ОҚытудағы инновациялық технология – білім берудің жаңа сапасымен қамтамасыз етудің кепілі

1.Бондаренко Т.М. Комплексные занятия в детском саду. Воронеж.2009.

2.Бондаренко А. К. Дидактические игры в детском саду. М. 1991.

3.Венгер Л.А. Игры и упражнения по развитию умственных способностей у детей дошкольного возраста. М. Просвещение. 1989.

Тәуелсіз елімізде табандылықпен жүзеге асырылып жатқан ілгерілеу саясаты қоғам өмірінің барлық саласына түбегейлі өзгерістер енгізуде. Тәуелсіз мемлекетіміздің өсіп - өркендеуі, қауіпсіздігі, әл-ахуалының артуын жүзеге асырудың аса маңызды құралы- қоғамның барлық саласында, соның ішінде өнер саласында мәдениет пен білімді дамытуда аса маңызды рөл атқарды. Қазақстан Республикасының этникалық - мәдени білім тұжырымдамасында (1996ж): "Тәрбиенің түп мақсаты - қоғамның нарықтық қарым-қатынасқа көшуі кезінде саяси экономикалық және рухани дағдарыстарды жеңіп шыға алатын, өмірге икемделген, білікті, жан-жақты мәдениетті жеке түлғаны тәрбиелеу" - деп өнер мен мәдениетті дамытуға ерекше мән берілген. Тәуелсіз еліміздің дамуы үшін мәдени - рухани мұраның жетістіктерін келешек ұрпаққа қалдырудың үлесі зор.

Мектебіміздің қазіргі таңдағы алға қойып отырған басты да түпкілікті мақсаты оқушылардың білім, білік, іскерлік дағдыларын дамытумен қатар, олардың бойындағы азаматтық, өміртанымдық, интернационалдық қасиеттерін де кеңейте түсу. Эстетикалық көркемдік тәрбиенің қайнар бұлағы музыка пәні мен оның сыныптан тыс үйірмелері бұл аталған талаптарды орындауда ерекше рөл атқарады.

Ұрпақ тәрбиесіне халқымыз қашанда ерекше мән берген. Оттың басы, ошақтың қасынан бастап ата-бабаларымыз балаға тәрбие бере білген. «Үйренгенің өзіңе, істегенің бізге жақсы» – деп, анасы қызына, әкесі ұлына қасынан қалдырмай өмірге, өнерге, еңбекке баулыған тәрбиелеген.

Ұрпаққа деген үлгі-өнегелі халқымыз даналықпен, «бесік тәрбиесі, есік тәрбиесі, кәсіп тәрбиесі» – деп, жүйелейді.Музыка сабағына жұмыс жоспарын жасағанда кейбір ерекше жақсы үлгеруші оқушымен жоғарлатылған, яғни қосымша материал өтуіне де болады.

Домбыра үйрену сабақтарын фортенианоның сүйемелдеуі мен жүргізген жөн. Домбыра сабағында - музыкалық шығарманы, ән-күйді бастап үйретпес бұрын, қандай тақырыпқа жазылғанын, шығарманы жазған композитор, оның дәуірі, шығармашылығы және орындалатын музыка шығармасының орындалу характері, техникасы, әдістері туралы қысқаша түсіндіріп өту керек. Музыка шығармасын орындағанда, оның (художестволық) көркемдік орындалуына ерекше көңіл бөліп отыру қажет. Өйткені, бұл болашақ маман үшін өте қажет-ақ.

Домбырашы музыка шығармасын немесе күйді үйренгенде, шығарма таза , сапала шығу үшін шығарманың өлшеуін, екпінін динамикалық (шығу-күшін), дыбыстың әдемі шығуын жақсы үйреніп алып, кейін оқушыларға үйрету жөн. Оқушылардың музыка шығармасын, әнді, күйді тек қана нотамен тартып үйренулеріне көп көңіл бөлген дұрыс. Олай болатын болса, берілетін музыка шығармасын ән, күй білімгерлердің күшіне лайықты берілетін болсын және оқытушының көрсеткен белгілерін ұғып, түсініп, айтқанын бұлжытпай орындап отырулары керек

Аспапта ойнау балаларды ұйымшылдыққа, бірлікке, сезімталдыққа, адамгершілікке баулыса, ол өзінің тәрбиелік міндетін атқарды деген сөз. Оқушылар, әдетте, өздеріне қолдарына үстап, ойнап отырған аспаптары туралы, тыңдау үшін орындалған музыкалық шығарма туралы әңгіме бастал-са-ақ болғаны елең етіп үлкен ынтамен тыңдауға кіріседі. Ендеше, балалар сабақта тек ән айтып, аспаптарда ойнап қана қоймай, музыка әлемінің сырын ашып сұхбаттасуға дайын. Сондықтан, сыр сандықты ашып, саз маржанын шашу үшін үлкен ізденгіштік қабілет керек. Қолда бар мүмкіндікті пайдалана отырып, болашақ музыка мамандарына, ғүлама ғалымдар мен музыка тарихын зерттеушілердің ғылыми еңбектеріне сүйене отырып, біз біраз мағлұматтар бердік. Бұл деректердің балалардың өздері ойнап отырған аспаптарына деген ықыласын, ынтасын арттыратыны сөзсіз.

Сонымен, сабақ өткізу барысында немесе кластан тыс музыкалық жұмыс кезінде балалар ұжымының (коллективінің) бірігіп аспапта ойнауды қуанышпен сезінуі, бірін-бірі тыңдай білуі, музыкалық аспапқа деген балалардың ынтасының артуы, олардың көңіл-күйінің көтерілуі, музыкалық ой-өрісінің кеңеюі, ең бастысы, әр баланың өз класына, ұжымына керек екендігін сезінуі — үлкен өмірге баратын жолдаманың басы екендігін мектеп мүғалімі әрқашанда үлкен жауапкершілікпен сезінуі тиіс.

Музыка сауатына берілген тақырыптар әр сабақтың соңында тұрақты өткізілгені жөн. Сонда музыкалық сауаттың білімдік деңгейі сатылай жүретін болады. Ноталык жүйені тольқ меңгеру үшін, олардың негізгі амалдары, жазылу заңдылықтары бір - бірінен ажырамай, өзара байланыста берілуі керек. Музыкалық өнердің даму, өрістеу заңдылықтары ноталық жазбаның да күрделене түсуімен көрінеді. Музыка сабағында түсіндірілетін ноталық сауат белгілері оқушылар санасына олардың есте сақтау қабілетін ауырлатпай, жеңіл қабылдануын ұстаздар қауымы үнемі есте ұстағаны лазым. Осындай әдістердің барлығы да ноталық сауат элементтерің белгілі бір музыкалық бейненің қалыптасуына қызмет ететінін нақты түсінуге көмектеседі.

Музыкалық өнердің тұтастығы оқушылар санасында белгілі бір музыкалық шығарманың басқа өнер туындыларымен және өмірдің өзімен байланыстыра қабылдауынан тұрады.

Оркестр жұмысын ұйымдастыру кезеңінде қойылатын басты талап – репертуар таңдау. Бүгінгі өмір деңгейіне сай репертуар терең мазмұнда, оқушылардың жас ерекшеліктеріне, аспаптарда ойнау мүмкіндіктеріне сәйкес, көркемдік педагогикалық талапты қанағаттандырарлықтай дәрежеде болуы тиіс.Оркестрді ұйымдастыру жұмысындағы проблема – оның құрамының тұрақтылығы. Кейде оқушылар жаттығуларға әр нәрсені сылтауратып келмей немесе дайындық кезінде көңілсіздік, салғырттық танытады. Бұл – оның оркестрде ойнап, музыкалық аспапты игеруге деген алғашқы ынта-ықыласы мен құштарлығының әлсіреуі. Психологиалық тұрғыдан қарағанда даму процесіндегі диалектикалық детерменизм принціпі сақталмай, «ішкі және сыртқы» құбылыстар өзара үйлеспейді.

Қазақ халық аспаптар оркестрін шығармашылық жетілдіруді инновациялық технологиялық өркендету арқылы дамытуды айқын мысалдармен түсіндіруге болады. Оқушы оркестрде домбырада ойнауға бөлінді делік. Егерде аспапта жазылған партияда ноталар өте қарапайым, мелодиялық түзілістері аз, көп жерлерінде паузалық кідірістер кездессе, бұл оқушыны зеріктіреді әрі жалықтырады. Осы сияқты көріністі оркестрге ілесе алмай бүкіл дайындық бойына бос отыратын басқа аспаптарда ойнайтын оқушылардан да байқауға болады. Міне, осындай жағдайлар оқушының ынтасына әсер етіп, құштарлығын бәсеңсітеді.

Оркестр құрамын тұрақтандырып, оқушылардың белсенділігін арттыру үшін не істеу керек? Алдымен айтарымыз – бұл жетекшінің тапқырлығы мен шеберлігіне байланысты. Ол әр-сәт, әрбір оркестр мүшесінің психологиялық рухани дүниесін, ой - өрісін дәл басып, сезіне білуге тиіс. Мысалы: жоғарыдағы айтылған бас домбыраның партиясына алдын ала көңіл бөліп, олармен жеке дайындықтарды жиілетсе, қызықты да көңілді ән-күйлер, пьесалар берсе, партияға мелодиялық үзінділер кіргізсе, олардың музыкаға деген белсенділігі арта түскен болар еді. Оркестр дайындығының мынандай жұмыс түрлері болады:

1. Шығарманы бастан аяқ бірнеше рет қайталап, көркемдік дәрежеге дейін жеткізу.

2. Шығарманың техникалық жағын жетілдіру.

3. Оркестрдің жеке топтарымен жұмыс дайындау.

4. Концерттік дайындық.

Әрине оркестр творчествалық жетістікке жетуі үшін оның дайындық формалары жан - жақты болып, методикалық жағынан түрленіп отыруға тиіс. Ансамбльдегі пайдаланыған ізденіс - зерттеу методикасын қалай іске асырғандығымыз жайлы бір мысал келтірейік. Оқушылар оқитын өнер мектебі композитор Мұқан Төлебаевтың «Соқ барабан», «Кестелі орамал», Құрманғазының «Балбырауын», Сейтектің күйі «Той бастарды» игеру алдында жетекші әр ойналатын композиторлардың өмірі мен творчествосы жайлы қызықты деректер жинау жөнінде ұсыныс айтты. Бұл, оркестр мүшелерін аталған сазгерлердің өмірінен хабардар болып, ізденіске ұмтылдырады.

Музыка өнері-әр ұлттың ертеден келе жатқан мәдени талғамының бір арнаға құйылып,асқақты күйімен өрбіп - дамып отыратын көптеген ғасырлық үнінің жемісі. Музыка- жалпы өмірдің, бүкіл дүниенің, қимыл іс-әрекетін образды бейнелейтін диалектикалық құбылыстарды адам сезімімен қабыстырып, өмір қайшылықтарын әсерлі дыбыстардың ұйқасы, үндесу әуезді жиынтығы. Ол – адам қоғамымен бірге дамып, қоғамдық дәуірлерді басынан кешіріп келе жатқан тарихи жүйенің бірі. Сондықтан да оның туу, шарықтау, даму, өркендеу, биіктеу шеңберіне жету кездері бар. Қазақ жерінің кеңдігі секілді оның музыка қоры да соншама мол. Тынысы терең. Бұл өнер бірін - бірі қайталамайды, қайта толықтырып, үндегі бояуын, нақышын байыта түседі.

1. Білім заңы. Алматы, 2007 ж.

2. Жұбанов А. Құрманғазы. – Алматы, «Жалын», 1978.

3. Мерғалиев Т. «Домбыра сазы». – Алматы, 1972.

4. Пернебек Момынұлы. «Музыкалы-эстетикалық тәрбие». Алматы,2000.

5. Тастанов Х. Домбыра оркестірін қалай ұйымдастыру керек. Алматы, 1999.

6. Өтеген Спанов. «Оқушылардың халық аспаптар оркестрі»– Алматы, 1999

ВНЕДРЕНИЕ ИЗМЕНЕНИЙ В СОБСТВЕННУЮ ПРАКТИКУ ПРЕПОДАВАНИЯ И ОБУЧЕНИЯ

ПО ПРОГРАММЕ КЕМБРИДЖСКОГО УНИВЕРСИТЕТА
Якуша Т.А. (Актөбе)
Когда узнаешь свои ошибки, 

имеешь шанс их исправить

Р.Бернс
Химия – один из самых трудных предметов в средней школе. Как правило, уровень знаний учащихся по этой дисциплине невысок. Большинство выпускников школ химию не понимают, не учат, не любят и не выбирают в качестве основы будущей профессии. Однако, если в сентябре спросить восьмиклассников, хотят ли они изучать химию, то ответ будет однозначным: «Да, конечно!». И в начале учебного года дети идут на уроки с большим желанием, дружно учат названия и символы элементов, редко ошибаются, вычисляя относительные молекулярные массы и состав изотопов. При изучении видов химической связи и кристаллических решеток энтузиазм заметно уменьшается, понятие степени окисления и количества вещества многие не усваивают вовсе, а решение задач почти всем кажется непреодолимой преградой. Примерно с начала второго полугодия резко падает успеваемость, учащиеся стремительно теряют интерес к предмету, а учитель становится для них источником постоянных неприятностей и страхов вне зависимости от его личностных качеств. По такому сценарию развивается процесс обучения химии ежегодно.

Трудности, возникающие при изучении такого логически организованного предмета, как химия, могут быть связаны:

1. 
   с медленными темпами развития логических процедур из-за понижения скорости индивидуального развития учащихся;
   
2. 
   с несформированостью необходимых учебных навыков, требующих умений оперировать отвлеченными понятиями, выделять существенные признаки, теоретически обобщать и анализировать.
   

Это наши обычные традиционные уроки, те уроки, которые я в течение 10 лет преподавала своим ученикам. И все это время такие уроки были для меня нормой. Но, пройдя первый этап «Лицом к лицу» Программы Кембриджского подхода к обучению, я увидела, что урок можно строить совсем по-другому. Основная задача Программы – помочь казахстанским учителям оценить и усовершенствовать их педагогическую практику. На первом этапе я со своими коллегами изучила новые подходы в обучении и преподавании в контексте семи модулей Программы:

1. 
   Новые подходы в преподавании и обучении.
   
2. 
   Обучение критическому мышлению.
   
3. 
   Оценивание для обучения и оценивание обучения.
   
4. 
   Использование ИКТ в преподавании и обучении.
   
5. 
   Обучение талантливых и одаренных учеников.
   
6. 
   Преподавание и обучение в соответствии с возрастными особенностями учеников.
   
7. 
   Управление и лидерство в обучении.
   

Но только здесь, на первом этапе я сделала для себя вывод, что учитель должен направлять, а не обучать.

Придя на практику в свою школу, для меня стала проблема, какой класс выбрать для внедрения данной Программы. Я остановилась на одиннадцатом классе, во-первых, они постарше, во-вторых, в этом классе 10 учеников, что дает возможность разделить класс на 2-3 малые группы. Единственной причиной для меня было то, что это выпускной класс. Но дети сами просили, чтобы я проходила практику в их классе. И я не ошиблась!

Первые уроки по новой методике давались и мне и детям очень тяжело. Раньше, традиционный урок состоял из:

- организационного момента, во время которого нужно было поприветствовать детей и настроить на урок;

- опроса домашнего задания – фронтального или выполнением какого-либо задания;

- изучения нового материала, при котором большую часть урока говорит учитель, а ученики просто слушают и порой не понимают темы;

- закрепления, которое выражалось в решении задач, выполнении тестов или упражнений;

- домашнего задания, порой даже без объяснения.

Теперь же, я должна была создать коллаборативную среду, на которую раньше не обращала никакого внимания. Было важно физическое состояние ребенка. А теперь я обращала внимание на настроение учащихся. Первые смайлики, которые дети приклеивали на «Экран настроения» не были позитивными. Для поднятия настроения я включала учащимся флеш-тренинги «Улучшитель настроения», «Улыбнись», «Понедельник – день тяжелый», «От улыбки» и т.д., это очень нравилось детям, и с каждым уроком печальных смайликов на экране было все меньше.

При делении на группы я использовала карточки с формулами названий химических элементов, с названиями соединений. Вначале учащиеся с неохотой делились на группы, они хотели быть в одной группе со своими друзьями. Но работая весь урок в группах, они не замечали, кто сидит рядом, а наоборот, если находились порознь со своим другом, то у них начиналось соперничество, например, при создании постера, кластера.

Каждый мой урок построен на диалоге. И мне приятно, что ученики очень активно вступают в диалог, как с учителем, так и друг с другом. Очень грамотно и правильно ученики строят свою речь, задают вопросы, отвечают на них. Если на первых уроках вопросы были не совсем точными и верными, то на последующих - вопросы стали совершенствоваться. Речь учащихся стала богаче, они стали свободно владеть «химическим» языком, употребляя термины и понятия.

При прохождении первого этапа «Лицом к лицу», я более углубленно изучила некоторые модули. Один из таких модулей – «Обучение критическому мышлению». Этот модуль присутствовал на каждом моем уроке.

Цель данного модуля:

1. 
   помочь учащимся получить хорошие знания;
   
2. 
   развить логические когнитивные способности, сохранив при этом психофизическое равновесие.
   

Разнообразие стратегий и приемов снимает чрезмерное напряжение и утомление. Чередование различных видов работы избавляет от перегрузок монотонности. В атмосфере доверия и взаимопонимания мыслительная деятельность учащихся активизируется и становится продуктивнее.

Ученики начинают говорить, не боясь ошибиться и выглядеть недостойно, учатся слушать друг друга и принимать чужую точку зрения. Они работают индивидуально в парах, группах постоянного и переменного состава, выступают то в роли ученика, то в роли учителя, осуществляют процессы взаимообучения и взаимоопроса, развивают коммуникативность, учатся отвечать за свои слова и действия, приобретая уверенность в себе и повышая самооценку. При такой организации учебного процесса учитель из лица, господствующего в классе, из единственного и непререкаемого источника знаний превращается в сотрудника, инструктора и организатора.

Самостоятельность в действиях особенно важна для учащихся этой возрастной категории, так как они трепетно переносят авторитарность в отношениях.

На своих уроках при опросе домашнего задания или закреплении новой темы я использую стратегии «Мозговой штурм» и «Перестрелка». На первых уроках учащиеся с нежеланием участвовали в данных приемах, они отмалчивались, отвечали на вопросы коротко и нечетко, читали ответы с учебника, но постепенно они научились быстро формулировать вопрос и также быстро и четко давать на него ответ.

Хорошие результаты дает работа в парах, в группах, как на местах, так и у доски, где ведомый, ученик с низкой мотивацией чувствует поддержку товарища. Плюс этой работы заключается в том, что все дети имеют возможность высказаться, обменяться идеями со своим напарником, а только потом огласить их всему классу. Кроме того, все вовлечены в работу. Когда нужно решить сложные проблемы коллективно, я применяю работу в малых группах. Я объединяю учеников в группы из трёх-четырех человек. В каждой группе ученик играет определённую роль, которую ему выбирает учитель (спикер, секретарь, посредник, докладчик). Каждая группа получает одно конкретное задание и чёткие инструкции по его выполнению. Примерами такой работы на моих уроках было обсуждение текста во время изучения новой темы по методу Джиксо, создание и защита постеров, взятие интервью у напарника, анализ письменной работы партнёра, разработка вопросов к классу или ответы на вопросы учителя и т.д.

Выполняя групповое задание, общаясь между собой, ученики участвуют в активном построении знаний, в добывании необходимой информации для решения проблемы. Школьники приобретают новое качество, характеризующее развитие интеллекта на новом этапе, способность критически мыслить.

Впервые услышав о приеме «Тонких и толстых вопросов», учащиеся не скрывали своего смеха. Но когда я объяснила им, что в жизни мы сталкиваемся с вопросами, на которые легко ответить "да" или "нет", но гораздо чаще встречаются вопросы, на которые нельзя ответить однозначно. Учащиеся быстро поняли суть данного приема и легко составляли вопросы на последующие уроки.

Мне хотелось бы подчеркнуть большой здоровьесберегающий потенциал этого модуля, позволяющего снизить риск возникновения при обучении так называемых повреждающих школьных факторов, не только отрицательно влияющих на физическую составляющую здоровья, но и затрагивающих его психологические компоненты. Успех при обучении такому сложному предмету, каким является для современных школьников химия, способствует появлению у них чувства уверенности в себе. Применяя на уроках химии стратегии критического мышления, хочется отметить, что возрос интерес учащихся к предмету, а мои отношения с учениками обрели теплоту, открытость и доверительность.

Химия очень сложный предмет и у меня всегда возникала проблема в том, что трудно было выявить талантливых и одаренных, особенно когда нужно было подать заявку на участие в олимпиаде. Внедряя модуль «Обучение и талантливых и одаренных учеников», я выделила для себя некоторых учащихся. Эти учащиеся на уроках проявляли себя не только активными, но и при выполнении заданий среднего уровня, они быстро справлялись и для них я разрабатывала задания более высокого уровня. Мне нравится то, что задания учащиеся выполняют на уроке, а не как раньше, во внеурочное время.

Каждый урок проходит с использованием ИКТ. Работа с интерактивной доской создаёт комфортные условия обучения, при которых все ученики активно взаимодействуют с учителем и между собой.

• 
  Выполнение тестовых заданий на доске.
  
• 
  Просмотр флеш-тренингов
  
• 
  Взаимопроверка и обозначение правильных вариантов на доске.
  
• 
  Работа со слайдами, демонстрирующими блок-схемы изучаемого материала, записи в опорные конспекты
  

Интересным для меня было оценивание. Раньше я выставляла оценки за урок учащимся, которые были активными на уроке, это 3-4 человека. Теперь же, используя на уроке формативное оценивание (2 звезды и одно пожелание, 3 хлопка) и суммативное, в итоге все дети за урок получают оценки, что их очень радует.

В дальнейшей своей педагогической деятельности я с большим желанием внедряю все семь модулей данной Программы. На практике я увидела, насколько яркими, насыщенными и непринужденными стали мои уроки. И если раньше я слышала от учеников: «Только химики могут любить органическую химию», потому что это очень логичная, стройная наука, где все взаимосвязано и взаимообусловлено, то теперь на уроках химии интересно и нестрашно!

1. 
   Руководство учителя. Третий (базовый) уровень. Курсы повышения квалификации по Программе Кембриджского Университета, 2012.www.cpm.kz
   
2. 
   http://www.kursach.in.ua/content/view/1304/3/
   
3. 
   http://www.coolreferat.com/
   

1. 
   Педагогикалық практиканы кешенді тапсырмалар арқылы жетілдірудің теориялық негіздерін айқындау;
   
2. 
   Кешенді тапсырмаларды жүзеге асыру да педагогикалық практиканың тиімділігін қамтамасыз ететін шарттарды анықтау;
   
3. 
   Педагогикалық практиканы кешенді тапсырмалар негізінде жетілдірудің әдістемесін мұғалімге арналған нұсқаулық кітабынан алған жіті модульді, сыни тұрғыдан ойлау тәсілдерін тәжірибемде дәлелдеу басты мақсат болды. Қалай оқу керектігін үйрету туралы мұғалімнің, оқушының іс-әрекеті туралы мағлұматтармен таныстым. Адамдар ойлануға қабілетті және ойлау туралы ойлануға да қабілетті. Білім алуды үйрету өз бетімен оқуды ойластыру және кейінгі оқу үдерісінде мұндай ойлаудың нәтижелерін саналы қолдану үдерісі ретінде сипаттауға болады екен.
   

Оқытудағы жаңа тәсілдер бойынша қалай оқу керектігін үйрету, диалогтік оқытудың шәкірттерімізге оң әсерін байқадым. Өз сабақтарыма жұптық,топқа бөліну тәсілдерін үнемі кіріктірдім. Жаңашыл, көреген ұстаздың үнемі айтатын сөзі – «қарағым» деген жылы сөз Тон болып тонды жылытпаса да, жанды жылытыды. Сондықтан білім нәрін сусындатудың өзі ұстаз үшін маңызды қырын танытады.

Әр сабақта бірлесе жұмыс жасауға деген құлшыныстары оянатындығын, топта бір-біріне көмек көрсете білуге үйренетіндігін, яғни оқушыларым қалай оқу керектігін үйренетінін түсіндім. Алғашқы сабақтарда диалогтік оқыту барысында оқушылардың ойларын жинақтап, пікірлерін білдіруге уақыт жетпей жатты, сонымен қатар, оқушыларды оқыту барысында ойын сабақтарын жие пайдаландым. Дегенмен, оқу процесінде диалогтік оқытуды нақышына келтіріп айту олар үшін қиын болды, дегенмен өз қателіктерін білген оқушылар енді қайталамауға тырысты. Игі істің басы – тіл. Жүсіп Баласұғын айтқандай тілі өз ана тіліндей емес екенін ескере отрдым. Жұмыс жасауы, ынтасы, қызығушылығы бар. Әттең , өз тіліміздей еркін сөйлесек қой, деген сұрақ әр оқушымның көкейінде осы қадалған сұрақ болды. Оны жеңетін уақыт деп, сіздер күнде жаңа сөздеріңді жаңғыртып отырсандар бәрі өз ойларыңдай болады деп жауап бердім. Оқушылар уақытты тиімді пайдалануды үйренді, бір-бірінің ойларын жеткізіп, жолдастарының пікірін тыңдауды үйренді, ақылдаса отырып, өз үй тапсырмаларын толық орындап, жауапкершілікке ұмтыла бастады.

Жаңа бағдарлама негізінде оқыту мазмұны сындарлы оқыту теориясына негізделген үйренуді үйрету тәсілдерін қамтитындығын түсіндім. Соның ішінде оқушылардың таным белсендігін, ойлау қабілеттерін арттыру үшін осы курста диологтік оқытудың теориясы мен түрлерін ұғындым (нұсқаулық,40 бет).

Сыни тұрғыдан ойлау көбінесе қарсы пікір айтуға, баламалы шешімдерді қабылдауға, ойлау және іс-әрекетімізге жаңа немесе түрлендірілген тәсілдерді енгізуге дайын болуға, ұйымдастырылған қоғамдық әрекеттерге және басқаларды сыни тұрғыдан ойлауға баулуды білдіреді.

Мерсер сыныптағы талқылаудағы дәлелдің үш түрінің тиімділігін ескеріп, оқушыларға: «Астың құнарлығын ескере отырып, оның денсаулыққа пайдалыма?» деген сұрақтар ұсынылған жағдайда, оқушылар пікірталасқа барлығы қатысып, сыни ойлауы тұжырымды жауаптармен өрбіді. Ойдағы қателік сөздегі қателікті тудырады, сөздегі қателік істегі қателікті тудырады. Д.Писарев айтқандай оқушыларға ойдың түйінін шешіп барып, айтуды ескертіп отырдым.

Балалар шет тілі оқудың оңтайлысын табуға ұмтылды, жорамал мен ойлардың орынды не артықшылығын мойындап, қызығушылықтарын одан әрі арта түсті. Сабақтарымда топтық жұмыстарды қызықты қылып ұйымдастыру мақсатында ойындар енгізе бастадым. Жаңа ойындарды енгіздім мысалы, алты қасық су әкелу, ең керемет аспазшы, балмұздақ сұрағымен келу, шапшаң мәзір құру. Олардың ішінде «Үздік тыңдаушы», «Тірек-сызбалар», «Шеберлік», «Баяндама», т.с.с. Оқушылардың сыни тұрғыдан ойлауына ықпал етті. Топтық таныстырылым жасау арқылы жаңа тақырыпты игеру мен үшін тиімді болды. Сонымен қатар гуманитарлық ғылым мен социологияның кез келген аспектісін, мысалы, балалық шақ пен отбасы, тамақ, аспаздық ілімі мен тағамдар, киім мен дүкенге бару, бос уақыт пен спорт, музыка мен ойын-сауық сияқтыларды талқылауға болады.

Балалардың сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерінен табуды қажет ететін негізгі тәсілдер: «шебер жазушылық», «алты телпек», «ротация», «автордың орындығы», «ассоциация әдісі», «жигсо» т.б тәсілдердің тығыз байланысымен, адамның ой желісі шыңдайды

Бұл өзгерістерге оқушылар бірден үйренісе қойған жоқ, бірте-бірте қызыға сабаққа қатысып, ашыла түсті. Күннен-күнге жұмыстарында нақтылық, дәлдік пайда бола бастады. Ойлары да тереңдей түсті. Бір-бірімен жұмыс барысында пікір алмасып, ой бөлісіп, ортақ шешім қабылдап үйренді.

Оқу үшін бағалау мен оқытуды бағалауды әр сабақ барысында жүзеге асыруға тырыстым. Өзара екі топ арасында «Джигсо» әдісін қолдану тиімді болды. АКТ-ні тиімді қолдану сабақ нәтижелілігіне ықпал ететінін түсіндім. Балалар интерактивті тақтада еркін жұмыс жасай алды. Көбіне бейнетаспалар көрсету үшін, психологиялық тренингтер өкізу үшін, өзіндік бағалауды жүзеге асыру үшін, ассоциация құру үшін, жоба қорғау үшін ұтымды пайдаланып тұрдым. «Сиқырлы сөздер», «айналмалы бекет», «алты қалпақ», «сатып алу» осы тәсілдерді тапсырмалармен ұштастыра отырып, олрдың жан жақтылығын бақылап отырдым. Балалар интерактивті тақтада еркін жұмыс жасай алды. Өзім, топтың құрылуын әртүрлі тәсіл арқылы бөліп, әр сабақта алмастырып отыру арқылы барлық оқушының диалогқа қатысуын басты назарда ұстауды үйрендім. Көбіне слайд түрінде жаңа сабақты, жұмыс түрлерін, карталар мен тірек сызбаларды көрнекі көрсету үшін, психологиялық тренингтер өкізу үшін, өзіндік бағалауды жүзеге асыру үшін, ассоциация құру үшін, жоба қорғау үшін ұтымды пайдаландым. Сабақта әрдайым оқушылардың жас ерекшелігін ескере отырып тапсырма үлгілерін ұсындым, талдау барысында да балалардың психологиялық ерекшеліктерін назарда ұстадым. Бір-біріне құрметпен қарау керектігін бойларына сіңірді. Сонымен қатар, формативті бағалауды үйренді. Әрбір сабақта оқушыларға білімдерін өзін – өзі бағалау әдісі бойынша бағалату арқылы оқушылардың өздерінің жетістіктері мен кемшіліктеріне талдау жасай алу қабілеттерін дамыттым және де сабақты рефлексия бөлімімен қорытындылап отырдым, яғни оқушылардың әрбір сабақтан алған әсерлерін, не үйренгендігін үнемі назарда ұстау арқылы оқушылардың өзін – өзі реттеуін қалыптастырдым.

Тәжірибеме талантты және дарынды балаларға білім беру әдісін енгізуді жөн көрдім, теориясымен танысып, білімімді толықтырып, жетілдірдім де, мектептегі тәжірибе кезінде енгіздім, нәтижесін көрдім. «Адам жүрген жермен жүреді, біреу білмегенді біреу біледі» , дегендей алдағы уақытта көп тәсіл ойлап, өз сабағыма тиімді падалансам екен деп мақсат қойдым. Мен оқушылардың бір бірімен қалай тіл табысу керектігін көп жағдайда біле берейтіндігімізді білуіміз біз меңгерген негізгі сабақтардың бірі деп санаймын. Оларды үйретуіміз қажет. Тіпті үлгерімі төмен оқушылардың өзін үйретсеңіз, орындап шығады.

Сөзімнің түйіндесем, адамгершілікке арналған үш сауал бар: шөлге құдық қазған бір сауап, өзенге көпір салған бір сауап, жолға ағаш екен бір сауап, мен айтар едім оқушыны білімді қылсаң бір сауап деп.

Болашақта төмендегі жоспар бойынша жұмыс жасаймын.

оқушылардың бойындағы жетістік пен ынта-жігерді, ерекшеліктерді жойып алмау мақсатында одан ары ізденемін;

• 
  әрбір оқушылардың сыни ойлауына жағдай туғызамын;
  
• 
  оқушыларға әр сабақтың кезеңдеріндегі қойылатын сұрақтардың мәртебелі деңгейде болуын алдын-ала анықтап, оқушылардың дамуына ықпал етемін;
  
• 
  оқушылардың шығармашыл қабілетіне, бағдар беремін;
  
• 
  оқушылардың идеясымен бөлісе отырып, оларды жауапкершілікке үйретемін;
  
• 
  жұмыс түрлері мен әдіс-тәсілдердін түрлендіріп орынды,тиімді пайдалану жолдарын зерттеймін.
  
• 
  Қоғамға әлеуметтік сыртқы факторларын көрсетпеуіне баулимын.
  

1.Мұғалімге арналған нұсқаулық (үшінші негізгі деңгей)

2. www.cpm.kz

3. Мақал мәтел оқулықтары.

Оқыту, білім беру тәжірибесі педагогикалық үрдістің сапасын үнемі арттырып отыруды талап етеді.Сол себепті педагогикалық үрдісті технологияландыру мәселесі маңызды болып саналады.Қазіргі ақпараттық қоғамда және өндірістің дамуының негізгі құралы болып ақпараттық ресурстардың қажеттілігі көрінеді. Осыған байланысты адамға ақпараттар кеңістігінде дұрыс бағытты таңдауға мүмкіндік жасай алатын оқытудың жаңа технологиялары пайда болуда.

Қазіргі ақпараттанудың өзіне тән ерекшелігі:білім беру өрісіне белсенді түрде кіру, арнайы оқытатын ортаны құруға бағытталған оқытудың жаңа технологияларын пайдалану және дамыту,ақпараттық өнімнің жаңа тәсілдері мен құралдарын оқу үрдісінің заңдылықтарына сәйкес қолдану.

Ақпарат технологиясы (ағылшынша information technology, қысқ.IT)-1)объектінің, процестің немесе құбылыстың күйі туралы жаңа ақпарат алу үшін мәліметтерді жинау, өңдеу, жеткізу тәсілдері мен құралдарының жиынтығын пайдаланатын процесс;Ақпарат технологиясы дегеніміз компьютерді және телекоммуникациялық жабдықтарды деректерді сақтау, шығару, тасымалдау және өзгертуге арналған технология. 2).Ақпарат технологиясы—ақпаратты өңдеу үшін пайдаланылатын технологиялық элементтердің, құрылғылардың немесе әдістердің жиынтығы. Ақпараттық технология (немесе көпшілікке IT атымен танымал ұғым)—қазіргі компьютерлік технология негізінде ақпаратты жинау, сақтау,өндеу және тасымалдау істерін қамтамасыз ететін математикалық және кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар жиыны.Коммуникация– ақпаратты тасымалдап жеткізу құралдарын қамтитын жалпы ұғым. [2]

Бүгінгі күні әлемдік ақпараттық білім кеңістігінің тиімді жолы- білім беру саласын толықтай ақпараттандыру.ҚР «Білім» туралы заңында білім беру жүйесін ақпараттандыру осы саладағы мемлекеттік саясат негізінде анықталып,осы жүйедегі басты міндеттердің біріне айналып отыр [3]. «Қазақстан - 2030» cтратегиялық бағдарламасы білім берудің ұлттық моделінің қалыптасуымен және Қазақстанның білім беру жүйесін әлемдік білім беру кеңістігіне кіріктірумен сипатталады [4].

Бүгінгі күні білім беру жүйесін ақпараттандыру ісінің басты мақсаты – заман талабына байланысты ақпараттық қоғамның шарттарына сәйкес оқушыларды тұрмыстық, қоғамдық және кәсіптік өмір салаларына толық әрі тиімді түрде араластыру болып табылады.Бірақ ақпараттық технологияларды дамыту мен оларды пайдалану тек алдыңғы қатарлы техникалық деңгейді талап етіп қана қоймай, оны іс жүзінде қолдануға қажет білім мен оны қолдану аясын, яғни қоғамның интеллектуалдық (зерделік) потенциалы болуын керек етеді. Мұндай талап алдымен білім беру жүйесін күшейтуді қажет етіп, оның қоғамдағы рөлін міндетті түрде жоғары дәрежеге көтереді.Білім беруде ақпараттандыру үрдісі мұғалімнің дайындық деңгейі мен мамандық сапасына үлкен талап қояды. Ол мұғалімнің өзін-өзі дамуына, өзіндік білім алуына және шығармашылықпен жұмыс істеуге мүмкіндік туғызады.Оқушының шектеусіз қабілетін дамыта алатындай білім берудің әлемдік кеңістігін құруға қабілетті болуы шарт [5] .

Оқыту үрдісіндегі оқушының белсенділігі дидактиканың негізгі талаптарының біріне саналады. Оқушылардың мұндай белсенділігі мақсатты бағытталған басқарушылық педагогикалық іс-әрекеттердің және сабақтарда қолданылатын педагогикалық технологиялардың тікелей салдарынан келіп туындайды. Оқушы оқып үйренетін материалды жақсы және барынша терең түсінеді және алған білімі неғұрлым ұзақ уақыт жадында қалады. Оқушы, мұғалім және АҚТ сызба түрінде кескіндесек: