Ќостанай облысы јкімдігі білім басќармасыныѕ Ы


- тарау Қазақстанның XV – XVI ғасырлардағы мәдениеті



бет32/33
Дата01.04.2022
өлшемі167,65 Kb.
#137564
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   33
Байланысты:
7 сынып ұбтға дайындық (1)

12- тарау Қазақстанның XV – XVI ғасырлардағы мәдениеті


Тіл және жазу





Жырлар

Шығу тарихы

1

«Едіге», «Ерсайын»

Алшындар арқылы

2

«Ер Көкше», «Базар батыр»

Керейлер тілінде жазылған

3

«Талас ескерткіштері»

Дулат – үйсін тілінде жазылған

4

«Наһжи әл фарадис»

Кердері тілінде жазылған

5

«Кодекс куманикус»

Қыпшақ тілінде жазылған

XVІ – XVIІ ғасырларда өмір сүрген қазақ жыраулары


Доспамбет Марғасқа Жиенбет Ақтамберді Шалкиіз Бұхар




Ортағасырлық шығармалар



Ғалымдар

Өмір сүрген жылдары

Шығарманың аты

Шығарма мазмұны

Әбу Насыр
әл – Фараби

870 - 950

«Жұлдыздар бойынша болжаулар»,
«Ғылымдардың шығуы»
т.б.

Дүниедегі бар қызық пен байлық та, даңқ та білім арқылы жиналады.



Жүсіп
Баласағұн

1021 - 1075

«Құтты білік»

Билеушінің де, халықтың да аман – есен бақытты болуының қайнар көзі – білім. Мемлекетті сауатты адамдар басқару керек.

Махмұд
Қашқари

1030 - 1090

«Диуани лұғат – ат – түрік»

Түркі халықтарының тілі,мекенжайлары, тарихы, этнографиясы, ауыз әдебиеті жөніндегі энциклопедия

Қожа Ахмет
Иассауи

1103 - 1167

«Диуани – Хикмет»

Жамандық, қатыгездік, сараңдық, дүниеқұмарлыққа қарсы щығады, шындықтың жолы құдай жолы деп, құдайға құлшылық етуге уағыздайды.

Қадырғали
Жалаирли

1499 - 1551

«Жамиғат тауарих»

Қазақ халқы жерінің жағдайы, қолөнер мәдениеті, ішкі – сыртқы жағдайы, заң ережесі жайында.

Мұхаммед
Хайдар
Дулати

XV - XVI

«Тарихи – Рашиди»

Қазақ хандығының құрылуы, Моғолстанның құлауы,
Жетісу мен Шығыс Дешті Қыпшақтағы жағдай туралы

Он екінші тарауға арналған тест сұрақтары

1. Қазақтарда тұрғын үйдің қанша түрі болды?
А) бір түрі В) үш түрі С) екі түрі Д) төрт түрі Е) бес түрі

2. Үйдің үлкен – кішілерінің аттарын аттамай, оларға басқаша ат қою қалай аталады?


А) «қарқаралы көш» В) «ат тергеу» С) «жарапазан» Д) «қазық майлау» Е) бестаңбалы

3. Қазақтарды «Ислам дініне сенетін халықтар» деп кім жазды?


А) Сейфи В) Марко Поло С) Рашид ад – Дин Д) А.Дженкинсон
Е) Рубрук

4. Есім ханның ең жақын жорық жырауы


А) Шалкиіз В) Сыпыра жырау С) Марғасқа
Д) Доспамбет жырау Е) Бұқар жырау

5. Абылай ханнның ақылшы биі


А) Үмбетей В) Бұқар С) Шалкиіз
Д) Жиенбет Е) Марғасқа

6. «Бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай көрінеді» деп кім жазды?


А) Ромен Поллан В) Потанин С) Әбілғазы Д) Макдиси Е) Дулати

7. М.Х.Дулатидің еңбегі


А) «Тарих –и Рашиди» В) «Шежірелер жинағы» С) «Шыңғыснама»
Д) «Тарих» Е) «Жылнамалар жинағы»

8. «Шыңғыснама» тарихи шығармасының авторы


А) М.Х. Дулати В) Әбілғазы С) Ануш – Мұхаммед Д) Өтеміс қажы
Е) Қашқари

9. XVI-XVII ғасырлардағы қазақ – моғол қарым – қатынастарының тарихы баяндалатын еңбек


А) Тарих –и Рашиди» В) «Шежірелер жинағы» С) «Шыңғыснама»
Д) «Тарих» Е) «Жылнамалар жинағы»

10. XII-XV ғғ. Алтын Ордада қандай тіл ресми әдеби тіл болды?


А) араб В) парсы С) қыпшақ Д) ұйғыр Е) қытай
11. Шах Маххмуд Чоростың «хабары» не жөнінде әңгімеледі?
А) Қазақ – орыс қатынасы В) қазақ – моңғол қатынасы
С) қазақ – қытай қатнасы Д) қазақтардың Хиуамен күресі
Е) қазақтардың Коканмен күресі

12. Қыпшақ тілінде жазылған шығарма:


А) «Диуани – луғат ат - түрік» В) «Тарих – и Рашиди» С) «Кодекс куманикус»
Д) «Құдатғу білік» Е) «Диуани және Хикмет»

13. Қазақ тілі қашан өз алдына ұлттық тіл болып қалыптасты?


А) ХІ ғасырда В) ХІІ ғасырда С) ХІІІ ғасырда Д) XIVғасырда Е) XVғасырда

14. 1620 жылы жыраулардың ішінен қазақтың ойраттарды жеңгенін кім жырлады?


А)Доспамбет В) Бұқар С) Шалкиіз
Д) Жиенбет Е) Марғасқа

15. Халықтың шашқыншыларға қарсы күресі қай шығармада жырланған?


А) «Қозы Көрпеш - Баян сұлу» В) «Күлшеқыз» С) «Мақпал қыз»
Д) «Ер Тарғын» Е) «Қыз Жібек»

16. М.Дулатидің «Тарих – и Рашиди» атты ғылыми еңбегі қайтілде жазылды?


А) қытай В) қыпшақ С) парсы Д) моңғол Е) орыс

17. «Шыңғыснама» деген еңбектің авторы кім?


А) Қ.Жалаири В) Өтеміс қажы С) Әбілғазы Д) Макдиси Е) Дулати

18. «Шежірелер жинағы» деген еңбектің авторы


А) Қ.Жалаири В) Өтеміс қажы С) Әбілғазы Д) Макдиси Е) Дулати

19. М.Х. Дулати қандай тілдерді білген?


А) араб, парсы В) түрік С) қытай, парсы Д) моңғол, араб Е) орыс, қыпшақ

20. «Тарихи Абулхайыр – хани» деген кітаптың авторы


А) Усман Кухистани В) Әбілғазы С) Ануш – Мұхаммед
Д) Өтеміс қажы Е) Қашқари



Тест жауаптары






Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   33




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет