Қолданылуы

 
Реферат
 
Тақырыбы: Химиялық заттардың тазалығы мен 
оларды тазалау әдістері. Радиоактивтілік, 
изотоптар, олардың медицина мен фармацияда 
қолданылуы.
 
 
 
 
 
Орындаған:Қуантай Алиби 
Топ:1-005 ТФП
Қабылдаған:Аширбекова.Б.Б 
 
 
 
 
Қарағанды
 2022 

Жоспары:
 
1. Химиялық заттардың тазалығы мен оларды тазалау әдістері.
2. Радиоактивтілік, изотоптар, олардың медицина мен фармацияда 
қолданылуы. 
 
 
Химиялық заттардың тазалығы мен оларды тазалау әдістері.
Осыдан 10-15 жыл бұрын тұрмыста пайдаланатын синтетикалық жуғыш 
заттардың (СЖЗ) атауларын, әсіресе кір жуғыш ұнтақтардың аттарын оңай 
атап айтуға болатын еді: Астра, Эра, Лотос, Айна, себебі олардың 
жиынтығы көптүрлі емес еді. Бүгінгі күні әлемдегі химиялық индустрия 
бізге құрамы бойынша, әсері бойынша, қасеттері бойынша аса алуан түрлі 
синтетикалық жуғыш заттарды ұсынып отыр. Теледидар жарнамалары осы 
бағыттағы ақпараттарға толы, бірақ осы жағдайларда қарапайым адамға 
ұсынылып отырған көптүрлі құралдарды пайдалануда бағыт алу өте 
күрделі. 
Ең алғашқы синтетикалық жуғыш құрал 1916 жылы пайда болған. Неміс 
химигі Фринц Понтердің тапқан өнертабысы тек өнеркәсіптік қолдануға 
арналған болатын. Тұрмыстық СЖЗ 1935 жылдан бастап шығарыла 
бастады, сол кезден бастап олардың қол терісіне зияндылығы азайды. 
Содан бері тар пайдалану аумағы бар СЖЗ бірқатары жасалынды, ал 
олардың өндірісі – химиялық өнеркәсіптің маңызды саласы болып 
табылады. 
Тұрмыста пайдаланылатын химиялық заттар – қазіргі уақытта дамыған 
өндірістің өніміне айналып отыр. Үйдегі тазалық жұмыстарында оларды 
пайдаланбау мүмкін емес. Бірақ та біз оларды пайдаланар алдында, біздің 
денсаулығымызға келтіретін зияны туралы ойлана бермейміз. Мысалы, 
қазіргі тұрмыста пайдаланып жүрген кір жууға арналған ұнтақтарда 
полифосфаттар бар, ал олар адам денсаулығына, қоршаған ортаға аса зор 
зиян келтіреді. Беттік активті заттар (БАЗ), хлор, көмір қышқыл газы, 
азоттың оксидтері, фенол, формальдегид, ацетон, аммиак, ағартқыштар, 
ароматизаторлар — осы химиялық заттар, біздің күнделікті 
тұрмысымызда қолданылатын (кір жуғыш ұнтақтарда, киім 
тазартқыштарда, ыдыс, ванна, туалет тазалағыштарда) парфюмериялық 
заттар құрамында кездеседі. Бұл заттардың барлығы да биологиялық 
жағынан белсенді. Ешкімге құпия емес, қоршаған ортаның осы заттармен 
ластануынан, халықтың арасында мынандай аурулар көптеп кездеседі: 
аллергия, бронхит, түрлі тері аурулары. Тағы бір айта кететін жәйт, осы 
тұрмыстық химия заттарын мөлшерден тыс пайдаланудың әсерінен 
пайдалы микрофлора ластанады. Ғалымдардың айтуынша, планетамызда 
аллергия ауруының көбейіп кетуі шамадан тыс химиялық заттарды 
қолданудың әсерінен, адамның иммундық жүйесін бұзылған деп отыр. 

Бүгінгі күні синтетикалық жуғыш заттар өндірісінің үнемі өсу жағдайында 
олардың құрамындағы химиялық заттардың қауіптілік дәрежесін анықтау, 
олардың қоршаған орта мен адамға зияндылығын зерттеу көкейтесті мәселе 
болып табылады. Себебі ең қауіптілігі сол, СЖЗ ерітіндісінде 
пайдаланғаннан кейін де құрамындағы химиялық заттары сақталады. Олар 
адам тікелей пайдаланған уақытта да адамға, пайдаланудан қалған қалдық 
ерітіндісінің де қоршаған ортаға (су, топырақ) белгілі дәрежеде зияны бар 
екендігі дәлелденген. 
Химиялық контексттегі тазарту дегеніміз - қызығушылық тудыратын 
химиялық затты шетелдік немесе ластаушы заттар. Сәтті тазарту процесінің 
таза нәтижелері деп аталады оқшаулау. Химиялық тазарту әдістерінің 
келесі тізімі толық деп саналмауы керек.
Жақындықты тазарту протеиндерді бағанға ұстап, олардың жақындығына 
қарай тазартады антиденелер, ферменттер, немесе рецепторлар бағанға 
иммобилизацияланған.
Сүзу бөлудің механикалық әдісі болып табылады қатты заттар бастап 
сұйықтықтар немесе газдар қоректік ағынды қатты заттарды ұстап 
тұратын және сұйықтықтың өтуіне мүмкіндік беретін шүберек немесе 
қабықша тәрізді кеуекті парақ арқылы өткізу арқылы. 
Центрифугалау бұл электр қозғалтқышын қолданып, сұйықтық ыдысын 
жоғары жылдамдықпен айналдырып, ауыр компоненттерді ыдыстың 
түбіне қоныстандырады. 
Булану ұшпа сұйықтықтарды ұшпа емес заттардан тазартады еріген, бұл 
заттардың кішігірім мөлшеріне байланысты сүзу арқылы жасалмайды. 
Сұйық-сұйықтық экстракциясы қоспаны кетіреді немесе шикі затты еріту 
арқылы қажетті өнімді қалпына келтіреді еріткіш онда қоректік 
материалдың басқа компоненттері орналасқан еритін. 
Кристалдану өнімді сұйық қоректендіру ағынынан, көбінесе өте таза 
күйінде, беру ағынын салқындату немесе тұндырғыштарды қосу арқылы 
бөледі ерігіштік ол қалаған өнімнің пайда болуы үшін кристалдар. Содан 
кейін таза қатты кристаллдар қалған ликерден сүзу немесе центрифугалау 
арқылы бөлінеді. 
Қайта кристалдану: Аналитикалық және синтетикалық химия 
жұмыстарында тазалығы күмәнді реагенттер қайта кристалдануы мүмкін, 
мысалы. олардың тазалығын жақсарту және / немесе тексеру үшін өте таза 
еріткіште ерітілген, содан кейін кристалданған және кристалдар қалпына 
келтірілген. 
Қиындық әдетте қатты ерімейтін материалдан жақсы еритін қоспаларды 
тиісті еріткішпен шаю арқылы шығарады. 

Адсорбция сияқты қатты материалдың бетіне түсіру арқылы берілетін 
ағыннан еритін қоспаны жояды белсенді көмір, бұл күшті құрайды 
ковалентті емес қоспалармен химиялық байланыстар. 
Хроматография бір қоректендіру ағынының бірнеше компоненттерін 
тазарту үшін қатты дененің қапталған қабатында үздіксіз адсорбция мен 
десорбцияны қолданады. Зертханалық жағдайда еріген материалдардың 
қоспасы еріткіштің көмегімен тиісті адсорбентпен оралған колоннаға 
беріледі және еріткіштің (қозғалмалы фаза) адсорбентке (қозғалмайтын 
фазаға) қатысты әр түрлі жақындығына байланысты бастапқы қоспадағы 
компоненттер колоннадан шығады әр түрлі жылдамдықпен қозғалатын 
фазада, осылайша бастапқы қоспадан қажетті материалдарды іріктеп 
жинауға мүмкіндік береді. 
Балқыту өндіреді металдар шикізаттан руда, және қосуды қамтиды 
химиялық заттар рудаға және жылыту оны металдың балқу 
температурасына дейін. 
Тазарту бірінші кезекте қолданылады мұнай өнеркәсіп, мұнымен әр түрлі 
элементтердің конденсация нүктелеріне сәйкес шикі мұнайды қыздырады 
және кезеңдерге бөледі. 
Дистилляция, мұнай өңдеуде және тазартуда кеңінен қолданылады этанол 
салыстырмалы құбылмалылығы негізінде ұшқыш сұйықтықтарды бөледі. 
Айдаудың бірнеше түрі бар: қарапайым айдау, бу айдау және т.б. 
Суды тазарту өндіруге арналған бірнеше әдістерді біріктіреді немесе ауыз 
су. 
Ағымды өңдеу өндіретін химиялық заттарды, фармацевтикалық өнімдерді 
және тамақ ингредиенттерін тазартуға жатады ашыту немесе, мысалы, 
өсімдіктер мен жануарлардың ұлпалары синтездейді антибиотиктер, 
лимон қышқылы, Е дәрумені, және инсулин. 
Фракция қалаған затты біртіндеп үлкен тазалықта оқшаулау үшін бірнеше 
рет салыстырмалы түрде тиімсіз тазарту әдісі қолданылатын тазарту 
стратегиясын айтады. 
Электролиз электр тогын қолданатын заттардың ыдырауын айтады. Бұл 
электр тогы өтетін заттағы қоспаларды жояды 
Сублимация сұйық фаза арқылы өтпей кез-келген заттың қатты ден газға 
(немесе газдан қаттыға) ауысу процесі (әдетте қыздыру кезінде). Тазарту 
тұрғысынан - материал қыздырылады, көбінесе вакуумда болады, содан 
кейін материалдың булары салқындатқыш бетіндегі қатты затқа қайтадан 
конденсацияланады. Процесс өзінің мәні бойынша дистилляцияға ұқсас, 
бірақ салқындатқыш бетінде конденсацияланған материалды механикалық 
жолмен алып тастау керек, осылайша әр түрлі зертханалық жабдықтар 
қажет. 
Қайта кристалдау әдісі 

Тұздарды және басқа да электролиттер мен органикалық қосылыстарды 
тазалау әдістерінің барлығынан бірінші орында тұрады. Қыздырған кезде 
тұздардың ерігіштігі артатындығы қолдана отырып, қайнау 
температурасында қаныққан ерітінді дайындауға, оны механикалық 
қоспалардан сүзіп, суыта отырып таза зат алуға болады. 
Ыстықтай сүзу әдісі 
Тұтқыр сұйықтарды, қаныққан және аса қаныққан ерітінділерді сүзгенде 
ыстықтай сүзу қолданылады. Сүзгінің жоғарғы жағында су кұю және бу 
шығуы үшін екі тетігі болады. Ыстықтай сүзетін сүзгіге қысқа саңылаулы 
шыны құйғы орнатылады да, оған көбінесе қатпарлы қағаз сүзгі салынады. 
Қалыпты қысымда сүзу әдісі 
Суреттегі аспаптан ерітіндіні сүзуді жүргізу керек. Сұйықтық аз қалғанда 
тұнбаны шайқап сүзгіге құяды. Сүзгіден өткен ерітінді сүзінді деп 
аталады. Сүзгіде қалған қалдықты шайғыштағы дистилденген сумен 
жуады.