Орталық Азия ұғымының тарихи, географиялық негіздері(§1-2)
жүктеу/скачать 0,75 Mb.
|
10-CЫНЫП 1-60 тақырып (1)
| Алматы қаласында
Т. Жургенов атындағы Қазақ мемлекеттік өнер академиясы Ұлттық академия дәрежесін алды: 2001 ж. Тәуелсіздік жылдарында ашылған галереялар мен заманауи өнер орталықтары: Тәңірі Ұмай, Ұлар, Арт Нават, Құланшы Қазақстанда сұранысқа ие өнер түрі: музыка Тәуелсіздік жылдарында дүниеге келген жаңа жұлдыз, эстрада әншісі: Димаш Құдайберген Түркі дәстүрлі музыкасының фестивалі: Астана-арқау Пианиношылар конкурсы өтетін қала: Алматы Фестивальдар: «AstanaPianiPassion», «Опералия» Кинофестиваль: Шәкен жұлдыздары Тәуелсіздік жылдарында берілген жүлделер: Тарлан, Дарын Суретшілердің республикалық шығармашылық конкурсы: Тәуелсіздік толғауы
Заманауи қазақ әдебиетіне тән: 1) социалистік реализмнің ережелерінен толықтай бас тарту, 2) идеологиясыздандыру, 3) өмір құбылыстарына тарихи тәсілді тереңдету, 4) алдыңғы қатарға ұлт мүдделерін шығару 2012 ж. А. Жұбанов пен Л. Хамидидің «Абай» операсы сахналанған ел: Германиядағы Оңтүстік Тюрингия опера театрында Алматы симфониялық оркестрі орындаған ұлттық тақырыптағы сюитаны өңдеген британ сазгері: К. Дженкинс Дүниежүзілік мәдени кеңістікке ену түрлері: сыртқы және ішкі Дүниежүзілік мәдени кеңістікке енудің сыртқы түрлеріне жатады: фестиваль, гастроль, көрме, ізденістер мен нәтижелер Дүниежүзілік мәдени кеңістікке енудің ішкі түрлеріне жатады: дүниежүзілік мәдениет жетістіктерін меңгеру Қазақстанда көшпелі малшаруашылығы және егіншіліктің дамуы (§1-2) Қазақстан аумағындағы тұрғындардың шаруашылық түріне ежелден әсер еткен фактор: экожүйе (табиғи және климаттық ерекшеліктер) Б.з.б. ІІ мыңжылдық соңында егіншілікпен айналысудың тиімсіз болу себебі: қуаңшылық Қазақстанның жерінің басым бөлігі: шөлейтті жерлер Табиғи мал азығы қорының тарылуына әкелді: су мен жайылым тапшылығы, аумақтағы өсімдіктердің жеткіліксіздігі Көшпелі малшаруашылығының орнығуына жеткізген жағдайлар: 1) табиғи мал азығы қорының тарылуы, 2) жер құнарлығының төмендеуі, 3) мал басының артуы Ежелгі Қазақстан тұрғындарыңының негізгі кәсібі: көшпелі тірлікке негізделген мал өсіру Көшпелі мал шаруашылығына көшу себептерінің бірі: жылқыны қолға үйрету Алғаш рет жылқыны қолға үйрету орталығының бірі: Ботай мәдениеті Ботай қонысының алып жатқан аумағы: 15 га Малды жау шапқыншылығынан және табиғат апаттарынан аман сақтады: көшпелі өмір салты Көшпеліліктің пайда болуы неге байланысты болды: малшылардың қоршаған ортаның табиғи - климаттық жағдайына икемделуіне Орыс ғалымдарының көпшілігі көшпелі малшаруашылығы қалыптасуының туындағанын неге негіздейді: табиғи жағдайға тәуелділікке Көшпелі малшаруашылығы қалыптасуын табиғи жағдайға тәуелділіктен туындағанын негізге алғандар орыс ғалымдары: И.Ф. Бларамберг, А.Н. Макшеев, Л.Л. Мейер, Г.Н. Потанин, И.И. Завалишин, А.И. Добросмыслов Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасу себептері: 1) Қазақстан климаты құрғақ болып, жауын азайды, 2) мал басы артуы жаңа жайылымды қажет етті, 3) ат әбзелдерін жетілдіру жылқыны көлік ретінде пайдалануға мүмкіндік берді, жаңа жерді игеруге ыңғайлы болды Көшпелілердің жайылымның тепе-теңдігін сақтау үшін жасаған әрекеті: руға бөлініп, бөлінген шеңберде көшіп қонды Маусымдық жайылымдар бөліске түсті: рулар арасында Елдің бәрі бірдей пайдалана алмады: қыстауды Малшаруашылығына тікелей әсер еткен жағдай: табиғи-географиялық Көшпелі малшаруашылығы көздеді: Ұлы даланың энергетикалық ж»не юиологиялық ресурстарын тиімді пайдалануды Қазақ халқының дәстүрлі шаруашылықтары: көшпелі, жартылай көшпелі, отырықшылық Малшылар тұрған көшпелі өмірге қолайлы баспана: киіз үй Малдың жыл бойы жайылу түрі: тебіндік Қазақтар мал басын аман сақтап қалу үшін: жыл мезгілі мен жайылым ерекшелігіне байланысты көшіп-қонды Мал төлдетіп, жүн қырқу үшін көшті: көктеуге Көшпелілер төлдер өсіп, жер көгерген кезде көшті: жайлауға Егіншілік дамыған өңірлер: Іле, Талас, Арыс, Шу, Сыр өзендері бойында және Жетісу өңірінде ХІХ ғасырдың соңына дейін сақталды: дәстүрлі малшаруашылығы ХХ ғ. 20 жж. соңы мен 30 жж. басында республиканың жартысын аштан қырылуына алып келген жағдай: индустрияландыру, ұжымдастыру ХХ ғ. 20 жж. соңы мен 30 жж. басында жергілікті халықтың күрт кемуіне алып келді: аштық 1950 жылдардағы тың игеру саясаты нәтижесінде эрозияға ұшыраған жер көлемі: 10 млн га 55 млн га-тардың тозуына алып келген жағдай: мал шаруашылығын жүргізудегі кеңестік әдістер Тіршіліктің негізі: дәстүрлі малшаруашылығы Көшпелілікті тен артта қалу мен жабайылық көрінісі ретінде біржақты түсіндіріп келген ғалымдардың көзқарасы: еуроцентристік «Көшпелілердің киіз үй, арба, ер-тұрман, қайқы қылыш ойлап тауып, әлемдік өркениетке қосқан үлесін дәлелдеген»: Н. Гумилев Көшпелілер рулық жайылымдарды уақытша тастап кетуге мәжбүр болған жағдай: адамдар мен мал арасында әртүрлі аурулар мен індет жайылуынан жаппай қырылуға әкеліп соққанда «Жоспарланбаған көші-қон туралы сөз болуы мүмкін емес… тайпа немесе тайпалық бірлестіктер жайылымдарын өздерінің жекеменшігі ретінде санайды, көрші тайпалардың басып кіруіне жол бермейді» - деп мәлімет берген лингвист, түркітанушы: В. Радлов Көшпелілердің негізгі дәулеті: мал Көшпелілердегі байлық өлшемі: ірі және ұсақ мал Көшпелілерде көлік міндетін атқарды: мал Далалықтың жеке бостандығы мен тәуелсіздігі және өмір сүруінің кепілі: байлық «Абылай хан заманында әрбір екінші қазақ дәулетті, бай болған» - деп жазған қазақ әдебиетінің белгілі зерттеушісі: Мәшһүр Жүсіп Көпеев Орта жүз қазақтары туралы жазба жазған: Шоқан Уәлиханов «Сібір қырғыздары (қазақтары) сыртқы округтік приказдар құрылғанға дейін өте дәулетті де бай болған, бұған еш күмән келтіруге болмайды» - деп мәлімет берген ғалым: Ш. Уәлиханов ХІХ ғ. І жартысында Солтүстік-шығыс Қазақстан қазақтарының өмірі мен тұрмысын зерттеген орыс офицері: С. Броневский «Орта жүзде өте бай қазақтар бар: мысалы, Қарпық болысындағы Сапақ бидің 10 мыңға жуық жылқы, көптеген түйелер мен ұсақ малы болды; бір жайылымнан келесі қонысқа көшкенде дүние-мүлкін 150-ден астам түйеге артқан» - деп мәлімет берген офицер: С. Броневский Қазақ даласындағы байлар және ауқаттылар: Түйте Нүрекенов, Мұса Шорманов, Шоң Едіге, Сағынай, Нұрмағамбет, Жексенбай ХХ ғ. басында Алаш қозғалысының өкілдеріне қаржылық қолдау көрсетіп, қазақ мемлекеттілігінің қалыптасуына өз үлестерін қосқан байлар: Қаражан Үкібаев, Медеу Оразбаев, Үкі Әділов, Хасен Ақаев, ағайынды Бекметовтер, Ыбырай Ақбаев, Маман байдың балалары, Иса Көпжасаров, Салық Омаров, Тобанияз Әлниязов ХІХ ғасырдың ортасында «Ұрлық… даладағы қазақтар арасында орын алмаған деп толық айта аламыз» - деп жазған: М.И. Красовский Егіншілік орталықтары: Сырдария, Іле, Шу, Нұра, Орал, Ертіс өзендері мен Балқаш, Алакөл, Зайсан көлдері маңы Егіншілік ертеден кең өріс алған аймақтар: Оңтүстік Қазақстан (Сырдария, Қаратау) және Жетісу өңірлерінде Егіншілік қалыптасқан дәуір: неолит және энеолит Алғашқы қола дәуірінің қарапайым орақтары табылған аймақтар: Шығыс Қазақстан, Солтүстік Қазақстан Қола дәуірінде Қазақстанды мекендеген тайпалардың кәсібі: егіншілік Андрондықтардың қосалқы шаруашылығы: егіншілік Б.з.б. 8-7 ғғ. ерте темір дәуірінде Қазақстан тұрғындарының айналысқан шаруашылық түрі: кешенді Андрондықтар жер өңдеу үшін қолданған құралдар: тесе, қола және мыс орақ Жер өңдеу кәсібі малшаруашылығымен қатар дамыған өңірлер: Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу Ежелгі тұрғындар жер өңдеуде пайдаланған құрылғы: суару қондырғысы Сырдың орта ағысында пайда болған мемлекет: Қаңлы Егіншілік қарқынды дамыған мемлекет: Қаңлы Сыр өңірінде жүргізілген егін түрлері: тәлімді және суармалы Қаңлылар егіс алқаптарын суару үшін салды: тоғандар мен су қоймалары Қаңлылар егісті суару үшін тоған салғанының дәлелі: Шыршық өзені бойындағы Зах арығы Ертістің орта ағысын мекендеп, ІХ–Х ғасырларда егіншілікпен шұғылданған халық: жүктеу/скачать 0,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|