«Оқырмандық мәдениет» ұғымының мәні мен құрылымы Бұл параграфтың мақсаты – студенттердің «оқырмандық мәдениеті»
жүктеу/скачать 167,41 Kb.
|
1.2 тарау
| Оқу қажеттіліктерінің үш тобы бар.
Бірінші топ – білім беру немесе кәсіби қызмет мақсатында ең төменгі әлеуметтік қажетті мәтіндерді игеру қажеттілігін білдіреді, оның нәтижесі аттестат, диплом, әлеуметтік мәртебе және т.б. алу болып табылады. Екінші топ – ресми және беделді оқуға деген қызығушылықты қамтиды, мысалы, зияткерлік, саяси, кәсіби қауымдастықтарға, топтарға қатысу; кәсіби біліктілікті арттыру; сән кітаптарды оқу. Үшінші топ – эмоционалды қажеттілікке, жоғары рухани қарым-қатынаста көрінетін қажеттілікке оқуға деген қызығушылықты дамытуды қамтиды. Оқу – бұл белсенділік пен қызмет түрі болғандықтан оқырманның мәдениеті, шеберлік пен оқу белсенділігі мен оқуға қажетті білімді білдіреді (сурет 8). Оқырманның толыққанды белсенділігі қол жетімді кітап ортасын білместен, оқырманның көкжиегін, таңдаулы қарым-қатынас әдетімен, өзі үшін кітап таңдау, оқуға деген қызығушылығыңыз бен қалауын ескерместен және оқу шеңберін қалыптастырмай оқырмандық қызметтің жүзеге асуы мүмкін емес. Бұл оқырманның өзін-өзі тану және әлемді түсіну мақсатымен таңдамалы қарым-қатынасқа деген тұрақты қажеттілігін қалыптастырады. Оқуға деген қызығушылықтың осы үш негізгі түрі оқшауланбайды, бірақ бір-біріне еніп, «өтпелі», аралас қызығушылықтың аралық турбулентті құбылыстарын құрайды. Мысалы, оқуға деген рефлексивті-рухани қызығушылықты қатар жүретін әсер ретінде жүзеге асыру әлеуметтік шиеленіске әкелуі мүмкін, ал керісінше, беделді оқудың жинақталған тәжірибесі осындай мансапты бұзған кезде рефлексивті-рухани қызығушылыққа айналуы мүмкін және тек нормативті оқуға қызығушылықпен шектелуі мүмкін. Сурет 8 - Оқырмандық мәдениеттің дәрежесі Біздің ойымызша, оқырмандық мәдениетінің құндылыққа бағытталған аспектісі ерекше назар аударуға лайық, оған белгілі бір көркем шығармаларды қабылдау, осы туындыларды өз сезімдері, жеке оқырмандардың қызығушылықтары, эстетикалық талғам негізінде бағалау мүмкіндігі кіреді. Ғылыми дереккөздерінде «құндылық» сөзі философия, әлеуметтану, педагогика және психология ғылымдарындағы негізгі тұжырымдамалардың бірі. «Құндылық» феноменіне қызығушылық антикалық дәуірден бастау алған. Диоген Лаэртский алғаш рет «құндылық» сөзіне анықтама берген, оның анықтамасы бойынша: «Құндылық, біріншіден кез-келген игілікке тән жәрдемдесіп, өмірге бейімделу, екіншіден, табиғатпен сәйкестендіріп, өмірмен бірге әрекет ететін пайда, үшіншіден, тәжірибеде сатушы тағайындайтын тауардың айырбас бағасы». Сонымен антикалық дәуірдегі философтардың ойынша, құндылық табиғатпен сәйкестендірілген тіршілік етуге бейімделуімен сипатталған, игілікке қол жеткізудің құралы болып саналған []. Л.С. Рубинштейннің анықтамасы бойынша, құндылық адам өміріндегі бір нәрсенің маңыздылығы, тек мойындалған құндылық ғана маңызды рөл атқаруы мүмкін []. Смелзер «құндылық» ұғымын адам жетістікке жету үшін ұмтылуы тиіс қоғамдағы ортақ мақсат деп түсіндірген []. Н.И. Лапин бұл түсінікке мынадай анықтама береді: «Құндылық – фундаменталды нормалардың рөлін атқаратын, жалпыланған мақсаттар мен оларды жетілдіру жолдары. Олар қоғамның интеграциялануын қамтамасыз етеді, адамдарға өмірлік жағдайдағы әлеуметтік мінез-құлықтарын таңдауға көмектеседі» []. В.Т. Тугариновтың ойынша, адамдар нені қастерлейді, соның барлығы құндылық деп анықталады. В.П. Тугаринов құндылықтардың екі тобын бөліп қарастырды: Өмір құндылықтары – өмір, денсаулық, өмірдегі қуаныш, адамдармен қарым-қатынас және т.б.; Мәдени құндылықтар – материалдық (техника, баспана, тамақ, киім және т.б.); Әлеуметтік саяси құндылықтар – (қоғамдық тәртіп, қоршаған әлем, қауіпсіздік, бостандық, еркіндік, адамгершілік); Рухани құндылықтар (білім, ғылым, өнер). Әлеуметтік психологияда «құндылық бағдарлары» түсінігі екі мағынада қолданылады: - «идеологиялық, саяси, моральдық, эстетикалық және шындық тақырыбын бағалаудың басқа да себептері, оған бағдар беру; - объектілердің мәніне қарай дифференциациялау әдісі. Құндылық бағдар әлеуметтік тәжірибені игеру арқылы қалыптасады және жеке тұлғаның мақсат, идеалдар, наным мен мүдделерінде көрініс табады. жүктеу/скачать 167,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|