Отбасындағы қарым-қатынас стилдері Э.Г.Эйдемиллер бойынша:
Отбасындағы өзара қарым қатынас бірнеше факторлар ықпалымен қалыптасады: отбасылық қарым қатынас дәстүрі, қоғамның әлеуметтік-экономикалық жай-күйі мен оның адамгершілік-психологиялық ахуалы, отбасының қоғамнан тәуелділігі, әке-шешенің қоғамдық өндіріс пен жеке шаруашылыққа қатысу деңгейі және т.с.с Бұл қатынастар отбасы типтері мен тығыз байланысты.
Барлық әжелер мен аталар балаға жақсы тәрбие беруге қауқарлы ма?
Әжелер типтері:
Үйлесімді – шынайы өмірдегі немересінің тәрбиесне шынайы араласатын идеал әже.
Алыс - әженің әлеуметтік рөлі туралы әлеуметтік және тұлғалық түсінігі төмендетілген, немересінің мәселелеріне оқшау пікірде болатын әжелер.
Рәміздік – немерелерімен шынайы қарым қатынастың тар шеңберінде де әженің әлеуметтік-нормативтік бейнесі жоғары.
Жеке – мінез-құлықтың тұлғалық қырлары басымдық танытатын.
О.В.Краснова бойынша әжелер мен аталардың классификациясы:
Формальды – отбасындағы ересектің әлеуметтік көзқарастарға ғана сәйкес орындайды.
Суррогаттық – немерелерінің тәрбиесі бойынша бар жауапкершілікті өздеріне алады.
Отбасылық даналық көзі- отбасында ұрпақтар сабақтастығын жүзеге асырады.
Шет қалғандар- немерелерінің өміріне сирек араласатындар.
Ұйымдастырушылар – немерелерінің демалысы мен бос уақытын өткізуді ұйымдастырушылар.
Рөл - бұл отбасында балаға деген қатынасқа қатысты қалыптасатын мінез-құлық шаблондар,ересектердің балаға қатысты сезімдері, күтілімдері, әрекеттері мен бағалауларының сәйкестігінен туындайды.
«Отырса опақ, тұрса сопақ» - жұбайлардың өзара қанағаттанбаушылығын көрсету нысаны.
Бітімгер - ересек рөлін орындауға мәжбүр бала, жұбайлар арасындағы қақтығыстарды шешуші, сондықтан отбасында маңызды рөл атқарады.
Сүйікті - жұбайлар арасындағы эмоционалдық вакуумды толтырушы, оған ерекше мән беріледі.
Беби - жұбайлардың өзара қатынастарына шамадан тыс мән берілгенде бала, ылғи да тек қана бала қалпында қалып қояды.
Тағы басқа да рөлдер:
Жүк-бала;
құл-бала;
ашына-бала;
қару-бала;
күйеудің орынбасары-бала.
Отбасы тәрбиесіндегі типтік қателер:
Әке-шешенің отбасы өмірінің сипаты мен жеке үлгілерінің балаға ықпалын дұрыс түсінбегендіктен қателесуі; өтірік айту, ұрлық технологиясы, туыстармен қатынас.
Дұрыс емес директиваларды қолдануы: «көршінің қызы», «ей ол нағашысына тартқан», «қайдан шыққанын білмейміз», «бала ғой кейін түзеліп кетеді» және т.с.с.
Ата-әжелеріне деген көзқарас, қатынастарына қарамастан баланы беріп, нәтижесінде баланы жәбірлеу.
