Медициналық паразитология тақырыбы мазмұнын сементикалық карта арқылы тексеру

Сементикалық карта берілген сұрақтардың сәйкес жауабын белгілеу. Семантикалық картаның тиімділігі студенттер тез әрі ұтқыр жауап беруге дағдыланады.

П,Р,И,Т,Л,Г,Н,Б,Д,Ш,А,З,Й,О,Я,Е,Ь,М,С,У,Ы,В,Ж,К,Ю,Ц,Ф,Э

Э,И,О,Б,З,І,Қ,Р,Й,Л,Я,Г,В,Ф,Х,Н,К,Е,Г,Ш,Ұ,Т,М,А,У,П,С,Ы,Ц,Ю,Ж

Паразитология,протозоология,гельминтология,лямбля,амеба,балантидий,эндопаразит,селбесу,шыбын,споралылар,марита,энцефалит.

Эхинококк,безгек,ішекқұрт,лейшмания,иммунитет,арахноэнтомология,эктопаразит,резервуар,маса,талшықтылар,токсоплазма,энцефалит,кене.

1. Қарапайымдылар типінің адам паразиттерін зерттейді:

а. Медициналық протозоология

в. Медициналық арахноэнтомология

с. Медициналық гельминтология

д. Экология

е. Паразитология
2. Жалпақ және жұмыр құрттар типінің адам паразиттерін зерттейді:

а. Медициналық протозоология

в. Медициналық арахноэнтомология

с. Медициналық гельминтология

д. Экология

е. Паразитология

а. Медициналық протозоология

в. Медициналық арахноэнтомология

с. Медициналық гельминтология

д. Экология

е. Паразитология

а. Нағыз паразиттер, жалған паразиттер

в. Уақытша паразиттер, тұрақты паразиттер

с. Нағыз, жалған, уақытша және тұрақты паразиттер

д. эктопаразиттер және эндопаразиттер

е. Эндропаразиттер

5. 
   Иесінің денесінде орналасуына қарай паразиттар бөлінеді:
   

в. Уақытша паразиттер, тұрақты паразиттер

с. Нағыз, жалған, уақытша және тұрақты паразиттер

д. эктопаразиттер және эндопаразиттер

е. Эндропаразиттер

5. 
   Пайда болу себептеріне қарай адамдар мен жануарлардың аурулары бөлінеді:
   

в. трансмиссивтік

с. Құстар безгегі және паразиттік

д. лейшаниоз және оба

е. тайга энцефалиті және амебиаз

5. 
   Таратушылар арқылы берілетін аурулар аталады:
   

в. трансмиссивтік

с. Құстар безгегі және паразиттік

д. лейшаниоз және оба

е. тайга энцефалиті және амебиаз
8. Тек қана жануарларға тән аурулар:

а. инфекциялық және инвазиялық

в. трансмиссивтік

с. құстар безгегі

д. лейшаниоз және оба

е. трихомонадоз және амебиаз

а. зооноздар, антропоноздар, антропозооноздар

в. инфекциялық және инвазиялық

с. трихомонадоз және амебиаз

д. лейшаниоз және оба

е. құстар безгегі және паразиттік

а. 4

с. 5

е. 6
2-нұсқа

1. 
   Бір жасушалы паразиттік жолмен өмір сүретін ағзалар:
   

в.ішек қуыстылар

с. гидралар

д. гельминттер

е. буынаяқтылар

2. 
   Адам ағзасында тіршілік ететін қарапайымдылардың бөлінуі:
   

в. 4

д. 6

3. 
   Қарапайымдылар типіне жататын паразиттерді зерттейтін ғылым:
   

в. мед. паразитология

с. мед. протозоология

д. палеонтология

е. мед. гельминтология

4. 
   Псевдоподий немесе жалған аяқтары арқылы қозғалыс жасап қоректенетін паразит:
   

в. ішек қуыстылар

с. саркодалылар

д. талшықтылар

е. кірпікшелілер

5. 
   Талшықтарымен қозғалыс жасайтын паразит:
   

в. ішек қуыстылар

с. саркодалылар

д. талшықтылар

е. кірпікшелілер

6. 
   Кірпікшелілермен қозғалыс жасайтын паразит:
   

в. ішек қуыстылар

с. саркодалылар

д. талшықтылар

е. кірпікшелілер

7. 
   Сыртқы факторларға төзімді паразит:
   

в. ішек қуыстылар

с. саркодалылар

д. талшықтылар

е. кірпікшелілер

8. 
   Қарапайымдылардың көбею жолдары:
   

в. жыныссыз, бүршіктену

с. жыныстыыы бүршіктену

д. споралылар

е. бүршіктену, вегетативті

9. 
   Қарапайымдылардың жалпы саны:
   

в. 25000-70000 шама

с. 20000 шама

д. 21000-5000 шама

е. 4000 шама

10. 
    Адамда безгек ауруын қоздыратын безгек паразитінің түрлері:
    

в. 3

д. 2

1	А	А
2	С	В
3	В	В
4	С	С
5	Д	Д
6	А	Е
7	В	А
8	С	В
9	А	В
10	А	А

1.Қарапайымдылар типінің адам паразиттерін зерттейді? (протозоология)

2. Иесінің дене жамылғысының сыртында (тері,туктер) тіршілік етеді.(эктопаразит)

3.Энтеробиоз ауруын тудыратын кең таралған және жиі кездететін адам паразиті?(үшкір құрт)

4.Паразит ұзақ уақыт сақталатын ағзаларды қалай атайды? (резервуар)

5.Безгек плазмодиясы тарататын ауру?(безгек)

6.Жалпақ және жұмыр құрттар типінің адам паразиттерін зерттейді? (гельминтология)

7.Өздерінің өмірінің шамалы ғана уақытын иесінің денесінде өткізетін паразиттер?(уақытшапаразит)

8.Иесінің ішкі мүшелерінде тіршілік ететін паразиттер?(эндопаразит)

9.Көптеген паразиттердің таралуы үшін резервуарлардан басқа кімдер қажет?(таратушылар)

10.Эхинококкоз ауруын тудырушы паразит?(эхинококк)

11.Адамның паразиттік амебасын зерттеген ғалым?(гросс)

12.Әртүрлі микроағзалардың әсерінен пайда болатын аурулар?(инфекциялық)

13.Қарапайымдылар,гелминттер, насекомдар әсерінен пайда болатын аурулар?(инвазиялық)

4. Жаңа тақырыпқа мотивациялық сипаттама беріп, тақырыпты түсіндіру (25-30 мин):

Сабақтың жоспары:

• 
  Қарапайымдылар типі-Protozoa
  
• 
  Саркодалылар класы-Sarcodina
  
• 
  Талшықтылар класы-Flagellata
  
• 
  Споралылар класы-Sporozoa
  
• 
  Инфузория класы-Infusoria
  

5. Бүгінгі өтілген тақырып бойынша оқушылардың білімін пысықтау (15 минут):

Қарапайымдылар типінің қозғалу органойды_______________________________________

Қарапайымдылар типінің 4 класы_________________________________________________

Қарапайымдылар типінің көбеюі__________________________________________________

Қарапайымдылар типіеің 4 класы? (1.Саркодалылар.2.талшықтылар.3.споралылар.4.инфузория класы)

Дизентерия амебасының тудыратын ауруы және адамның қай мүшесінде кездеседі?(амебиаз ауруын, адамның тоқ ішегінде паразиттік тіршілік етеді)

Қан споралылардың дамуы адамның қай мүшесінде өтеді?(адамның эритроциттерінде өткізеді)

Медициналық паразитология бөлімдері (мед.протозоология,мед.гельминтология, мед.арахноэнтомология)

Қарапайымдылардың қозғалу органоиды (жалған аяқтары,кірпікшелері,талшықтары)

Бұл типке 20-25000-ға жуық түрлер жатады. Олар табиғатта кең таралған және мұхиттарда, теңіздерде, тұщы суларда,топырақтарда кездеседі. Олардың көптеген түрлері басқа ағзалар денесінде тіршілік (паразиттер) бейімделіп жануарлардың және адамдардың зілді ауруларын тудырады.

Қарапайымдылардың денесі өте кішкентай: 3 мкм-ден 160 мкм аралығында болады. Ол сыртқы мембранадан,цитоплазмадан,ядродан және оргоноидтардан тұрады. Қарапайымдылардың қозғалу оргоноиды болып жалған аяқтары, талшықтары, кірпікшелері саналады.

Ас қорыту оргоноиды болып ас қорыту вакуольдері, зәр шығару оргонойды-жиырылғыш вакуольдер саналады; ал кейбіреулерінде ерекше тесікшелер-кылаулатқышткар кездеседі.

Қарапайымдылар жыныссыз және жынысты жолдармен көбейеді. Жыныссыз көбеюі жасушаның жай 2-ге бөлінуі арқылы, не жасушаның көптеген бөлінуі (шизогония) арқылы жүруі мүмкін. Жыныстық процесс копуляция не конюгация күйінде кездеседі.

Қарапайымдылар типінің жіктелуі турліше болып келеді.Оның кең таралған жіктелуі бойынша олар 4 класқа бөлінеді:

1. саркодалылар класы (sarkodina)

2. талшықтылар класы (flagellata)

3. споралар класы (sporozoa)

4. инфузория класы (jnfusoria)

Өзіндік дайындалуға арналған сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Токсоплазма, оның морфологиялық ерекшеліктеріне сипаттам беріңіз.

2. Споралылар класына түсінік беріңіз.

3.Талшықтылар класына түсінік беріңіз.

4.Безгек плозмидасының түрлеріне тоқталып кетіңіз.

5.Саркодалылар класына сипаттама беріңіз.

6.Токсоплазманың тіршілік цикліне тоқталыңыз.

7.Қарапайымдылар типіне сипаттама беріңз.

8.Эритрофагтар дегеніміз не?

9.Токсоплазма эндозойдының құрылысы.

10.Қан споралылар отрядына түсінік беріңіз.

11. Медициналық протозоология пәні бойынша интернет материалдарын жинау.

Үйге тапсырма орындауға ұсынылатын әдебиеттер:

Негізгі әдебиеттер:

1. 
   Биология. Учебник. Чебышев Н.В. – М., 2010. – 320 с.
   
2. 
   Биология с основами медицинской генетики: учебник / под ред. О. Янушевича, Д.
   

3. 
   Қазымбет П.К., Мироедова Э.П. Биология. Учебное пособие для студентов
   

1. 
   Биология и общая генетика Учебник. Пехов А.П. – М., 2006.
   
2. 
   Биология. Учебник под редакцией В.Н. Яригина. – М., Высшая школа 2004.
   
3. 
   Медицинская биология и генетика / Под. редакцией Куандыкова Е.У., Алматы, 2004
   
4. 
   Медицинская паразитология. Учебное пособие для медицинских вузов Е.Н.Барышников, - М., ВААДОС – пресс 2005
   
5. 
   Молекулалық биология және генетика Д.Н. Иманова, С.Қ. Қоштаева, М.Н. Турабеков, Г.П. Шынпейсова, А.А. Исмаилова Түркістан 2012ж