Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты
жүктеу/скачать 1,35 Mb. Pdf көрінісі
|
Каирова Б.К. Отбасылық өмір психологиясы
| балалардың бөліну кезеңі
(ересек балалары бар отбасы). Отбасының өмірлік циклінің бұл кезеңінде ата-аналардың ересек балалармен қатынасының жаңа түрі қалыптасады. Балалар өзінің жеке отбасы болмаса да ата-аналарымен бірге тұра алады, батыспен салыстырғанда қазақстандық, ресейлік отбасыларда мектепті тәмамдау баланың отбасынан жырақтауына, әсіресе аумақтық, кейбір жағдайда қаржылық-экономикалық алыстауына себепші болады. Ересек балалар басқа қалаға оқуға түскенде немесе пәтер жалдағанда ата-аналарынан бөлек тұра алады, осылайша олар дербестілікке, автономияға ұмтылып, өздерінің ересектік статусын танытады. Ересек балалар некеге түсуі немесе үйленбеуі (тұрмысқа шықпауы) мүмкін. Отбасының өмірлік циклінің бұл кезеңінің ерекшелігі – ерлі-зайыптылардың бала тәрбиелеу қызметін тоқтатуы және олардың кәсіби, әлеуметтік белсенділікті сақтауы болып табылады. Бұл кезеңде икемді отбасы жүйесі қалыптасады, отбасылық жүйенің диада ретінде құрылуы байқалады; «ересек-ересек» типі бойынша ата-аналар мен балалар арасында қатынастардың жаңа жүйесі қалыптасады; отбасылық жүйеге жаңа мүшелер (ұлдың әйелі немесе қыздың күйеуі, немерелер) қосылады; жаңа отбасылық рөлдер қабылданады – әже және ата рөлі; аға буынға қамқорлық жасау, ата-аналардың дәрменсіздігін қабылдау, күтім жасау. Отбасының өмірлік циклінің бұл кезеңі тәрбиелік қызметті атқарудың аяқталуымен, ересек балалардың бөлінуімен және отбасылық жүйенің жаңаша қайта құрылу қажеттігімен ерекшеленеді. Ерлі-зайыптылар үшін қарым- қатынасты өмірлік циклдің алғашқы кезеңіндегідей диада негізінде құру міндеті 31 туындайды. Өткен кезеңдерде ата-аналық негіздегі қатынастардың басымдығы есейген ересек балалардың бөлінуі кезінде өмірдің мәнін жоғалту тәрізді сезімнің туындауына, отбасының құнсыздануына және ерлі-зайыптылық қатынастың салқындауына (ортақ мақсат – балаларды тәрбиелеу тоқтайды) жиі әкеліп соғады. Осы кезеңде ата-аналардың ересек балаларының отбасынанбилік етуді және көшбасшы болуды талап етуі немесежаңа құрылған отбасына өктемдік көрсетіп, бала тәрбиелеу т.б. рөлді иемденіп, «орны толмас» мүше болуға тырысып бағу. Мысалы, мұндай мінез-құлық балаларының отбасында авторитарлы-директивті стильді жүзеге асыратын әжелердебайқалады, әдетте ондай әжелер отбасының бұзылуына (деструкциясына) және ажырасуына себепші болып келеді. Жоғарыда аталған отбасының көрінісіне қарама-қарсы мысал – отбасылық жүйенің үйлесімділігін қамтамасыз ететін ерлі-зайыптылық қатынас – серіктестердің бір-бірін жаңаша көзқараста, төзімділіктің, сабырлықтың арқасында қалыптасқан өмірлік тәжірибе негізінде «тануы» болып табылады.Бұл жағдайда ерлі-зайыптылар бір-бірін жаңадан танығандай болып, ерлі- зайыптылық қатынастарды жұбайының жаңа тұлғалық қасиеттері негізінде орнатады. Кейде ерлі-зайыптылар бір-біріне таңдана қарап, тіпті бейтаныс адаммен өмір сүріп жатқандай сезінеді, мұндай отбасының болашақ тағдыры ерлі-зайыптылардың жаңа қатынас құруды қалауына және сондай қатынасқа дайындығына байланысты болып келеді. Отбасында немерелердің дүниеге келуі тәрбиелік қызметтерді атқару үшін жаңаша рөлдік мүмкіндіктер береді, ерлі- зайыптылар ата-әже рөліне ауысады. жүктеу/скачать 1,35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|