Анкеттік сауалнамаға төмендегідей сұрақтар қамтылды. Олар:
Сәнді-қолданбалы өнерінің қандай түрлерін сіздер білесіздер ?
Халықтық қол өнерден сәнді-қолданбалы өнерінің айырмашылығы неде ?
Металдан жасалатын метал бұйымдарының түрлері мен ерекшеліктері неде?
Түрлі түсті металдардан жасалатын бұйымдардан композиция туындату процессі нені қамтиды?
Қол өнер (метал)бұйымдардың құралдарын атаңыз ?
Сәндік қолданбалы өнер (метал.қыш.ағаш.тоқыма) бұйымдарда қандай көркем материалдар қолданылады?
Кол өнер(метал)бұйымдарының композициялық айшықтылығы неге байланысты?
Сәндік қолданбыл өнер бұйымдарының композициялық құрылымдық жоспары дегеніміз не?
Металды көркемдеп өңдеу өнері бойынша кеңістікті бейнелеудегі түстердің ролі қандай?
Зергелік бұйым өнерін жасауда қандай құрал-жабдықтар қолданылады?
Сәндік қолданбалы өнерінен бұйымдар жасауда сіздер қандай қиындықтар мен жетістіктерді кездестірдіңіздер ?
Өздеріңіздің көркем шығармашылық жұмыстарыңыз бен композиция орындауда қарапайым жаттығуларды қаншалықты жиі қолданасыздар?
Қол өнерінен көркем шығармашылық жұмыстар жасауда қандай әдіс-тәсілдер сіздерге жақындау болып келеді?
Түрлі түсті металдан бұйымдарға композиция туындатуда қандай әдістерді (химиялық)жиі қолданасыздар?
Бұл сауалнаманың жауаптарын бақылау тобының студенттеріне анкеттік сауалнама сұрақтарын анализдеп талдаулар жүргізуде студенттердің барлығы дерлігі сәнді-қолданбалы өнері мен металды көркемдеп өндеу өнері бойынша білім деңгейлерінің көрсеткіші өте төмен екендігі анықталды. Яғни, бастапқы кезеңде сәндік қолданбалы өнерінен кәсіби көркем терминологияда мағлұматтарының жоқтығы мен қатар, зергерлік өнерінің орындалу техникасы мен технологиясы, әдіс-тәсілдерімен мүлдем таныс еместіктері байқалды. Анализдік талдаулардың қорытындыларынан студенттердің барлығында дерлік зергерлік өнері бойынша білімдерінің төмендігі байқалды. Олар: метал бұйымдарының әртүрлі әдіс-тәсілдері мен технологияларын өздерінің көркем шығармашылық жұмыстарында қолданыла алмайтындықтары мен сәндік қолданбалы бұйымдарының көркем материалдарын толықтай атай алмағандықтарымен, қол өнер бұйымдарда қолданылатын құрал-жабдықтарды білмейтіндіктерімен т.б.с.с. айқындалды. Бұның бәрі әрине, студенттердің қол өнері бойынша композиция орындауда яғни, кезеңділікпен жұмыс жасаудағы шығармашылық жұмыстарды материалда орындауда өз дәрежесінде кері ықпалын тигізетіні сөзсіз.Студенттерге сауалнама жүргізуде тағы да бір айқындалған нәрселер ол, студенттердің түгелі зергерлік әшкей бұйымдарынан композиция жасауда қысқа мерзімде орындалатын жаттығуларды орындай алмайтындықтары анықталды. Осылардың барлығын ескере отырып, төмендегідей тұжырымдар жасауға болады. Олар:
Студенттердің аталған өнер түрінен бұйымдар немесе жаттығулар жасауға деген ынтасының, көңілінің жоқтығы. Әрине, мұның бәрі студенттердің болашақта сәндік қолданбалы өнер факультетінің түлегі ретінде, көркем еңбекпен айналысатын болғандықтан өздерінің шебер, ұсталық зергерлік, шығармашылық іс-әрекеттік жұмыстарында өзінің кері әсерін тигізетіні сөзсіз;
Егерде студенттердің өздері білім, білік, дағдыларын қалыптастыра алмаса, болашақта олар кәсіп алып,жұмыс барыстарында қалайша әлемдік нарыққа шығып ,сұранысқа ие маман бола алады? - деген сұрақ туындайды;
Сондықтан да, студенттерге оқу процесінде композициялық заңдылықтарын, көркем материалдың қасиеттері мен сапасы, металды көркемдеп өңдеу өнері бойынша жұмыстың орындалу әдіс-тәсілдерін, орындалу технологияларына деген өздерінің талғампаздықтары, қабілеттері мен қызығушылықтарын таныту қажет. Осыдан барып, студенттердің шығармашылық негіздеріне көркем шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру, танымдық іс-әрекеттері мен оқыту әдіс-тәсілдерімен өте тығыз байланыстылығы- оқу процесінің ең маңызды құрастырушысы болып табылады. Сонымен қатар, эксперимент барысында металды көркемдеп өңдеу өнерін оқытуда студенттердің көркем шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру деңгейін анықтауда, студенттерге бірнеше тапсырмалар мен жаттығулар берілді. Олар:
Түрлі түсті металдардан релефті фактуралар жасау;
Ұлттық тақырыпта Қазақстанда мекендеген жан-жануар ,ою өрнек ,өсімдіктерін сомдау;
Сырға,жүзік топтамасының композиция.Тақырыбы:«Қазақтың әйелдеріне арналған әшекейлер»,«Петроглифтар», «жануарлар» т.б.
Қыздарға арналған (эмаль,скань,кесу) Тақырыбы:«Сырғалым»( аралас техникада жасалған композиция).
анықталды. Студенттердің көбісі металдан , зергерлік бұймдарын композицияларын сомдаудан ,тапсырмаларда терең ойланбайтындықтары яғни, көркем шығармашылық ойлау қабілеттерінің төмендігі және де жұмыстары айқын орындалмағандықтары: симетриялық сызықтық, форманы, релефті, көлемін салып отырған эскиздеріне сәйкес келмеуі, бұйымның конструкциясы мен формасы көркем-образдық міндеттерді толық мәнді шешпейтіндігі сияқты мәселелер анықталды. Зергерлік өнерінен студенттердің жасаған бұйымдары орындалу технологиясы жағынан көбіне өте төмен дәрежеде. Бастапқы талдаулар көрсеткендей студенттердің өз бетінше жеке-дара даярлықтарының деңгейінде өте айқын сапасыз айырмашылықтар байқалды. Аталған тәжірибелік-экспериментте студенттердің бақылау жұмыстары мен көркем шығармашылық тапсырмаларын орындау барысында қорытынды нәтижелерін бағалауда, салыстырмалы талдаулар жасай отырып анықталғанын атап кетуге болады. Яғни, ол дегеніміз металды көркемдеп өңдеу өнерінен тәжірибелі оқытушының жетекшілігімен және сонымен қатар, сәнді-қолданбалы өнері кафедрасының оқытушы профессорлар құрамының көмегімен ашық түрде бағаланады. Ұлттық зергерлік қол өнер мен қатар заман талабына сай бағытта жұмыс жасау бағыт алудыда ұмытпауымыз керек.Кей жағдайларда зергерлік бұйымдардың дәстүрлі жолдарынан ауытқыса да ұлттық кодты сақтай отырып жаңа бағыт алған жөн. Студенттердің сәндік қолданбалы өнер оның ішінде зергелік өнерді оқыту үшін сол бағытқа байланысты терминдер алып әлем де қандай өзгерістер зергелік өнер дағдарысқа ұшырап жатқан мойындаған жөн.Себебі қазіргі кезде замануи XXI ғасыр адамына бұрынғы қалыптасқан зергелік өнер өткеннің тарихы болып баражатқандай болмас үшін . Жаңа маман,жаңа сұраныстарға сай болу керек. Мысалы Италия мемлекеті ғасырлар бойы зергелік өнерден көшбасшы болып келе жатқанымен дағдарысты мойындағысы келмей сол бұрынғы үйреншікті қалпында қалуды жөн көруде.Ресейде осы дағдарыстарға төтеп бере алмаған каншама үлкен зауыттар өздерінің жұмысын тоқтатуға мәжбүр.Талғампаз тұтынушыларды зманауи үрдіспен қызықтыра алмағандықтан әлімдік нарықтан кетуге мәжбүр.Қазақстан мемлекеті нарықтың бір шетінде қалып бәсекелестікке ілінбейді де деп ойлаймын .Себебі біз студенттерді оқыту процесінде тек бұрынғы қалыптасқан технология немесе қазақтың ұлттық нақыштағы қол өнері зергелік өнермен шектеліп қала береміз.Қашанғы тек өз елімізде ғана жүреміз деген студенттерге сауалнама қою арқылы.Біз ұлттық өнерді замануи бағытта тұтынушыларды қызықтыруымыз қажет.Заман өзгерді ,адамдардың талғамыда өзгереді деп те айта кеткен жөн.Ұлттық сәндік қолданбалы өнерімізді сақтай отырып әлімдік нарыққа шығу еліміздің өнер кәсіп саласына маман даярлау керек.Экономиканы жақсарту әр студенттің білім алуышының қоғамға қажетті маман екенін бәрі өз қолдарында екендігін сезіндіре білсек .Түлектерімізден жақсы нәтиже күтуге болады. Сонымен сәндік қолданбалы өнерін оқытуда студенттердің жеке тұлғалық қасиеттерін ескере отырып, көркем шығармашылық қабілеттерін қалыптастыруда - сәндік қол өнерінің алатын орны зор. Себебі:
көркем қол өнердiң әлеуметтiк жағдайларға байланысты қалыптасу ерекшелiгi мен даму жолы, олардың ой-санаға, дүниетанымдық түсiнiктерге, инновациялық техникаларды компютер прогаммаларын қолдану, әсемдiк сипатына және өзіндік қайталанбас белгiлерiне қатысты мазмұны мен мәнінің толық ашылуы, студенттердің көркем шығармашылық қабілеттері мен ойлау қабілеттерін жетiлдiрiп, көркем білім береді;
көркем сәндік қол өнерін тереңiрек меңгерiп, практикалық тұрғыда айналысу, сәндік қолданбалы өнерін дұрыс көркемдеп қабылдап, терең түсiнуге, басқа өнердiң арасынан айырмашылықтарын ажырата отырып, еліміздің өнер кәсіп саласын дамытатын әдіс тісілдерін таңдай бiлуге, керемет пен ұсқынсыздықты ажырата бiлуге, жеке дара және ұжымдық көркем еңбекке деген жаңаша көзқарасын қалыптастыруға көркемдік тұрғыда тәрбиелейді;
зергерлік өнеріне студенттердің оң көзқарасын, қызығушылығын, ынтасын қалыптасытыру ,заманауи зергерлік өнерді ұлттіқ қол өнерм мен бірге қатар үйрненуді және олардың көркем теориялық бiлiмдерiн жетiлдiредi, іс-тәжірибеде немесе сабақ процесінде, оларды еркiн қолдана бiлуге үйретедi, көркем шығармашылық iзденiстерге итермелейдi, сөйтiп студенттердің бойында эмоционалдық, өзіндік шығармашылық талпынысты, рухани- мәдени бiлiмпаздықты, өзіндік сапа мен сананы дамытады; металды көркемдеп өңдеу өнері пәнінде студенттердің көркем шығармашылық қабілеттерін қалыптастырудың өлшемдері мен көрсеткіштері белгіленген модельде көрініс тапқан (Сурет 1).
Сурет 1 - Сәндік қолданбалы өнері пәнінде студенттердің көркем шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру моделі
Сәндік қолданбалы өнерін студенттерге оқытуда көркем шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру жолдары
Достарыңызбен бөлісу: |