Нурпеисова Кунсулу Алимовна Санаты: 1 1-сабақ «Вирус» тақырыбына арналған ашық сабақ

Топпен жұмыс (10 минут) (слайд 14)

жүктеу/скачать 0,5 Mb. бет 3/5 Дата 20.02.2023 өлшемі 0,5 Mb. #169471 түрі Сабақ

Бұл бет үшін навигация:

• «Өмір сіріңкенің қорабына ұқсас, оны дұрыс қолдана алмасаң-өте қауіпті»
• І-топ: Вирустың жалпы сипаттамасы

Топпен жұмыс (10 минут) (слайд 14) Бірінші топ - «Вирустар бұл нәруызды қапшықпен қапталған жаман жаңалықтар». Екінші топ - «Вирустардың көптүрлілігі» Үшінші топ - «Өмір сіріңкенің қорабына ұқсас, оны дұрыс қолдана алмасаң-өте қауіпті» І-топ сұрақтары: Вирус қандай ағза? Олардың мөлшері, пішіндері, құрылысы. ІІ-топ сұрақтары: Вирустардың көбеюі, ашылу тарихы бойынша сұрақтар құрастырып, өрмекші торын жасау. ІІІ-топ сұрақтары: Вирус арқылы таралатын ауру түрлері, олардан сақтану жолдарын қарастырады. Бұл жұмысқа сіздерге 10 минут беріледі, жұмысқа кірісеміз. Жұмысты аяқтаған соң әр топтан бір қорғаушы шығып қорғайды. І-топ: Вирустың жалпы сипаттамасы: Ви́рус ( лат. virus — у) — жасушасы жоқ өте ұсақ бөлшекті зат, яғни жасушасыз құрылым. Вирус жасуша ішінде ғана әрекет ететін паразит болып табылады — олар жасушадан тысқары көбейе алмайды. Вирустар: (слайд 11) Мөлшері өте ұсақ тірі ағзалар Құрылысы өте қарапайым Жасушасыз тірлік құрылымы Химиялық құрамы тек органикалық қосылыстардан құралған, ал бейорганикалық құрамы яғни су, тұздары жоқ . Вирустар энергия жұмсамайды, қоректенбейді Вирустар өспейді зат алмасу қасиееттері жоқ Тіршілік етеді, көбейеді басқа жасушаларды зақымдайды. Тірі және өлі формалардың аралық буыны Вирустардың әр бір түрі тек белгілі бір жасушаларды ғана анықтап зақымдайды. Жаңа ортаға жеңіл бейімделеді Мутацияланады Көбісі ауру туғызады Көп уақыт бойы анықталмайтын күйде бола алады. (слайд 26) 100 топқа бірігетін вирустар мыңнан астам өсімдік ауруларын қоздырады. Вирус зақымдаған өсімдіктердің жапырағында, басқа мүшелерінде түрлі түсті дақтар, жолақтар пайда болады. Вирустардың әсерінен кейбір өсімдіктің бойы өспей, пішіні өзгереді. Астық дақылдарын зақымдаған вирустар оның түсімін төмендетеді. Тірі табиғатта (ағзалы әлемде) вирустар өз алдына дербес вирустар дүниесін құрайды. Олар бактериядан да кішкене, жай көзге көрінбейді. Вирустардың басқа тірі ағзалардан ерекшелігі - тірі жасушадан тысқары тіршілік ете алмайды. Вирус - жасушасы жоқ кішкене бөлшек, яғни жасушасыз құрылым. Ол тірі және өлі формалардың аралық буыны деп есептеледі. Бактерия жасушасына еніп көбейетін вирус бактериофаг деп аталады. Вирус - жасуша ішінде тіршілік ететін паразит. Вирустар адам және өсімдік, жануар ағзасына еніп, олардың тіршілігін бұзады, ауру туғызады. Өсімдіктер физиологы және микробиолог, орыс ғалымы Дмитрий Иосифович Ивановский (1864-1920) темекі теңбілін зерттеп, 1892 жылы вирусты ашты. Нидерландия ботанигі және микробиологы Мартин Виллем Бейерник (1851-1931) «вирус» терминін 1899 жылы ғылымға енгізді. Вирустар 2 күйде болады: дамылдау немесе жасушасыз күйдегі вирустар (вирус бөлшектері немесе вибриондар) және көбею немесе жасуша іші кщіндегі (вирус-жасуша жиынтығы) вирустар. жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу: