- пәнаралық байланыс оқу пәндерінің арасындағы өзара байланыстың дамуына және танымдық іс-әрекеттің белсенді, ауқымды болуына жол ашады

Әдебиеттер

1. 
   ҚазақстанРеспубликасындабілімберудідамытудың 2011-2020 жылдарғаарналғанмемлекеттікбағдарламасы.
   
2. 
   «Білімэкономикасының » дидактикасы. М.Құдайқұлов, Л.Демеуова.
   

Новый подход к организации образовательного процесса в мировой практике начал реализовываться через национальную систему образования, поддерживающую государство, гражданина, общественные институты и бизнес, основанного на принципе развития современного общества: конкурентоспособность нации определяется уровнем ее образованности. Хорошо организованное образование позволяет подготовить молодое поколение к конструктивным изменениям в производственных технологиях, а значит новым культурным образцам. В целом мобильность и изменчивость современного мира, повышение значения интеллектуальной и воспитательной цивилизации, наступление времени «действия», предъявляют повышенные требования к системе образования, ответственной за формирование и развитие человеческого капитала, обеспечение социально-экономического и культурного прогресса общества. Эти изменения нашли отражения в Стратегии «Казахстан-2030», Законе РК «Об образовании», в Послании Президента народу Казахстана, в Государственной программе развития образования в РК на 2011-2020 гг. Разработка Программы направлена на повышение качества образования, на решение стратегических задач, стоящих перед казахстанской системой образования в новых экономических и социально-культурных условиях.

При использовании теоретических и практических знаний определяющим фактором является сформированность педагогических знаний в области содержания образовательного процесса, методики, технологии. Существуют новые технологии, способствующие расширению обучению ученика его возможности самостоятельного обучения и самостоятельного мышления. Технология «Развития критического мышления через чтение и письмо», «Развивающее обучение в теории и практике (по системе Д.Б.Эльконина-В.В.Давыдова)», «Педагогическая технология трехмерного метода системы обучения (по Ж.Караеву)», «Ступенчатый комплексный анализ», «Модульное обучение», «Проектное обучение», «Педагогическое мастерство» и другие.

С целью эффективного использования новых технологий в системе образований, хочу остановиться на технологии «Развития критического мышления через чтение и письмо».

Критическое мышление – это ведущее современное педагогическое понятие, важное для развития преподавания и обучения в Казахстане.Задачи: способствовать развитию знаний, идей и навыков у учеников. Подобные задачи разрабатываются таким образом, чтобы ученикам была предоставлена возможность продемонстрировать свои знания по изучаемой теме, подвергнуть сомнению определенные предположению, скорректировать убеждения и сформировать новое понимание. Для обучения критическому мышлению необходимы следующие учебные условия и подходы к ученикам:

использование разнообразных форм и методов организации учебной деятельности, позволяющих раскрывать субъектный опыт учащихся;

создание атмосферы заинтересованности каждого ученика в работе класса;

стимулирование учащихся к высказываниям, использованию различных способов выполнения заданий без боязни ошибиться, сказать неправильный ответ и т.п.;

оценка деятельности ученика не только по конечному результату, но и по процессу его достижения;

использование в ходе урока дидактического материала, позволяющего ученику выбирать наиболее значимые для него вид и форму учебного содержания;

поощрение стремления ученика находить свой способ работы; анализировать способы работы других учеников в ходе урока, выбирать и осваивать наиболее рациональные;

создание педагогических ситуаций общения на уроке, позволяющих каждому ученику проявлять инициативу, самостоятельность, избирательность в способах работы; создание обстановки для естественного самовыражения ученика.

Таким образом, учебные условия существенны для стимулирования критического мышления, т.е. мотивация. Мотивация – одно из условий успешного обучения. А оценка качества или успешного преподавания возможна с помощью двух способов. Первое – оценка, не зависимая от результатов учебной деятельности, при которой действия учителя исследованы с целью определения соответствия требованиям практики, т.е. эффективность деятельности учителя, характер и частота взаимодействия с учениками. Оценка, в этом случае взаимосвязана с учениками, с которыми учитель работает, но не зависит от процесса обучения. Второй подход к оценке качества преподавания акцентирует внимание на преподавании, которое является и качественным, и успешным, и требует намного больше усилий, чем просто добросовестное исполнение профессиональных обязанностей. В связи с тем, что успешное преподавание зависит от процесса обучения, необходимо знать, произошло ли обучение фактически и на каком уровне компетентности и мастерства.

Основная цель учителя- оптимальные (эффективный) условия достижения результата.

В теории обучении для учителя, существуют четкие выводы о построении структуры урока, которая состоит из следующих фаз:

1. Активизирующая фаза или мотивирующая. Как мотивировать обучающихся?

–выдвинуть реальную проблему, имеющую отношение к контексту жизни обучающегося, и выработать совместно цель обучения;

-установить связь с предыдущим опытом обучающегося;

-подготовить платформу к пониманию новой идеи.

Главной задачей учителя является умение создать соответствующую интеллектуальную и эмоциональную обстановку на уроке, атмосферу психологической поддержки. Поэтому, желательно урок начинать с психологического настроя или с просмотра видеоролика: веселого, мотивирующего на положительный лад. Чтобы достигнуть успеха в обучении и преподавании надо создать благоприятную атмосферу, в которой ученики чувствуют себя свободными в процессе обучения: думать свободно, без страха может высказывать своё мнение, то чувство комфортности, которая дает возможность на реализацию своих мыслей и идей.

Конструирующая фаза,- стадия осмысления: введение новой информации. Осмысление содержания (получение новой информации). Чаще всего знакомство с новой информацией происходит в процессе ее изложения учителем, гораздо реже в процессе чтения или просмотра материалов на видео или через компьютерные обучающие программы. При этом практически исключается возможность ее осмысления. Главной задачей этой фазы критического мышления является отслеживание своего понимания при работе с изучаемым материалом. Таким образом:

-осуществляется контакт с новой информацией;

-сопоставление информации с уже имеющимся знаниями и опытом;

-акцентируется внимание на поиске ответов на возникшие вопросы и затруднения;

-стремление отследить сам процесс знакомства с новой информацией, обратить внимание на то, что именно привлекает их внимание, какие аспекты менее интересны и почему;

-готовятся к анализу и обсуждению услышанного или прочитанного.

-может быть непосредственными источником новой информации;

-если ученики работают с текстом, учитель отслеживает степень активности работы, внимательности при чтении;

-для организации работы с текстом, учителей предлагает различные приемы для вдумчивого чтения и размышления о прочитанном, например, можно дать текст, обучающиеся размышляют, анализируют, затем обсуждают в группе и после всего делают выводы, можно защитить в виде кластера, использование стратегии «Ассоциация».

При выполнении заданий, обсуждений в целом той или иной проблемы, учитель должен продумать деятельность обучающихся так, чтобы у них была возможность пройти через все эти уровни. В соответствии с уровнями, вопросы представляются низкого и высокого порядка, т.е. два метода задавания вопросов: сложные и простые. Как объяснить различие между простыми и сложными вопросами или вопросы высокого и низкого уровня. Простые – закрытые, вопросы низкого уровня, на которые отвечают однозначно: да, нет. Например: Есть ли магнитное поле у Земли? Да. То есть эти вопросы на воспроизведение, - репродуктивные.

Вопросы низкого порядка иногда называют «закрытыми» или «буквальными». Они направлены только на запоминание, как уже говорилось, и ответы на них расценивабтся как «правильно» или «неправильно».

3. Констатирующая фаза – стадия констатирования и оттачивания новых приобретенных знаний у обучающихся, при этом у обучающихся должна быть возможность: представить в собственном видении изученное, поставить вопросы и найти на них ответы, делать предположения и тестировать их на достоверность, применить эти знания для дальнейшей деятельности.

Таким образом, основным содержанием деятельности учителя является выполнение нескольких функции:

- обучающий,

- воспитывающий,

- организующий,

- исследовательский.

Учащимся принадлежит ведущая роль в принятии решений о выборе способа работы с изучаемым материалом. То есть ученики должны уметь воспринимать новые сведения и рассматривать их вдумчиво и критически.

Преподавательский опрос является мощным инструментом поощрения или сдерживания критического мышления. Вопросы, поставленные учителем, устанавливают атмосферу в классе, определяет, что наиболее важно, разделяет на правильные и неправильные, и на кто и что, да и нет.

Во время учебного процесса, применяю стратегию критического мышления «Мозговой штурм»- это метод решения творческих задач путемвыдвижения различных гипотез группой решателей на основе мысленных ассоциаций. Автор метода - американский ученый А.Осборн. Этот метод дает наибольший результат при групповой работе. Гипотезы, которые предлагаются в качестве ответов одними решателями, вызывают ассоциации в сознании других, что приводит к увеличению общего количества и качества ответов.Алгоритм мозгового штурма:

1. Прочитать внимательно условие задачи (проблемы) и предложить все возможные, а также фантастические гипотезы в качестве решений. При выдвижении гипотез запрещается их критика.

2. Сделать анализ предложенных гипотез и выбрать те из них, которые наиболее вероятны.

Стратегия «Кубики»(Кован и Кован, 1980)-это обучающая стратегия, которая содействует взгляду на тему с различных точек зрения. Она включает в себя использование кубика с различным побуждением для мышления и письма на каждой стороне кубика. Кубик можно сделать, обернув бумагой маленькую коробочку размером примерно 15*20 см. У кубика 6 сторон, поэтому 6 задания. На каждой стороне кубика напишите: Опишите, сравните, ассоциируйте, проанализируйте, предложите, аргументируйте за или против. Процесс происходит следующим образом: первое - дается тема. Затем нужно подумать над темой и описать, т.е. взглянув на объект, что они видят: цвет, форму, знаки и т.д.

Следующая стратегия ЖИГСО – предназначен для того, чтобы обучающиеся помогали друг другу учиться. Может быть использован, когда обучающиеся читают текст или же проводят исследование. Здесь каждый обучающийся обрабатывает материал. Они становятся экспертами, когда разъясняют свою часть материала. Каждый из них выступает в активной роли – обучая и обучаясь.

Диаграмму Вена использую с целью побудить обучающихся к сопоставлению и сравнению, что побуждает их к мыслительной деятельности высшего порядка – синтезу/анализу/оценке. Для подведения черты урока эта стратегия является наиболее эффективной, хотя возможно и использование ее для мотивирующей фазы. Если Диаграмма Вена использована в начале урока, то рекомендуется обязательно вернуться к ней в конце урока и дополнить, то есть в соответствии с тем, что сказано выше. В начале урока определяем и выражаем в виде схемы то, что знаем о сравниваемых явлениях. В конце же урока мы не просто добавляем к уже имеющимся знаниям то, что узнали нового, но и уточняем наши предыдущие знания. (Делается два больших круга с общей частью для обоих кругов.В общую часть записывается общее, в отдельные круги отличия по каждому явлению). В один круг – электрический ток в металлах, во второй круг – электрический ток в жидкостях. Даю основные понятия тока в этих средах, затем общие, касающихся их. Так и для планирования остальных уроков.

В конце тем, т.е. на пятом уроке, провожу на 20-25 минут урока стратегию дебаты, с целью обсуждения: преимущества и недостатки выработки электрического тока в АЭС, ТЭС, ГЭС. Участвуют 3 группы по 3 спикера и 1 тайм-спикер, по жребию одна группа утверждает, т.е. доказывает аргументами и фактами преимущества, другая опровергает.

Стратегия СИНКВЕЙН или просто пятистишье хорошо подытоживает урок. То есть способность суммировать информацию, выразить сложные мысли, чувства и верования в нескольких словах. Оно требует обдумывания, основанного на богатом понимании, требующий синтезирования информации и материалов в немногословном выражении, которое описывает или отражает тему. Итак, дляподведение итогов по теме «Электрический ток в различных средах».

ТОК

Электрический, заряженный.

Упорядоченное движение отрицательных частиц.

Заряд (электрон).

Таким образом, рефлексия важна как учителю, так и учащемуся как навык, необходимый в образовании и жизни. Важные вопросы нужно искать в следующих действиях: наблюдение за детьми – дети подскажут, как их лучше всего обучать и, где критический момент обучения и воспитания, задавать почаще вопросы себе, оценивать свои поступки на уроках, сравнивать, сопоставлять и анализировать, пытаясь оставаться объективным к самому себе, что и проделала в конце занятий.

Стратегию критического мышления «Отсроченная догадка» использовала по теме, к которой нужно было перейти: дети высказывают предположения по заявленной теме урока, хотя не оговаривается: о ком или о чем пойдет речь. Но все же вопрос остаётся открытым почти до конца урока. В конце урока на него дети должны самостоятельно дать ответы.

Стратегию «Театрализация» можно использовать при инсценировке, связанную напрямую с темой урока. Дети охотно входят в роль, например при изучении законов природы, как «Закон Архимеда», «Законы Ньютона», или в канун профессионального дня учителя по, когда по школе идет день самоуправления, учащиеся берут на себя ответственность «Я учитель» по определенным предметам. Задача ученика быть учителем –предметником, и с помощью учителяи под его руководством вести урок. Один ученик был учителем, остальные были учениками. Здесь дети сами убеждаются какая очень трудная и кропотливая работа учителя.

1. 
   Анкетирование (письменный опрос) - сбор каких - либо сведений путем проведения анкет.Анкета - опросный листок для получения каких - либо сведений о том, кто его заполняет.2. Сбор сведений путем получения ответов на определенные вопросы (беседы).
   

Тест - стандартизированные задания, предназначенные для измерения в сопоставимых величинах индивидуально - психологических свойств личности, а также знаний, умений, навыков. Представляет собой модельные ситуации с помощью которых выявляются характерные реакции индивида. Тесты классифицируют по различным основаниям:

по форме проведения (индивидуальные и групповые);

надежностью (устойчивостью результатов тестирования);

валидностью (соответствие теста целям диагностики).

Учителя в любых содержательных темах могут улучшить изучение предмета учениками и давать им практические задания для познавательной деятельности, прояснение идей, проверки связей, мыслительных процессов, которые вызывают более, чем одну операцию; выводы и интерпретации, профессионального осмысления через использование таких специальных технологий, как: критического мышления через чтение и письмо.

Литература

1. Методы развития критического мышления. Дженни Л.Стил, Куртис, С.Мередит, Чарльз Тэмпл.

2. Критическое мышление. Обучение как поиск и поиск для обучения. С.Мирсеитова, Караганда, 2011.

3. Философия и методы RWCT в действии. Под ред. С.Мирсеитовой.

БАЛА ТӘРБИЕСІ – БАРШАНЫҢ ІСІ
Тұткабаева З. (Қызылорда)
Бала болашағы – бір отбасының ғана емес, бүкіл қоғамның, халықтың, тұтас бір ұлттың бүгіннің ертең мен жалғайтын алтын көпір, асыл мұрат.

Адамзат қоғамы жаратылғаннан бастап бала тәрбиесіне үлкен мән берген. Ғасырлар бойы халқымыз ұрпағын ізгілікке, елін сүюге, баулып келеді. Адамның жақсы, бақытты өмір сүруі көп жағдай да отанға деген сүйіспеншілікке байланысты. Еліңді сүю оның ертеңіне сеніммен қарауға мүмкіндік береді. Ата – бабаларымыз осы туған жерімізді қорғап қалу үшін небір қиямет замандарды басынан кешіріп жерімізді «Ақ найзаның ұшымен ақ білектің күшімен» сақтап, қорғап қалған ғой. Енді сол атадан қалған мол байлықты, шұрайлы, кең байтақ жерді, жас ұрпақ сол қалпында сақтап, келешек ұрпағымызға жеткізулері керек. Кейде шіркін бір өзіне бірнеше мемлекет сыйып кететін ұлан – байтақ жерімізді ата – бабамыз сан ғасырлар бойы қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқтырмай аман сақтап қалғанына еріксіз таңданамыз.

Адам тәрбиесі – киелі ұғым. Ұрпақ тәрбиесі – ұлт тәрбиесі. Егенһменді еліміздің болашағы біздің келер ұрпағымыз. Олардың тәлім – тәрбиесіне жауап беретін – мектеп, қоғам, отбасы. Баланы өсіру оны азамат етіп тәрбиелеу – елдік мәселе. Өйткені бала – болашақ иесі. Қазақ елінің перзенті өз елін, отанын қорғауға дайын болуы керек. Мұғалім қауымы – қоғам сенген өкіл. Оқушыға сенім артатын – ең бірінші өсіріп отырған ата - анасы, ал екіншіден біліммен сусындатқан ұстазы. Әр адам - әрі тәрбиелеуші, әрі тәрбиеленуші. Осы екі қызметті барлық жан аттап өтпейді, өз басынан өткереді. Ұстаз үшін ең басты жауапкершілік – алдында отырған шәкіртінің болашағы. Олай болса, Қазақстанның өркендеп өсуіне, жастарымыздың саналы да парасатты дәне ең бастысы өз отанының нағыз патриоты болып өсуіне үлес қосу, өзін Қазақстанның азаматымын деп есептейтін әр азаматтың борышы.

Бүгінгі заман талабы кешегіден өзгеше. Оның жауапкекршілігі жоғары, тұлғаны қалыптастыру бағытында жүргізілетін тәрбие жұмыстарының жүгі ауыр, салмағы басым. Ұстаз болу – жер бетіндегі ең күрделі, ең жауапты мамандық. Бала бойындағы кемшіліктер ол біздің кемшіліктер деп түсініп бала өміріндегі проблемалардың себебін өзімізден іздесек көптеген қаьеліктерге жол бермеген болар едік.

Егеменді ел болдық, жаңа заманауи ойлар қалыптасты. Озат технологиямыз өсті. Егеменді елдің ертеңі білімнің тереңдігімен өлшенеді.

Қазақстан – бүкіл қазақ халқының ата мекені, кіндік қаны тамған жері. Бүгінгі Қазақстанды бүкіл әлем жұртшылығы кеңінен танып отыр. Қазақтың басын біріктіріп, оны іргелі ел, мызғымас мемлекет етіп қалыптастыру Президентіміздің барлық ақыл – ойы, күш жігері осыған бағытталған.

Сондықтан ең алдымен оқушылардың бойында ұлттық идея, азаматтық сезім, елжандылық болу қажет.

Түбегейлі өзгерістерге бет бұрған жаңа қоғамда тек білімді болу жеткіліксіз, сондықтан әрбір жеке тұлғаның бойында адамгершілік, ізгілік, кіішіпейілділік, қайырымдылық, батырлық, отансүйгіштік қасиеттер болуы тиіс.

Өркениетке апаратын жол баланы адамгершілікке, имандылық пен ізгілікке салауатты өмір салтына баулу.

Н.Ә.Назарбаевтың «Болашақ ұрпағымызды тәрбиелегенде – оларға жастайынан имандылық пен салауаттылық, адамгершілік қасиеттерді сіңіре білсек, тәрбиелесек, сонда ғана біз рухы дамыған азамат өсіре аламыз».

Халқымыздың әдептілік, имандылық, қайырымдылық. Ізеттілік, адамгершілік қасеиттерін жас ұрпақтың бойына сіңіру үшін әрбір тәрбиеші ұстаз, ата - ана, салт – дәстүр, әдет – ғұрыпты терең білумен қатар, рухани бай, жаны таза адам болуы шарт.

Әдебиеттер

1. 
   Оқыту - тәрбиелеу технологиясы. 2011ж.
   
2. 
   М.Жұмабаев. Педагогика Алматы 1993ж.
   
3. 
   Отансүйгіштік және азаматтық тәрбие беру: жағдайы, мәселелері және шешу жолдары. Алматы 2009ж.
   

Бүгінгі таңда мектепалды даярлық сыныптарында тәрбие жұмысын бірнеше аспектілерде қарауымыз тиіс, соның бірі білім мен тәрбиені ұйымдастырудың жүйесі. Ол жүйе төмендегідей болуы тиіс деп ойлаймыз:

- Мектепалды даярлық сыныбындағы тәрбие жұмысының мазмұны мен ұйымдастырудың тиімді әдістерін таңдап алу;

- Мектептен кадрларды дұрыс іріктеп алу және мектеппен жүйелі түрде тығыз байланыс жасау;

- Материалдық - техникалық және медициналық әлуметтік жағдай жасау;

- Мектепалды дайындықтың сапасына әлеумет пен ата-аналар қауыммен бірге ұйымдастыру.

Аталған міндеттердің біріншісін шешуде білім мен тәрбиедегі ұтымды технологияларды пайдалану үлкен нәтиже береді деп білеміз.

Баланың мектепке дайындығы үш астардан тұрады: денелік, арнаулы және психологиялық. Оқуға психологиялық дайындық - көп қисынды ұғым. Ол біліммен үйренудің тұтас, барлық негізгі құраушылары қатысатын құрал ретінде қарастырылады. Баланың психикалық жетілуін , мектепке оқуға дайындығын әуендік, еріктік, интеллектуалдық, әлеуметтік және сөздік дайындығынан көруге болады. Әуендік дайындық жағымды, эмоциялық орнықтылықты, яғни баланың оқушының өзіне елестетуі жаңа әлеуметтік жағдай және онымен байланысты міндеттерді қабылдауы. Еріктік дайындық өзін-өзі қалыптастыру - бұл баланың тыңдай білуі, түсінуі, үлкендердің айтқанын есте сақтауы, ереже бойынша жұмыс істеуі. Бастауыш мектепте негіз болатын, бес жасар бала мектепке барар алдында көрнекті - әрекеттік ойлау қабілеттілігі құрылуы тиіс. Әрі қарай бұл білім негізі болып қалыптасады. Бала көрнекі үлгімен жұмыс істегенде заттардың кейпімен мөлшерін ұйқастырғанда, қойылған міндеттерді шешуге тиімді әрекеттердің барлық түрін орындап шығады. Мектепте оқытуға дайындық – бұл баланың ұйымда жұмыс істей білуі, жолдастарымен араласуы, басқа балалардың ойымен санасуы. Сөйтіп берілген құраушылар баланың басқалармен қарым қатынас арқылы мектепте оқытуға, мектеп оқушыларының рөлі арқылы балалар тобымен ойнау дайындығын дамытады. Балалардың бес жастан мектепке қабылдануы қайта жаңғыруды және алдын ала жетекші іс - әрекеттің ауысуына өзгеріс әкеледі. Қайта жаңғырумен жетекші іс – әрекеттің қалыптасуы келесі кезеңдегі тұлғалық дамудың деформациялануына немесе келешекте қажетті қасиеттерді қабылдауға қиындығын туғызады. Бұның барлығы білім саласында балалардың мектепке қабылдануында жас ерекшелікке көп көңіл бөлуді жас ерекшелікке сай оқыту әдістерін қолдануды және тәрбиелеуді оқушылармен қарым – қатынас стилін жаңартуды талап етеді. Мектепке келу бес жасар баланың өміріне үлкен өзгеріс әкеледі. Оқу процессін саналы түрде ұйымдастыру үшін бұл жастағы балалардың психологиялық ерекшелігін жақсы білу қажет. Бес жасқа қарай зейіннің еріксіздігімен қатар ерікті, белсенді зейін пайда бола бастайды. Бұл саналы мақсат пен ерік жігердің күшіне байланысты болады. Бұл заңды өзгерістер бес жасар балалардың есте сақтау қабілетінде де бар. Бес жасар балалардың дамуында көптеген өзгерістер ең алдымен тіл дамуында, ой, зейін, ес, қиял сапаларында байқалады. Баланың сөздік қорыда ұлғаяды. Өзінің қызығушылығына байланысты күнделікті тіршілікке қатысты әрекетте бала басқа адамдармен кез-келген жағдайда тез тіл табысады. Бес жасар бала заттардың ұқсастығын басқа затпен салыстыра алады. Бес жасар баланың ерекшелігі -танымдық белсенділік.

Танымдық белсенділіктің ерекше белгілері мыналар:

• 
  Бірнеше заттар мен құбылыстарға деген белсенді танымдық қатынас ретіндегі жан-жақтылығы;
  
• 
  Қасиеттері мен сапаларына ғана емес сонымен бірге мәні, өзара байланысына деген белсенділігімен сипатталатын тереңдігі;
  
• 
  Динамикалығы, яғни бұл баланың меңгерген білімі қозғалмалы жүйе түрінде құрылуы және іс-әрекетке қолданылуы, баланың ойлау әрекетінде қызмет атқаратындығы;
  
• 
  Әрекеттілігі, яғни заттар мен құбылыстармен танысуға қиыншылықтарға төзуге ерік-жігерінің болуына бағытталған баланың белсенді әрекетінде байқалады.
  

Сауат ашу сабағында сөз, сөйлем, дыбыс пен әріп туралы түсініктері қалыптасады. Әріп таңбаларымен ауызша таныстырылып, дауысты, дауыссыз дыбыстарды ажыратып, дауысты дыбысты қызыл текшемен , дауыссыз дыбысты көк текшемен белгілеу арқылы дыбыстың талдау жасайды.Сауат ашудан қол жаттықтыру дәптерінің көрсетілген үлгі бойынша, бала мектепке көркем жазуға даярланады жазу кезінде дұрыс отыруды, қаламды дұрс ұстауды үйренеді.

Мектепалды даярлық сыныбында өткізген сабақтарымда «Сын тұрғысынан ойлау» бағдарламасының әдіс - тәсілдерін пайдаланып көптеген нәтижелерге қол жеткізіп келемін. Ең әуелі оқушылар ойын шыңдап, кез-келген даму деңгейіне сыни көзбен қарай алады. Бір-бірімен дұрыс қарым-қатынас жасауды және бірін-бірі тыңдай білуді үйренеді. Өздеріне сенімділік білдіріп, тұйығып отыратын оқушылар да өз ойын аз да болса жүйелеп еркін айтатын болады. Сабақта оқушыларды топқа бөлу кезінде сабаққа қызығушылығы артып, бір-бірімен пікір алысып, еркін сөйлеуге үйренеді және сөздік қорлары молаяды.

Мектеп табалдырығын аттағанына көп уақыт болмаған метепалды даярлық бүлдіршіндеріне сауат ашу пәнінен «Пп дыбысы мен әрпі» тақырыбында жаңа технологиялардың әдістерін пайдаланып семинар сабақ өткіздім. Бұл сабақты өту барысында байқағаным балалар өзінің жас ерекшелігіне сай алған тапсырмаларын орындап, өз ойларын ашық, дұрыс айтып, топтық жұмыс жүргізілген кездеде оқушылар белсенділік танытты.

Дұрыс іріктеліп алынған кадр мәселені нәтижелі шешетіні анық. Мектеп жүрегі – мұғалім десек, сол ұстазымыз қандай деген сұрақ туады. Ұлағатты ұстаздар деген атқа лайықты болу үшін білімді де білікті болуы тиіс. Мектепалды даярлық сыныптарында өткізілетін сабақтың сапалы болып, оның тиімділігін арттыру ізденімпаз шығармашылығы шыңдалған ұстаздың қолында.

Бесарық бекетіндегі біздің №247 орта мектеп былтырғы оқу жылынан бастап жаңа оқу ғимаратына көшкен болатын. Жаңа мектепте жаңаша жұмыс істеуге барлық жағдай жасалған. Мектептегі барлық оқу кабинеттері қазіргі заман талабына сай барлық техникалық құралдармен жабдықталған. Интерактивті тақталар, компьютерлер тағы басқа техникалық құралдар әр оқушыға есептеліп қолжетімді етіп қойылған. Енді тек қана біздерден ұстаздардан оқушыларға бүгінгі сұранысқа сай білім талап ету қажет деп білміз.Мектепалды даярлық сыныбындағы жас бүлдіршіндерді де мектепке жан-жақты етіп дайындауға біздің де толығымен мүмкіндігіміз бар. Тек бізге енді іздене отырып жалықпай жұмыс істеу керек. Осы талап тұрғысынан шығатыныма менің де өз сенімім бар.

Мұғалім баланы оқуға дайындауда ата-анасымен бірлесе отырып жұмыс жүргізеді. Әрбір ата-ана өзінің баласына мектеп туралы қажетті мағлұматтарды айтып баланың мектепке деген жағымды қатынас және сенімділік сезімін қалыптастыра отырып тәрбиелеу керек. Ең бастысы баланы жолдастарымен қарым-қатынас жасай алуға басқа баланың ойымен санасуға үйрету болып табылады. Кез-келген ата-ана баласының өсіп жетілуіне, рухани күшті етіп тәрбиелеу жолында алуан түрлі қуаныш пен қиыншылықтарды бастарынан өткізе отырып, ақыл-ойы мен дене құрылысы жағынан жан-жақты даму дәрежесіне жеткізіп келемін.

Баланың мектептегі оқуға дайындығы біртіндеп қалыптасатын аса күрделі үрдіс және бұл үрдісті жүзеге асырудың бірден бір жолы ата-ана мен мұғалімнің бірігіп жұмыс істеуі. Бала балалық шақпен өзіне белгісіз, таныс емес дүниенің есігін ашқаннан кейін, баланың өмір сүру тіршілігін түбегейлі өзгертеді.

Қорыта келе, баланың жеке тұлғасының қалыптасуы және ақыл-ойының, таным үрдістерінің дамуы болып табылады. Демек, баланы мектепке даярлау мәселесі өз өзектілігін жоғалтпайтын әлі де зерттеуді қажет ететін міндетті мәселелердің бірі болып қала бермек. Алдағы уақыттан күтеріміз – шебер де білікті мамандар қатарының толыға түсуі, бүлдіршіндерге мектеп үйінің қуаныш үйіне толық айналуы.

Әдебиеттер

1. «Бастауыш сынып» 2007 №12.

2. Интернет материлдары.

БІЛІМ САПАСЫН АРТТЫРУҒА ІЗДЕНІС ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
Туысова А.Е. (Ақтөбе)
Бүгінгі таңда білім берудегі басты міндет – әртүрлі әдіс - тәсілдерді, жаңа технологияларды қолдана отырып оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыру және білім сапасын жақсарту.

Елбасының жолдауында «Білім беру жүйесі реформасының орталық буыны осы заманғы білім беру үрдістерін, ақпараттық технологияларды жаппай енгізу, бұл кезеңде назарды оқытушылардың біліктілігін арттыруға аудару қажет» дегеніндей, біз инновациялық оқуды тәжірибемізге енгізіп, ойлау қабілеті дамыған, өз бетінше шешім қабылдай білетін білімді ұрпақты тәрбиелеуіміз керек.

Педогогикалық технология оқу үрдісімен,яғни мұғалім мен оқушының іс - әрекетімен, оның құрылысымен,құралдарымен,әдістері және түрлерімен түбегейлі байланысқан. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнен асқан шеберлікті, арнайы дайындық пен ізденісті,сауаттылықты қажет етеді. Бұл жаңа технологиялар шығармашыл қабілеттің дамуына жағдай туғызады. Әр мұғалім қазіргі жаһандану саясатына сәйкес жаңа технологияны өз ыңғайына, пәніне лайықтап пайдалануы тиіс. Сабақты тартымды өткізу және оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру үшін әр сабақты түрлендіріп, әрлендіріп отыру шарт. Ол үшін тек бір технологиямен шектеліп қалмай, әртүрлі технологияның сан қилы элементтерін пайдалану артық етпесі анық. Ендеше болашақ ел ұрпағы үшін ертеңгі өрісі биік, дүниетанымы кең, кемел ойлы азаматтарын өсіру үшін бүгінгі ұрпаққа ұлттық рухани қазынаны әлемдік озық ой-пікірмен ұштастыра отырып, сапалы білім мен тәрбие берілуі қажет.

«Болашақта еңбек етіп, өмір сүретіндер – бүгінгі мектеп оқушылары, мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қазақстан сол деңгейде болады. Сондықтан ұстазға жүктелетін міндет ауыр» Н.Ә.Назарбаев. Шындығында да, мұғалім – барлық мамандық иесін тәрбиелейтін, оқытып үйрететін, бағыт-бағдар беретін асыл жандар. «Мұғалім мамандығы – барлық мамандықтың анасы» деп қалай дәл тауып айтылған.

Балалар – болашағымыз. Білімді жастар – баға жетпес байлығымыз. Сондықтан да балаларды білім нәрімен сусындатып, биік армандарға жетелейтін ұстаздың қоғамдағы орны да ерекше. Бүгінгі ғылым мен техниканың қарқынды дамып, білім өркениеттің басты көрсеткішіне айналған заманда да мұғалім мәртебесі одан әрі арта түсуі тиіс. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев «XXI ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері анық» деп білімнің ерекше маңызын айқын көрсетіп берді. Ұстаз – ең алдымен,шәкірт үшін ізгілік иесі, өмірлік тәжірибелерді үйретуші, білім нәрімен сусындатушы, адамгершілік қасиеттерге баулитын,оқушыларға бүгінгі алған білімнің ертеңгі күні қажеттілігін сездіре алатындай қасиеті бар, мектеп табалдырығын аттаған әрбір жас өреннің болашақтағы көздеген мақсаттарына қол жеткізуіне бағыт беретін үлкен тұлға.

Шығармашылық қабілет әр баланың табиғатында болуы мүмкін. Біздің міндетіміз – оқушылардың бойында жасырынып жатқан мүмкіндіктерін ашу. Мына сандарға көз жүгіртіп, ойланып көрейікші: мұғалім өз өмірінде 25 мыңнан астам сабақ береді екен, ал оқушы 11 жылда 10 мың сабаққа қатысады екен.

Әр мұғалімнің өзіндік әдіс-тәсілі бар. Қандай әдіс-тәсіл болса да, оқушыны ойлануға жетелеумен бірге оны ортаға салуға, басқалармен пікірталастыруға жетелеуі тиіс. Өз ойымен тұйықталған баланың ойлау қабілеті еркін дамымайды. Алайда, мұғалімге «Сабақты былай өткіз» деп нұсқау беру қиын, өйткені ол – мұғалімнің қиялынан туындайтын, шығармашылықты қажет ететін үрдіс, яғни мұғалім – өз сабағының авторы. Мұғалім жұмысы ұдайы ізденісті, еңбексүйгіштікті қажет етеді. Оқушыға сабақта ең бастысы – жүргізілетін іс-әрекеттер. Белгілі педогог В.Сухомлинскийдің «Сабақ – бұл мұғалімнің жалпы және педогогикалық мәдениетінің айнасы, оның интеллектуалдық байлығының өлшеуіші, ой-өрісі, білімдарлығының көрсеткіші» деген сөзі – соның шынайы көрінісі.

Жаңашыл сабақты өткізгенде оқушыларға білім мен біліктілікті игерту ғана емес, сонымен бірге олардың білімге деген шынайы қызығушылығын, нақты сенімділігін тудыру, олардың шығармашылық санасын оятуға бола ма?

Мұғалімге сабақ өткізуге мына төмендегі ұсыныстардың көмегі тиері анық.

Біріншіден, сабаққа дайындықты неден бастау керек?

1. Сабақтың тақырыбын нақты түрде анықтау және құру;

2. Оқу курсында тақырып орнын анықтау;

3. Өтілетін сабақтағы басты түсініктерді анықтау, сабақ бейнесін қарап шығу және керісінше, оқу материалының келешекте іске асырылатын бөлімін, өз әрекетін өрлеу іскерлігі ретінде қарау қажет.

Екіншіден, мұғалім үшін сабақтың мақсатты нұсқауын анықтау және құру не үшін қажет деген сауал туындайды.

Осыған байланысты сабақтың білімділік, дамытушылық және тәрбиелік функцияларын анықтап алу керек.

Дарынды балаларды анықтау – өте күрделі, жан-жақты мәселе. Ғылым бала дарынды, тек уақытырген тамаша сыйы. Бұл қабілет барлық адам бойынан табылары сөзсіз. Дегенмен де нақты қабілетін анықтап, дамыту керек» десе, ал қарсы көзқарастағылар құбылыс, жалпы адамдардың өте аз тобына ғана тән, сондықтан дарынды балаларды іздеу алтын түйінді іздеумен бірдей» дейді. Ал шындығында «...дарындылық – өте сирек адами ойлау – ізденімпаздықтың, табиғаттың адамға берген, табиғат оны бәріне бірдей етіп бермегені де анық.

Әрбір адам бала кезінен өмірде үлкен жетістікке жетуді армандайды. Көпшілігі ерте кезден бастап бір іс-әрекетке қабілеттілігі (сурет салады, ән айтады, өлең, әңгіме жазу, билейді т.б.) байқалады. Бұл қабілеттілікті қалыптастырып, жүйелі дамытып отырмаса, ол қасиет жас өскен сайын бірте-бірте жойыла бастайды, жас жеткіншектің болашақ кәсіби өміріне бағыт-бағдар бере алмайды. Сондықтан ата - аналардың, мұғалімдердің алдында жаңа міндет: балалардың жеке қабілеттілігін, бейімділігін анықтау және дамыту, соның негізінде олардың болашағына бағыт беру.

Оқушыларды шығармашылыққа баулу үшін тағы бір қажеттілік – баланы психологиялық дайындықтан өткізу.

Халқымыздың бейнелеу өнері – бірнеше өнер саласының өмірге келуіне себепкер болған өнер саласы. Балалардың есту, көру сезімдерін дамыту және ұлттық бейнелеу өнеріне баулу – бұл қазіргі мектептегі бейнелеу өнері пәнінің ең басты міндеттерінің бірі. Бейнелеу өнерінің тарихы – бұл адамзат тарихы, оның айналасындағы ортаны тануына,сана-сезімнің жетілуіне, эстетикалық тәрбие алуына, ұрпақтан ұрпаққа асыл мұралар қалдыруға үлкен үлес қосқан өмірмен өзектес өнер тарихы, яғни бұл – шежіре, ондаған ғасырлар бойы бүкіл әлем тарихын, халқымыздың тіршілік тарихын шашауын шығармай, жоғалтпай жеткізген бірден бір куәгер.

Бейнелеу өнерінің кез келген түрі адамның танымдық мүмкіндігіне және әдемділікті сезінуіне әсер етеді және оқушыларға өмірдегі эстетикалық талғамын қалыптастыруда қоршаған заттар мен құбылыстарды, дүниені нақты бейнелеуге үйретеді. Кеңістік пен зат, сол сияқты өнер мен ұлттық тыныс-тіршілік өте тығыз байланысты болғандықтан, оқушылардың өмір шындығын бейнелеген әрбір суреттерінде кеңістік ұғымын, ұлттық сана мен ойды қалыптастырудың маңызы зор. Яғни ұлттық нақыштағы барлық бейнелеу өнері материалдары оқушылардың сапалы тәртібі мен мәдениетін, ұлттық ой-өрісін шыңдауға ат салысады.

Оқушылардың оқу белсенділігін арттырып, ұлттық сипаттағы бейнелеу іс-әрекетін дамытуды бейнелеу өнері сабағында мынадай жолдармен өткізуге болады:

-сабақта кең көлемде ұлттық бейнелеу өнерінің көрнекі құралдарын пайдалану;

-сабақты түрлендіріп өткізу;

-сабаққа ұлттық тақырыптардағы иллюстрацияларды, шығармаларды және оқушылардың өздері салған ұлттық нақыштағы суреттерді пайдалану;

-технологиялық құралдарды тиімді қолдану;

-ұлттық бейнелеу өнері туралы бейнетаспаларды көрсету,т.б.

Оқушылардың сабаққа ынтасын, белсенділігін арттыруда сабақты түрлендіріп, әртүрлі әдіс-тәсілдерді қолдана өткізудің де маңызы зор. Мәселен, оқушылар затқа қарап сурет салуды қаласа, онда ұлттық нақыштағы, тақырыптағы заттардан натюрморт құрастырып сурет салған дұрыс.

Демек, жаңа технологиялық әдіс - тәсілдерді пайдалану - білім сапасын арттырудың бірден бір жолы. Оқыту үрдісінде оқушылардың білім қорын молайтуға, белсенділігін арттыруға, шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге көмегі бар. Әр сабақта нақты мақсат қойып, сол мақсатына жетіп, оқушыға теориялық білімді жан-жақты меңгерте отырып, нәтижесін өз дәрежесінде көру – әр пән мұғалімі үшін ең басты мәселе.

1. Қазақстан мектебі-3-2010ж.

2. Қазақстан мектебі-6-2010ж.

3. Қазақстан мектебі-7-2010ж.

4. Қазақстан мектебі-7-2013ж.

ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫҢ ИНТЕЛЕКТУАЛДЫҚ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ӘЛЕУЕТІ-ФИЗИКА ПӘНІҢ ТЕРЕҢДЕТІП ОҚЫТУДА,САПАЛЫҚ ЕСЕПТЕРДІ ШЫҒАРУ АРҚЫЛЫ, ДАРЫНДЫЛЫҚТЫ ДАМЫТУДЫҢ НЕГІЗГІ ӨЗЕГІ
Тлесова Б.Н .
Жаңа адамды,болашақ қоғам адамын рухани,интелектуалдық жағынан дамыта тәрбиелеу ісі бүгінгі уақыттың күн тәртібіне айрықша қойылған мәселе. Н.Назарбаевтың «Ғасырлар тоғысында» атты ғылыми теориялық еңбегінде жаңа қоғамды құрушылар қандай болу керек, қандай азаматты тәрбиелеу керек деген мәселеге зор көңіл бөліп ,оған ғылыми дәйекті жауап іздестірілген.

Мектептегі білім беру жүйесіндегі тәрбиенің мақсаты –оқушы-жастарды бәсекелестікке бейім, экономикалық ойлау қабілеті жетілген, жан-жақты мәдениетті, адамзат баласы жасаған құндылық атаулыны білім, білік дағдыларымен меңгере алатын, әр түрлі мамандықты игеруге бейім, икемделген тұлғаны тәрбиелеу және ақыл-ойды және адамилық қасиеттерді қалыптастыру.Ақыл-ойдың қалыптасуы – адамның интелектуалды дамуы. Адамдық қасиеттердің қалыптасуы тәрбиеге байланысты.Осы мақсатқа жету жолында тер төгіп жүрген әрбір педагог білім мен тәрбие беруді бір-бірінен бөліп қарау мүмкін емес екенін жақсы біледі. Біздің ұлы бабамыз - Әбу Насыр әл-Фараби тәрбиелей оқытудың негізін қалаған. Ол тәрбие мен білім «Жас ұрпақтың қос қанаты» деп атады.

Мұғалімдер балаларға білімдер жиынтығын беріп қана қоймай, олрды өмір бойы үйренуге үйрету керек. Бүгінгі Қазақстанға қалыптан тыс ойлай алатын, шұғыл шешім қабылдай білетін, белсенді, шығармашыл адамдар қажет. Сондықтан білімдік мақсаттарды шешіп қоймай балалардың жеке қасиеттерін,қабілеттерін дамытудың жолдарын қарастырған жөн.Ол үшін сабақтарда ойын-есептер, тапсырмалар,сапалы эксперименттік есептер, логикалық жаттығулар пайдаланудың мәні зор. Осы жұмыстар негізінде оқушының жеке ерекшелігі айқындалады.Оқушы бойынан мына көрсеткіштерді байқауға болады:

- Қоршаған ортадағы құбылыстармен обьектілерге және іс-әрекет сипатына қарай таңдамалы қатынас.

- Білім алуға және меңгеруге тырысу.

- Таным үрдісі мен танымдық іс-әрекеттің эмоционалдық көрінуі.

- Бос уақытын пайдалана білу сипаты.

-Танымдық белсенділіктің жалпы сипаты.

Осы көрсеткіштерден кейін оқушыға психологиялық зерттеу жүргізіледі.Пән мұғалімі психолог мамандармен бірлесе отырып оқушы дарындылығы айқындалады.

Оқытудың жаңа әдіс – тәсілдерін пайдалану, үйлесімді тәжірибе ғана мұғалімді табысқа жетелеп, теориялық білімін шыңдай түседі. Ең қиыны оқытудың бүкіл әдіс-тәсілдерін белгілі ізге салу. Адамгершілігі жетерлік сауатты, білімді мұғалім өзінің әрбір сөзіне, сөйлеміне,сырт көрінісіне талғаммен қарап,шәкірттерге де талап қойып, үйретуден жалықпай, түсінбей қалса, оларды кінәламай, сабырлылықпен сөйлеп, оқытумен бірге тәрбие беріп отыру негізінде мақсатқа жете алады.

Оқуту әдістерінің сабақ түрлерінің молдығы,оқушылардың оқу процесінің элементтеріне ретімен, жүйелі аралысып отыруы ,оларды шебер пайдалану әрбір пәнді оқыту процесінің тиімді болуының аса маңызды шарттарының бірі. Сабақтың алдында мынадай міндеттер тұрады:

-оқушыларға терең білім беру, іскерліктері мен дағдыларын жетілдіріп, қалыптастыру.

-өз бетінше оқуға үйрету, шығармашылық қабілетін дамыту, оқуына талдау жасау, алған білімді практикада қолдана білуге баулу, ойын дамыту, оқуға, білімге деген көзқарасын қалыптастыру, жүйелі оқудың қажеттілігін ұғындыру.Ең басты мақсат –оқушының сабақта үндемей отырмауын қадағалап, сабақты баяу қабылдайтын, түсінбейтін балалардан жиі сұрап,көбірек қозғап отыру керек.

Мұғалім қандай әдіс-тәсілдер қолданса да, оқушыларды түгел қамтуға, бей-жай күйде отыруға мүмкіндік бермеуге тиіс.Қазір әрбір сабақты өткізу кезінде оқушыларға шығармашылықпен білім беру жолға қойылып отыр. Сондықтан да қай материалды болса да оқып-үйренген кезде, осы материалға байланысты оның техникада,ауыл шаруашылығында, транспорта, күнделікті өмірде практикалық қолданылуын көрсетуге тырысу керек. Осыған орай өзім сабақ беретін сыныптарда физика пәні бойынша сабақтың жаңа әдіс-тәсілдерін сыныптың ерекшелігіне, білім деңгейіне байланысты жиі пайдалануды қолға алып, теориялық білімді практикамен ұштастыруды іс жүзіне асырып жүрмін.

Физикадағы сапалық есептерді шешуде, мәселе физикалық құбылыстардың сапалық жағына байланысты қойылады. Есеп физикалық заңдылықтарға негізделінетін ой қорыту,графиктік немесе эксперименттік жолымен шешіледі. Сапалық есепте сұраққа жауап беру үшін оқушы физикадан алған білімдерін және есептің мазмұның талдай отырып жауап береді.Есепті шығаруда математикалық әдістер қолданылмайды. Сапалық есептерді шығару кезінде есептеулердің болмауы оқушылардың назарын физикалық мәніне аударуға мүмкіндік береді.

Сапалық есептерді шешуде физикалық құбылыстың,заңдылықтың болмысына талдау жасалынады. Егерде оқушы сапалық есепті дұрыс шешсе,онда оның материалды дұрыс дұрыс түсінгендігін көрсетеді.

Сапалық есептерді шығару сабақтың сапасын арттыруға алған теориялық білімдерін, табиғат құбылыстары мен күнделікті тұрмыста қолдана білуге үйретеді,оқушылардың техникалық ой-өрісін кеңітіп практикалық қызметке дайындайды.

Қарапайым сапалық есептер-ойды, зейінді қызықтырып әкететін тартымды есептер. Әсіресе 7-8 сыныптарда физиканы жаңа бастағанда сапалық есептерді көбірек шығартса, оқушылардың пәнге деген қызығушылығы артады. Сапалақ есептер оқушыларды әртүрлі ой әрекетіне: салыстыруға, жалпылауға, талдауға, синтездеуге үйретеді.

Мысалы:

№1

Ұшақпен ұшқанда, кемемен жүзгенде, таксимен және пойызбен жүргенде жол ақысын не үшін төлейміз: жүрілген жол әлде орын ауыстырғанымыз үшін бе?

Әткеншек тебуші балалар қозғалысының траекториясының формасы қандай?

№3

Неліктен металды пісіру үшін өте жоғары температура керек болады?

Шөмеледегі пішенді тюк жасап пірестегенде оның массасы өзгерді ме?

№5

Аяқты қағып, бәтеңкеден қарды немесе батпақты түсіре алатынымыз неліктен?

Неліктен жаңбыр тамшылары киімді сілкігенде ұшып түседі?

№7

Теңіз кемесінің асханасында стол бетіндегі крахмалданған дастарқанды кеме шайқалған кезде әдейі дымқылдаған. Неліктен бұлай жасаған?

Автомашиналардың доңғалақтарын неліктен бедерлі етіп жасайды?

№9

Қолмен тіккен кезде неліктен бармаққа оймақ киеді?

Жүзгіш судан басын шығарған кезде шашы жабысып қалады. Неліктен?

№11

Қайықтардың түбіне, темір жол шпалдарына неліктен шайыр (смола) жағады?

Неліктен сорпаның майы бетінде орналасады?

№13

Ең қарапайым тәсілмен кілегейді сүттен қалай айыруға болады? Қайсысы ауыр: бір стақан сүт пе немесе бір стақан кілегей ме?

Бір бөлмедегі тасты еден ағаш еденге қарағанда неге суық?

№15

Үтіктің ішкі жағынан сыртқы бетіне жылу қалай беріледі?

Терезенің тазалаған әйнегі күн сәулесінің әсерінен неліктен қызбайды ,ал кір, күйе әйнек неге жылынады?

№17 Үкен ыдыспен погребке қойылған су жемістерді үсуден сақтайды,неліктен?

№18

№19

№20

№21

Жауабы: Денелердің жүзу шарты бойынша егер дененің тығыздығы сұйықтың тығыздығынан аз болса, онда дене бетіне қалқып шығады.Керосиннің тығыздығы аз болғандықтан су бетіне қалқып шығып жана береді.

№22

Ай жарық көзі бола ма? Неліктен?

Құлақ ,мұрын,тамақ емдейтін дәрігерлердің маңдайында қандай айна болады және ол не үшін керек ? Неліктен бұл айнаның ортасында тесік бар?

№24

Күннің шығуы мен батуы кезінде оның дискісінің сопақтану себебі неде?

Неліктен батып бара жатқан Күн қызыл болып көрінеді?

№26

Бір көзбен қарап ,инеге жіп сабақтау қиын. Неліктен?

Су бетіндегі аспанның,жағалаудың бейнелері неліктен әрқашан нақты түрінен күңгірттеу болып көрінеді?

№28

Неліктен суға батырылған саусақтар қысқа болып көрінеді?

Жақсы тазаланған аяқ киімнің жылтырауын немен түсіндіресіңдер?

№30

Аңшылар аңды көздеп атарда неліктен бір көзін жұмады?

1. 
   Есептің шартымен танысу (мәтін, сызба, аспап және т.б.)
   

2. 
   Есеп шартын ұғыну (берілгенін талдау,қосымша берілгенің кіргізу, есептің сұрағын түсіну)
   

3. 
   Есептің шешу жоспарын құру (физикалық заңды табу және тұжырымдау, есеппен байланыстыру)
   

4. 
   Есептің шешу жоспарын жүзеге асыру
   

5 Жауабын тексеру.

Күрделі сапалық есептерді де осы жолдармен шешуге болады, бірақ есептің шартымен танысқанда басты сұраққа, шешудің соңғы мақсатына көңіл аударады.

Есепті шешудің жоспарын құрғанда аналитикалық тәсілде есептің мазмұны сұрақтан бастап шарттың берілуіне дейін жіктеледі.Жоспарды жүзеге асырғанда синтетикалық тәсілмен сәйкес заңдардың тұжырымдамасынан бастап есептің сұрағының жауабына дейін жетеді.Жауабын жалпы физикалық принциптермен салыстыра отырып тексеруге болады.

Сапалық есептерді жаңа материалды өтерде проблемалық жағдайлар туғызуда, жаңа материалды бекітуде, өткен материалды қайталағанда қолдануға болады. Қандай да жаңа технологияны қолдансақ та, МАБ мен ҰБТ-ге дайындалсақ та есеп шығарылады. Барлық сыныптың есеп кітаптарында сапалық есептер жеткілікті.

ИННОВАЦИОННОЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ ПЕДАГОГОВ СОВРЕМЕННОЙ ШКОЛЫ
Уразова А. С. (Актобе)
Психологическое сопровождение дает такой дидактический импульс, который трансформируется в самосовершенствование педагогом своих профессиональных качеств и умений. Самодостаточный учитель может определить, какие способности ему целесообразно вырабатывать и постоянно совершенствовать. В чем же тогда состоит специфика психологического сопровождения: если учитель понимает, зачем организовывать сопровождение, а если он не понимает, к чему тогда сопровождение?

Современное состояние образовательной системы характеризуется активным внедрением инновационных технологий в педагогический процесс. Психологическая служба образовательного учреждения не может быть в стороне от этих позитивных изменений. Но в современных условиях в рамках инновационной деятельности образовательных учреждений следует сместить акценты работы психолога. Нужна такая модель психологической службы, при которой основной точкой приложения сил психолога являлись бы и дети, и взрослые, прежде всего педагоги, обучающие и воспитывающие детей. В рамках инновационной деятельности образовательного учреждения задача психологической службы заключается в сопровождении педагога.

Т. Яничева под психологическим сопровождением понимает систему организационных, диагностических, обучающих и развивающих мероприятий для педагогов, направленных на создание оптимальных условий. Сущностной характеристикой сопровождения в данном подходе является создание условий для перехода педагога к “самопомощи”. Условно можно сказать, что в процессе психологического сопровождения специалист создает условия и оказывает педагогу поддержку для перехода от позиции “я не могу” к позиции “я могу сам справляться со своими жизненными и профессиональными трудностями”, то есть поиск скрытых ресурсов личности, опора на его возможности и создание на этой основе условий для развития.

Развитие готовности к инновационной деятельности, без которых невозможна успешная педагогическая деятельность в наши дни, – это и есть подлинная задача практического психолога образовательного учреждения в его работе. Педагогу в этой ситуации предстоит быть не только исполнителем в осуществлении, но и непосредственным творцом инновационных процессов.

Инновации, как правило, приводят к изменениям психологического состояния участников образовательного процесса, влияют на степень их уверенности в своих силах.

Таким образом, целью психолого-педагогического сопровождения педагога является обеспечение психологической поддержки инновационной деятельности и развитие психологической готовности педагога к инновационной деятельности, важной задачей психолога становится содействие в создании условий для того, чтобы педагоги захотели что-либо поменять в своей работе.

Под психологической готовностью педагога к инновационной деятельности понимается сформированность у педагога рефлексивно – аналитических и деятельностно – практических навыков и умений. Психологическая готовность к инновационной деятельности – целостный психологический феномен, представляющий единство когнитивного (знания инноваций, способов их применения и пр.) аффективного (положительное отношение к педагогическим инновациям, эмпатия, преобладание положительных эмоций в профессиональной деятельности и пр.) и конативного (деятельностного) компонентов. Основной характеристикой психологической готовности к инновациям в педагогической деятельности является креативность, высокая ответственность и творческая активность.

Инновационные механизмы развития образования включают:

• 
  создание творческой атмосферы в различных образовательных учреждениях, мотивацию интереса в педагогическом коллективе к новшествам;
  
• 
  создание социокультурных и материальных (экономических) условий для принятия и действия разнообразных нововведений;
  
• 
  инициирование поисковых образовательных систем и механизмов их всесторонней поддержки;
  
• 
  интеграцию наиболее перспективных нововведений и продуктивных проектов в реально действующие образовательные системы и перевод накопленных инноваций в режим постоянно действующих образовательных проектов.
  

Носителями педагогических инноваций выступают творческие личности, которые способны на

– рефлексию, которая характеризует способности педагога к самопознанию, самоопределению и осмыслению им своего духовного мира, собственных действий и состояний, роли и места в профессиональной деятельности;

– саморазвитие как творческое отношения индивида к самому себе, создание им самого себя в процессе активного влияния на внешний и внутренний мир;

– самоактуализацию как фактор непрерывного стремления человека к более полному выявлению и развитию своих личностных возможностей;

– профессиональное самосовершенствование, которое осуществляется в двух взаимосвязанных формах:самовоспитание — целеустремленная деятельность человека относительно систематического формирования и развития в себе позитивных и устранение негативных качеств личности, в соответствии с осознанными потребностями соответственно социальным требованиям в личностной стратегии;

- самообразование — обновление и усовершенствование имеющихся у специалиста знаний, умений и навыков, с целью достижения желаемого уровня профессиональной компетентности.

Современное образование нуждается в успешных педагогах. Только успешная личность сможет воспитать личность, настроенную на успех в любой области приложения своих возможностей.

Можно развести личностную (внутреннюю) успешность: ощущение удовлетворённости жизнью, полноты самораскрытия, воплощение идеалов самоотдачи и т.д. – и профессиональную (внешнюю) успешность, которая обычно выражается в формальных показателях: профессиональном статусе, квалификационной категории и т. д. В качестве нашей основной цели мы должны сделать акцент именно на достижении внутреннего успеха, т.е. на достижении удовлетворённости педагога собой и своей профессиональной деятельностью. Педагог, испытывающий убеждение в своей личной и профессиональной компетентности, уверенный в своём успехе, оказывает позитивное воздействие на самооценку и на отношение к нему детей, стимулирует у них стремление к успехам в учебной деятельности и в конечном итоге оказывает развивающее воздействие на их личность. Успешный педагог – источник успеха своих воспитанников. Успех — пусковой механизм саморазвития и самосовершенствования. Значит, чтобы профессионально расти, учитель должен почувствовать себя успешным. Вот почему проблема выстраивания профессиональной карьеры педагога так актуальна в современном обществе. Успех, связанный с профессиональной деятельностью, придает надежность и устойчивость в работе.

За любой инновацией предполагается наличие инновационно-педагогической деятельности конкретного педагога. Следовательно, необходимо создание условий для педагогического творчества, совершенствования форм и методов обучения и воспитания, необходимо обеспечение вариативности в отборе содержания. Сегодня, как никогда, важно обеспечить непрерывное профессиональное развитие педагога, сформировать у него способность к профессиональному самовосстановлению, подготовить его к работе в непрерывно обновляющейся педагогической действительности.

Инновационная деятельность педагога в образовательном учреждении, имея творческий характер, являясь одним из важных факторов личностного саморазвития педагога, во многом снижает вероятность возникновения у него эмоционального выгорания.

В процессе реализации инновационной деятельности педагог нуждается в специальной системе сопровождения, осуществляемой в рамках индивидуального подхода.

Специфика индивидуального подхода к сопровождению педагога в его инновационной деятельности заключается в адресной помощи, оказываемой психологом каждому педагогу, тесное сотрудничество администрации школы и ее психологической службы, активная позиция психолога школы в процессе создания условий для саморазвития личности учителя и предотвращения наступления у него эмоционального выгорания. В настоящее время установлена и раскрыта ведущая роль психологической службы в процессе стимулирования личностного саморазвития учителя школы, так как от учителя требуется “готовность достойно встречать каждую профессиональную ситуацию, быть готовым к переподготовке в быстро меняющихся условиях”.

Профессиональное развитие и становление педагога без грамотно построенного самообразовательного процесса невозможно. Самообразование можно рассматривать в двух значениях: как “самообучение” (в узком смысле – как самонаучение) и как “самосозидание” (в широком – как “создание себя”, “самостроительство”). Во втором случае самообразование выступает одним из механизмов превращения личности педагога в творческую личность.

Образование может развиваться инновационно, сотрудничая с психологами на всех этапах инновационной деятельности: от аналитического этапа до контрольно-оценочного.

Задачи психологической службы при сопровождении инноваций в образовательном учреждении:

• 
  задача управления инновационными социально-психологическими рисками (преодоление инновационных барьеров, развитие инновационного потенциала педагогических коллективов, управленческое консультирование руководителей инновационных ОУ);
  
• 
  задача психологической экспертизы инновационных проектов, программ, технологий, дидактических средств на предмет их психологической безопасности и целесообразности;
  
• 
  задачи активного участия в подготовке инновационных проектов различного масштаба и в проектировании индивидуальных образовательных маршрутов обучающихся.
  

В ближайшие годы такое направление деятельности школьных психологов, как работа с педагогическим коллективом по развитию готовности к инновационной деятельности, должно приобрести новый импульс в связи с предстоящими изменениями по совершенствованию содержания и форм школьного образования.

1. 
   Сластенин В.А. и др. Педагогика: Учеб. пособие для студ. высш. пед. учеб. заведений / В. А. Сластенин, И. Ф. Исаев, Е. Н. Шиянов; Под ред. В.А. Сластенина. – М.: Издательский центр "Академия", 2002.
   
2. 
   Чепель Т.Л. Психологическое просвещение как путь к развитию креативности педагогов и их готовности к инновационной деятельности.
   
3. 
   Ресурсы Интернет
   

Игра оказывает влияние на умственное развитие дошкольников. При организации педагогического процесса необходимо учитывать следующее:

отдавать приоритет игровой деятельности, так сказать, дать детям наиграться, шире включать игры во все виды деятельности дошкольника, осуществлять коррекцию умственного развития через систему специально подобранных игр, содействовать проявлению творчества, инициативы со стороны детей в игровой деятельности. Не стоит забывать и о грамотном руководстве игрой, её обогащении со стороны педагога-воспитателя. Воспитатель, в свою очередь, разрабатывая план проведения дидактических игр, опирается на новшества в технологии обучения, опираясь на инновационные технологии. Применительно к педагогическому процессу инновация означает введение нового в цели, содержание, методы и формы обучения и воспитания, организацию совместной деятельности воспитателя и ребенка.

Задачей технологии как науки является выявление совокупности закономерностей с целью определения и использования на практике наиболее эффективных, последовательных образовательных действий, требующих меньших затрат времени, материальных и интеллектуальных ресурсов для достижения какого-либо результата.

Так, в воспитательном процессе, в дошкольном возрасте, чтобы максимально раскрыть природные способности детей используются новейшие достижения науки и практики. Практика В.В. Воскобовича ориентирует нас на многообразие творческих подходов в дидактических играх – эта группа игр развивающего характера.

В дошкольных учреждениях в методике В. В. Воскобовича посредством игровых моментов развивается память, мышление, внимание, например, в играх: «Сказочные лабиринты», «Конструктор букв», комплект «Разноцветные верёвочки»,кораблики «Плюх-Плюх», «Брызг-Брызг», «Буль-Буль и т.д. интенсивно развиваются интеллектуальные способности детей 3-7 лет, что является основным принципом игровой технологии. По словам В. В. Воскобовича: «это – не просто игра, это – познавательная деятельность»[2,26].

С использованием современных развивающих игр передовых педагогов - новаторов, процесс обучения дошкольников происходит в доступной и увлекательной форме[2,123]. Многие игры основываются на сказках, где ребенок активный его участник. Ребёнок, являясь действующим лицом в сюжете сказок, вместе с героями сопереживает, «проживает» сложные, таинственные и весёлые сказочные приключения, преодолевает вместе с главным героем препятствия, барьеры, что и приводит его в конечном итоге к успеху. Все сказки имеют единое сказочное пространство – «Фиолетовый лес» и сказочных героев[2,126]. Дидактическая игра даёт возможность решать различные педагогические задачи в игровой форме, наиболее доступной для детей.

В воспитательной деятельности, из опыта работы в детском саду, при планировании такого рода игр, на подготовительном этапе, прежде всего, нужно вызвать интерес у детей, хотят ли дети играть данную игру, развить желание и в этом направлении провести определенную работу. Применение различных приёмов с использованием наглядного материала,

загадок, считалок, сюрпризов, детских стишков и т. Д - вот главные составляющие в подготовительной части при планировании развивающих игр. Предварительно проведя беседу об игре, которую дети охотно играли раньше, постепенно, последовательно подвести к той новой игре, которую запланировал воспитатель на данное время.

При планировании занятии математики необходим системный подход, который позволяет обеспечить определенный уровень как общего развития ребенка, его познавательных интересов и творческих способностей, так и математического развития, которое предполагает усвоение дошкольником в соответствии с возрастными возможностями ряда представлений, понятий, отношений, закономерностей (количество, число, порядок, равенство — неравенство, целое — часть, величина — мера и др.). На занятиях по развитию элементарных математических представлений создаются условия для воспитания у ребенка личностных качеств, самостоятельности, активности, произвольности, развития зрительно-пространственного восприятия и зрительно-моторных координации, внимания, речи, памяти, мыслительной деятельности. Детей учат анализировать содержание заданий и выполнять их, обосновывать выбор каждого действия, делать доступные обобщения на основе рассматриваемых фактов. И игровая технология в детском саду играет большую роль при планировании занятий математики.

Для детей дошкольного возраста математика является трудным предметом. Поэтому для развития познавательного интереса к предмету используются разные технологии, методы и приемы обучения, применяя красочный, иллюстрированный наглядный материал. При планировании занятий математики в средней группе, чтобы достичь намеченной цели мною разрабатываются и применяются различные игры. Например: «Слепи цифру из пластилина», «Найди предметы, которые напоминают цифры», «На что похожа цифра»[1,12]. Для ознакомления с цифрой «3», делаю экскурс в мир сказок, пословиц, загадок, например: «Три медведя», «Три поросенка», «Три богатыря» и т.д. При изучении геометрических фигур, урок сопровождается игровыми моментами - «Пара слов», и т.д. Предварительно подготовив материал, незаметно для детей, называю и показываю «круг», дети находят аналогичный, похожий предмет и называют - «солнце», «шар» и т. д.; фигура «квадрат»- аналог- стол, аквариум; фигура «овал»-аналог яйцо и т. д. И в обратной последовательности «предмет- фигура».

Дидактический материал должен быть обязательно разнообразен, чтобы вызвать у детей интерес к предмету предлагаются всевозможные лото с изображением животных, игрушек, предметы обихода и т.д. Включаются элементы соревновательного, стимулирующего характера. «Кто быстро и правильно» («Значки», «Флажки», «Конфеты» и т.д.). Направляя детей к справедливой оценке ситуации, игры, при определении победителя, предоставляю возможность самим детям оценить действия играющих и назвать лидера. Такое сотрудничество между воспитателем и детьми формирует доверие и взаимопонимание. И, следуя принципу «Играя, учимся», ставится определенная цель, на что хочет сделать акцент воспитатель. В обязательном порядке учитываются индивидуальные особенности детей, способности детей к предмету и т.д. При этом воспитатель ставит следующие цели и задачи:

-развивать познавательные, психические процессы (восприятие, память, мышление, внимание, воображение, речь);

-развивать любознательность и умственные способности;

-максимально использовать возможности ребёнка, но не допустить перегрузки организма.

Большое значение в речевом развитии имеют словесные дидактические игры. Учебно-воспитательный процесс строится с учетом того, чтобы каждому ребёнку было интересно в детском саду, а став активным участником учебно-воспитательной деятельности ребенок, полученные знания закреплял в реальной жизни.

Во время прогулок ребенок, соприкасаясь с природой, воспринимает окружающий мир своими глазами. И поэтому при планировании игровых моментов, игровых технологий на воздухе, учитывая физическое и физиологическое состояние ребенка, мною разрабатывается ряд игр, которые приводят детей к активности мышления, и воспитывают желание заниматься умственным трудом, не замечая при этом, что их учат. Например, игры «Вершки – корешки», игры с мячом «Дерево – плод», «Летает – не летает». Игры с природным материалом (семена растений, листья, разнообразные цветы, камушки), дидактические игры «От какого дерева лист», «Кто скорее выложит узор из разных листьев?», «Собери букет из осенних листьев»[7,42,43]. Вышеназванные игровые моменты – это игровая технология, при котором ребенок учится понимать значение растений в жизни человека и необходимость беречь растительный мир. А результат работы – это ухаживание за животными и растениями в «Живом уголке», «Уголке природы» на территории детского сада.

Человек рождается с достаточно развитыми задатками к познавательной деятельности, однако познавательные процессы новорождённый осуществляет сначала неосознанно, инстинктивно. Ему ещё предстоит развивать свои познавательные возможности – научиться ими управлять. Поэтому уровень развития познавательных возможностей ребёнка зависит не только от полученных при рождении задатков (хотя они играют основную роль), но от характера воспитания и обучения ребёнка в семье. Труднее удаётся выявить индивидуальные особенности у детей замкнутых, малоподвижных. Такие дети любят чаще оставаться в роли наблюдающих за игрой, болельщиков. Они боятся, что не справятся с игровой задачей. Нерешительность, неуверенность в себе преодолевается в игре. В связи с этим я предлагаю интересное задание, развивающее у детей и творческое мышление, и сообразительность – придумывание вариантов необычного использования обычных вещей. Например, предлагаю задание-эксперимент: обыкновенный стакан ставится на стол, затем следует вопрос, для какой цели нужен нам стакан? Дети предлагают разные варианты ответов (из стакана можно пить воду, можно поместить рыбок и ухаживать за ними, вложить ручки и карандаши, устроить в стакане маленький террариум, посадив, внутрь жука или божью коровку и ухаживать за ними и т. д. Кто больше?).

Вступая в игру, я незаметно задаю лёгкие вопросы и задания, тем самым привлекая в игру всех детей. Удачные решения, следующие одно за другим в разных играх, вселяют в детях уверенность в своих силах, и постепенно помогаю им преодолевать неуверенность, стеснительность.

Таким образом, игра не только выявляет индивидуальные способности, но и формируют определённые свойства личности. Игровой метод даёт наибольший эффект при умелом сочетании игры и учения. Игровая технология эмоциональна, интересна и увлекательна. Она способствует развитию пространственного мышления, творческих способностей, логики. Данные развлечения с малышами помогают разрушить коммуникативные барьеры, делают детей раскрепощенными и независимыми. Развивающие занятия для малышей являются отображением реального мира. С их помощью дети учатся жить.