Сұрақтар:
Стереотип деген не және оның қалыптасуына не қажет?
Бұл шартты тітіркендіргіштердің тұрақты қайталанатын жүйесіне жауап ретінде пайда болған және белгілі бір әрекеттерді сананың маңызды күйзелістерінсіз орындауға мүмкіндік беретін уақытша жүйке байланыстарының (шартты рефлекстердің) тұрақты жүйесі.
Стереотиптің қалыптасуына канша уақыт қажет және ол қыртыстағы қандай үрдістерге байланысты?
Жауабы: Стереотиптерді бірнеше уақыт қайталанулардың нәтижесінде тез қалыптаса алады. Олар ми жарты шарлардың қыртысында қалыптасады.
№3 тапсырма. «Стереотипті қайта құру» зертханалық жұмысын орындау тәртібімен танысып тӛмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
Жұмыстың орындалу тәртібі:
Тұрақты стереотип қалыптасқаннан кейін оны қайта түзуге кіріседі. Қалыптасқан стереотип былайша ӛзгертіледі: 3 сӛз бұрынғы жауаптарымен бірге қалдырылады, 5 сӛзге жаңа жауап беріледі, ал 2 сӛз - тежегіш сӛздер, оларға жауап берілмейді.
10 сӛз түгелдей кестеге жазылады. Қайтадан құрылған жұмыс тәртібін ескерте отырып, сол 10 сӛз зерттелетін адамға жауаптарымен бірге оқып беріледі.
Содан кейін тітіркендіргіш сӛздер кезек сақтамастан бытыратып айтылады да, зерттелуші адамнаң қайта құрылған сӛздерге дұрыс жауап беру талап етіледі. Жауабы дұрыс болса, кесте бағанасына «+» белгісі, ал қате болса «–» белгісі қойылады. Осыған орай зертелуші адамға қатесін кӛрсетіп, оны түзеткен жӛн.
Стереотип құрылуының жылдамдығына және тұрақтылығына қарай қозу процесінің күші анықталады. Егер тітіркендіргіш сӛздердің әрқайсысын 2-3 рет қайталағаннан кейін зерттелуші адам оларға дұрыс жауап берсе, оның жүйке процестері күшті деп саналады, ал жаңа стереотип құрылуы созылып кетсе, зерттелуші адамның ой-ӛрісі, жүйке процестері әлсіздеу болғаны.
Тежеуіш сӛздерге берілген жауаптардың жылдамдығына және тұрақтылығына қарай тежелу процестерінің күшті-әлсіздігі туралы қорытынды жасауға болады.
Бұзылған стереотиптің қайта түзілу жылдамдығына қарап, жүйке процестерінің алмасуы туралы қорытынды жасалады.
№
|
Тітіркендіргіш сӛздер
|
Талап етілетін жауап
|
Жауапты бағалау (дұрыс +; қате -)
|
Ескерту
|
1
|
Орман
|
Ағаш
|
+
|
|
2
|
Спорт
|
денсаулық
|
-
|
|
3
|
Қыс
|
Қар
|
-
|
|
4
|
Телефон
|
ғаламтор
|
-
|
|
5
|
Жасыл
|
жапырақ
|
+
|
|
6
|
Ыстық
|
жаз
|
-
|
|
7
|
Дастархан
|
Бауырсак
|
-
|
|
8
|
Ақ
|
Дала
|
-
|
|
9
|
Ара
|
Бал
|
+
|
|
10
|
Кӛбелек
|
Гүл
|
+
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |