Орталық нерв жүйесі құрылымының жалпы жоспары, құрылымы, бөлімдері және маңызы мен қызметтері
Бүрйрек үсті безінің милы қабатының гормондары. Симпатоадренальдық жүйе
жүктеу/скачать 1,65 Mb.
|
Физио рк №3
| 19. Бүрйрек үсті безінің милы қабатының гормондары. Симпатоадренальдық жүйе.
Бүйрекүсті безі — шығу тегі екі түрлі жеке құрылымнан (мезодерма спланхнотомынан және жүйке түтігі қыршаларынан) дамып қалыптасады. Ол сыртынан тығыз дәнекер ұлпалы қапшықпен (капсуламен) қапталған. Бүйрекүсті безінің сыртқы жағында орналасқан қыртысты заты — қуыстық мезодермадан қалыптасқан интерренальды денеден, ал ішкі бозғылт заты — симпатикалық түйіндермен бірге жүйке қыршаларынан жетілетін супраренальды мүшеден қүралған. Бүйрекүсті безінің бозғыл заты нейроэндокринді бездерге жатады. Бездің қыртысты затын құрайтын пішіні мен мөлшері әртүрлі безді жасушалар (эндокриноциттер), өз кезегінде пішіні әртүрлі эндокриноциттер бағандарынан құрылған үш: шумақты (доғалы), будалы және торлы аймақтар түзеді. Шумақты аймақ эндокриноциттері — минералокортикоид гормондарын, будалы аймақ жасушалар — глюкокортикоид гормондарын, ал торлы аймақ эндокриноциттері — андроген гормондарын бөледі. Минералокортикоид гормондары — альдостерондар организмдегі су және түз алмасуын, ал глюкокортикоид гормондары — кортикостерон, кортизон, гидрокортизон көмірсу, протеин және липид алмасуын реттеуге қатысады. Андроген гормоны — аталық жыныс гормоны тестостеронға ұқсас. Бүйрекүсті безінің ішкі жагындағы бозғылт затты — медуллалы эндокриноциттер (нейроэндокринді хромаффиноциттер) құрайды. Ақшыл түсті эпинефроциттер (нейроэндокриноциттер) - адреналин, ал күңгірт түсті норэпинефроциттер - норадреналин гормондарын бөледі. Симпатоадренальды жүйе-бұл симпатикалық жүйке жүйесі мен бүйрек үсті безінің арасындағы физиологиялық байланыс және дененің сыртқы ынталандыруларға физиологиялық реакциясы үшін өте маңызды. Дене сенсорлық ақпаратты алған кезде симпатикалық жүйке жүйесі ацетилхолин арқылы бүйрек үсті безінің миын белсендіретін преганглионды жүйке талшықтарына сигнал жібереді . Іске қосылғаннан кейін норепинефрин мен адреналин постганглиондық жүйке талшықтарымен тікелей қанға шығарылады , онда олар "күресу немесе ұшу "үшін дене механизмі ретінде әрекет етеді.жауаптар. Осыған байланысты симпатоадренальды жүйе глюкоза, натрий, қан қысымы және организмнің қоршаған ортаға реакциясымен байланысты басқа да метаболикалық жолдарды сақтауда үлкен рөл атқарады. Гипогликемия немесе тіпті стресс сияқты көптеген ауыр жағдайлар кезінде организмдегі метаболикалық процестер бұзылады. Симпатоадренальды жүйе бүйрек үсті бездерін белсендіру немесе инактивациялау арқылы денені гомеостазға қайтару үшін жұмыс істейді . Алайда, симпатоадренальды жүйенің неғұрлым ауыр бұзылыстары, мысалы, феохромоцитома (бүйрек үсті безінің ісігі) дененің гомеостатикалық күйін сақтау қабілетіне әсер етуі мүмкін. Мұндай жағдайларда адренергиялық агонисттер мен антагонисттер сияқты емдік агенттер бүйрек үсті безі шығаратын адреналин мен норепинефрин деңгейлерін өзгерту үшін қолданылады . жүктеу/скачать 1,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|