уақытша 
шектейтін әртүрлі тасымалданатын шектемелер. 
Қосымша қорғаныс құралы
– электр техникалық кызметкерлерді 
биіктен құлаудан, жарықтық, жылулық немесе химиялық әсерден, 
дыбыстан сақтайтын қондырғы. 

118 
Қорғаныс құралдар ретінде шығарылған барлық қондырғылар мен 
құралдар зауытта шығарылуы тиіс және нормативті-техникалық 
құжаттарға сәйкес сынақтан өтеді. 

жүктеу/скачать 1,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: