Фридель – Крафтс реакциясы

Cl – Cl + AlCl₃  ClAlCl₄

Бұл хлорлы алкилді спиртпен алмастырғанда реакция сол қалпында жүреді:

1. 
   Тротилді толуолдан алады. Осы реакцияның теңдеуін жазыңыздар. Массасы 68,1 кг тротил алу үшін толуолдың қанша көлемі жұмсалады? (Толуолдың тығыздығы 0,9)
   
2. 
   Массасы 46,8г бензолды нитрлегенде массасы 66,42г нитробензол алынады. Реакция нәтижесінде түзілген өнімнің массалық үлесін (%) анықтаңыз.
   
3. 
   Бензолдан, фенолдан және анилиннен тұратын массасы 20г қоспаға хлорлы сутекпен әсер еткенде массасы 2,59 г тұнба түскен. Қоспаның дәл осындай мөлшерің нейтралдау үшін массасы 10 г 80 %-дық натрий гидрок­сидінің ерітіндісі жұмсалған. Қоспадағы бензолдың массалық үлесі қандай?
   
4. 
   Трет-бутилбензол (А) сутегімен спиртте платина ќатысында моно­нитр­легенде Б өнімі алынады. A және Б қосылыстарың структурасын анықтаңыз.
   
5. 
   1932 жылы арамшөптермен күресу үшін бірінші органикалық гербицид қолданылған. Оны орто-крезолды концентрлі азот қышқылымен нитрлеу арқылы алады. Оның структурасын жазыңыз.
   
6. 
   Құрамы С₇Н₈ көмірсутектің структуралық формуласын жазыңыз, калий перманганатымен тотықтырғанда бензой қышқылы түзіледі. С₈Н₁₀ көмір­сутектің брутто формулалы структурасы қандай? Сол өнім дәл сол жағдайда?
   
7. 
   Ауылшаруашылығында кең аймақты зиянкестермен күресу үшін ГХЦГ препаратын қолданады. Оны бензолды фотохимиялық хлорлау арқылы алады. Қосылыстағы ГХЦГ препаратының бастапқы құрамының структуралық формуласын жазыңыз.
   
8. 
   Бұғының кіші безінен табиғи мускус (мускон) бөлінеді. Ал жасанды мускус 3-трет-бутил-2,4,6-тринитротолуол. Оның структуралық формуласын жазыңыз.
   
9. 
   А(С₈Н₁₀) ароматты затты азот қышқылымен нитрлегенде, көбінесе Б және В (құрамы C₈H₉O₂N) түзіледі. Қышқыл ортада калий перманганатымен А затын тотықтырғанда молекулалық формуласы С₇Н₆О₂ болатын Г заты түзіледі. А-Г байланыс қатарын орнатыңыз.
   
10. 
    Ароматты көмірсутектердің жіктелуі. Бензол құрылысы. Арендерді алу жолдары.
    
11. 
    Арендердегі электрофильді орын басу реакциясының механизмі.
    
12. 
    Сульфирлеу реакциясының жүру механизмі.
    
13. 
    Арендердің тотығу жағдайлары
    
14. 
    Массасы 246г нитробензолды тотықсыздандырғанда анилиннің қанша массасы түзіледі, егер анилиннің шығымы 90% болса.
    
15. 
    Шығымы 80% болатын 305г m-нитротолуолдан қанша грамм m-толуидин түзілуі мүмкін?
    

Аминдер дегеніміз, үш валентті азот атомының көміртекті радикалдармен тікелей байланысқан, аммиак туындысы іспеттес күрделі органикалық қосы­лыстар. Мысалы, аммиакта үш сутекпен байланысқан азот атомы бар, егер ондағы бір сутек атомы бір радикалмен алмастырылса-оны біріншілік аминдер дейді. Ал екі сутек атомы бір түрлі не екі түрлі радикалмен алмастырылса екін­шілік, үшеуі үш радикалмен алмастырылса үшіншілік амин дейді. Біріншілік аминдегі азот екі сутек, бір радикалмен, екіншілік-екі радикал, бір сутекпен, ал үшіншілік-үш радикалмен байланысқан, яғни онда сутек атомы жоқ.