Оразбаев Қ. И. О-65 Жалпы топырақтану
жүктеу/скачать 2,94 Mb. Pdf көрінісі
|
ЖАЛПЫ ТОПЫРАҚТАНУ
- Бұл бет үшін навигация:
- Фульвоқышқылдары
|
II. IV. Топырақ гумусы мен су түрлері Гумус немесе қарашірік дегеніміз ағзалардың анатомия- лық құрылым белгілері толық жойылған топырақтағы органи- калық заттың негізгі бөлігі. Бұл заттар үлкен екі топқа бөлінеді: Мамандандырылмаған органикалық қосылыстар ды топы- рақтан бөліп алуға болады, оларды бірыңғайландырып, саны анықталады (қанттар, аминқышқылдары, ақуыздар – белоктар, органикалық негіздер, дубилдік заттар, органикалық қышқыл- дар, т.б.). Көптеген минералды топырақтарда органикалық зат- тардың жалпы пайыздық мөлшері аз ғана болады. Мамандандырылған гумустық қосылыстардың ең арнау- лы бөлігі , көпшілік минералды топырақтарда болатын жалпы органикалық заттардың 80-90% -ын құрайды. Гумустық заттар дегеніміз шығу тегі, кейбір қасиеттері, құрылымдық белгілері жоғарғы молекулалық бағыттары бойынша біріккен, құрамында азоты бар әртүрлі органикалық қосылыстар. Ең маңыздыларын атап көрсетейік: 1) гумустық заттардың әртүрлі топтары мен фракциялары үшін өзіне тән бояуы болады, олар күңгірт-құба бояудан – қараға дейін, қызғылт-құба түстен сарғыш-қызғылт бояуға дейін ауытқиды; 2) карбоксил топтарына байланысты қышқылдық сипаттама; 3) Әртүрлі фракциялар мен топтардағы көміртегінің мөлшері 36 – 62%, азот 2,5-5% аралығында болады; 4) барлық топтарда 3-6% гетероциклдік азоты бар циклдік фрагменттің болуы; 5) гидро- лизденбейтін азот мөлшері жалпы азоттың 25-35% құрайды; 6) алуан түрлі заттардың молекулярлық массалары бойынша алын- ған көрсеткіштер 700-800 аралығынан 100 мыңға дейін болады. Фульвоқышқылдары – ең ерігіш гумус тобының қосын- дылары, өте жылжымалы, молекулярлық массасы жалпы гумус- тық заттардың орташа көрсеткіштерінен төмен. Көміртегінің мөлшері басқа гумустық заттар топтарының өкілдерімен салыстырғанда аз болады. Кешенді және хелатотүзілулерге бейімді, қышқылдық қасиеттері айқын байқалады. Басқа топтар- дың заттарымен салыстырғанда фульвоқышқылының бояуы ақшылдау болады. Сұр топырақтарда, кейбір тропикті топы- рақтарда, қызыл топырақтарда, күлгін типті топырақтарда көбірек болады. жүктеу/скачать 2,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|