Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік фармацевтика академиясы Морфологиялық пәндер кафедрасы Пән: «Жалпы патология негіздері»

1.Дәріс материалдың презентациясы.

2.Тақырып бойынша плакаттар.

V. Әдебиет:

Негізгі:

1. Ахметов Ж.Б. Патологиялық анатомия.-Алматы. 2003.-393 б.

2. Струков А.И. Патологиялыќ анатомия: медициналыќ жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В.

– Ақтөбе. Жалпы білімі– 2-ші бас.-2010.-350 б. Перевод на казахский

Айткулова М.Т.

3. Струков А.И. Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В. –

Ақтөбе. II бөлімінің 1-ші кітабы: жеке аурулар білімі. – 2-ші бас. - 2010.

-338 б. Перевод на казахский Айткулова М.Т.

4. Струков А.И. Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В. –

Ақтөбе. II бөлімнің 2-ші кітабы: жеке аурулар бөлімі. – 2-ші бас. - 2010.-330 5. Перевод на казахский Айткулова М.Т.

5. А.И. Струков, В.В. Серов, Патологиялық анатомия қазақшаға аударған және жауапты редакторы М.Т. Айтқұлов оқулық . - 5-бас., стереотип. – М. : ГЭОТАР- Медиа, 2013. - 984 бет.

1. Ахметкалиев С.Е., Қамбаров Ж.А. Клиникалық патоморфологияға

кіріспе: Оқу құралы. – Ақтөбе: Ақтөбе медициналық академиясы. -1999. -

С.5-34.

1. Robbins Basic Pathology //Kumar V., Abbas A.K., Fausto N., Mitchell R.

–Saunders Elsevier, 2007. -851 p.

2. Robbins and Cotran. Review of Pathology //Klatt E.C., Kumar V., - Third

Edition – Saunders Elsevier, 2010. – 423 p.

қосымша:

1. Klatt E.C. Robbins & Cotran Atlas of Pathology - Second Edition - El-sevier Inc., 2009- New York - 464 p.

1. 
   Ісік дегеніміз не? Анықтамасын беріңіз.
   
2. 
   Ісіктердің жіктелуін атаңыз?
   
3. 
   Ісіктердің негізгі түрлерін атаңыз?
   
4. 
   Қатерсіз ісіктердің қандай белгілерін ажыратады?
   
5. 
   Қатерлі ісіктердің қандай белгілерін ажыратады?
   
6. 
   Ісіктердегі екіншілік өзгеріс дегеніміз не?
   

ишемиялық ауруының морфологиялық негізі. Оның атеросклероздан дамыған диффузды ұсақ ошақты түрі және инфарктіден туындаған ірі ошақты түрі болады. Ірі ошақты кардиосклероз кейде жүректің созылмалы аневризмасына ұласады. Жүректің созылмалы аневризмасы, әдетте трансмурал инфарктінің өте ауқымды түрінен туындайды. Бұл аневризманың қабырғасынан ауқымды инфарктінің орнын басып , жүректің қабырғасына айналған тыртықтық дәнекер тін орнын басып, жүректің қабырғасына айналған тыртықтық дәнекер тін қалыптастырады. Бұл тін жұқарып, қанның қысымынан біртіндеп сыртқа қарай бұлтиып, аневризмалық қалташаға айналады, кейін оның қабырғасында қатпарлы тромбылар түзіледі. Созылмалы аневризма жүректің қызметінің созылмалы жеткіліксіздігімен, тромбылы эмболия синдромымен асқынады және аневризма жыртылып, үлпершек қанмен тығындалуы да мүмкін. Жүректің созылмалы ишемиялық ауруымен сырқаттардыфң өліміне аталған үдерістер себеп болады.

1.Дәріс материалдың презентациясы.

2.Тақырып бойынша плакаттар.

V. Әдебиет:

Негізгі:

1. Ахметов Ж.Б. Патологиялық анатомия.-Алматы. 2003.-393 б.

2. Струков А.И. Патологиялыќ анатомия: медициналыќ жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В.

– Ақтөбе. Жалпы білімі– 2-ші бас.-2010.-350 б. Перевод на казахский

Айткулова М.Т.

3. Струков А.И. Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В. –

Ақтөбе. II бөлімінің 1-ші кітабы: жеке аурулар білімі. – 2-ші бас. - 2010.

-338 б. Перевод на казахский Айткулова М.Т.

4. Струков А.И. Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В. –

Ақтөбе. II бөлімнің 2-ші кітабы: жеке аурулар бөлімі. – 2-ші бас. - 2010.-330 5. Перевод на казахский Айткулова М.Т.

5. А.И. Струков, В.В. Серов, Патологиялық анатомия қазақшаға аударған және жауапты редакторы М.Т. Айтқұлов оқулық . - 5-бас., стереотип. – М. : ГЭОТАР- Медиа, 2013. - 984 бет.

1. Ахметкалиев С.Е., Қамбаров Ж.А. Клиникалық патоморфологияға

кіріспе: Оқу құралы. – Ақтөбе: Ақтөбе медициналық академиясы. -1999. -

С.5-34.

1. Robbins Basic Pathology //Kumar V., Abbas A.K., Fausto N., Mitchell R.

–Saunders Elsevier, 2007. -851 p.

2. Robbins and Cotran. Review of Pathology //Klatt E.C., Kumar V., - Third

Edition – Saunders Elsevier, 2010. – 423 p.

қосымша:

1. Klatt E.C. Robbins & Cotran Atlas of Pathology - Second Edition - El-sevier Inc., 2009- New York - 464 p.

1. 
   Жүрек патологиясы дегеніміз не? Анықтамасын беріңіз.
   
2. 
   Инфаркт дегеніміз не? Анықтамасын беріңіз.
   
3. 
   Жүректің гипертрофиясы дегеніміз не? Анықтамасын беріңіз.
   
4. 
   Жүректің гипертрофиясының дамуын түсіндіріңіз?
   
5. 
   Инфарктың макро және микроскопиялық сипаттамасын атаңыз.
   
6. 
   Инфарктың маңызын мен ақыр соңын атаңыз?
   
7. 
   Геморрагиялық және ишемиялық инфарктқа анықтама беріңіз?
   
8. 
   Геморрагиялық және ишемиялық инфарктың маңызын мен ақыр соңын атаңыз?
   
9. 
   Геморрагиялық және ишемиялық инфарктың асқынуын түсіндіріңіз?
   

Атеросклероз (гр.athere – қойыртпақ; sklerosis – қатаю, шорлану) – майлар мен белоктар дұрыс алмаспағандықтан, эластикалы және бұлшықетті –эластикалы тамырлардың ішкі қабатына майлар мен белоктар шөгіп, сол жерлерде талшықты дәнекер тін көбейіп, склероз дамитын ауру. Этиологиясы. Атеросклерозды дамытатын негізгі себептер мыналар: 1) зат алмасуынабайланысты факторлар; 2) гормондық фактолар; 3) артериялық гипертония; 4) психоэмоциялық күйзеліске ұшырататын стресс пен конфликтілі жағдайлар; 5) қантамырларындағы өзгерістер; 6) тұқымқуалайтын және этникалық факторлар. Атеросклероз процесі өзінің даму барысында әрқайсысының өзіндік макроскопиялық және микроскопиялық сипаты бар белгілі бір сатылардан өтеді атеросклероздың морфогенезі. Атеросклероздың макроскопиялық бейнесінің даму барысын: 1) майлы дақтар мен жолақтар; 2) фиброзды түймешелер; 3) ойық жаралар, қанды ошақтар мен тромбылы қатпарлар сияқты асқынған зақымды фиброзды түймешелер және 4) кальциноз бен атерокальциноз процестері жақсы бейнелейді.

Микроскопиялық тәсіл атеросклерозға тән өзгерістердің сипаты мен даму барысын дәлірек айқындай түсуге мүмкіндік береді. Осы тәсілдің деректеріне сүйене отырып, атеросклероздың морфогенезі: 1) липидозаға дейінгі; 2) липидті (-зоды); 3) липосклерозды; 4) атеромалы; 5) ойық жаралы және 6) атерокальцинозды деп аталатын сатыларға жіктелетін болды.

Гипертония ауруы [синонимдері: біріншіретті (эссенциалдық] гипертензия, жоғары қысымды артериялық ауру) – басты клиникалық белгісі артериялық қысымның ұзақ мерзімді, әрі тұрақты түрде жоғарылауымен (гипертензиямен) бейнеленетін созылмалы ағымды сырқат. Бұл ауруды «жауапсыз (қалған) эмоциялардан өрістейтін кесел», яғни неврогендік негізді дамитын дербес сырқат ретінде Ресей емгері (клиницист) Г.Ф. Ланг сипаттаған –ды. Симптомдық гипертонияға ұшырататын себептер мыналар:ОЖЖ-нің сырқаттары: энцефалит, ми бағандарын зақымдаған полимиелит, мидың ісіктері мен жарақаттары (посткоммоциялық гипертония); эндокриндік жүйенің сырқаттар: бүйрекүсті бездерінің ісіктері (феохромоцитома, альдостерома, кортикостерома), параганлийлер (параганглиома) мен гипофиздің ісіктері базофильді аденома), эндокринді – жыныстық гипертония (әйелдер мен ерлердің климакстық кезеңінің гипертониясы);бүйрек пен зәршығаратын жолдың сырқаттары (бүйректік, нефрогендік гипертония): гломерулонефрит, пиелонефрит, нефросклероз, диабеттік және бүйректік нефропатия, амилоидоз, тума ақаулар, бүйрек поликистозы;тамыр сырқаттары: қолқа атеросклерозы мен оның түрлі бөлімдерінің коарктациясы, ірі артериялардың (бұғанаасты мен мойын артерияларының) тарылуы; бүйректің артерияларының тарылуы мен басқа да ақаулары (реноваскулалық гипертония).Этиологиясы. Гипертонияауруы шектен тыс психика-

эмоциялық әсерден жоғары жүйке жүйесі зорығып, невроз тектес сырқат өрістеп, тамырлардың тонусы дұрыс реттелмегендіктен дамиды [Ланг Г.Ф.,1922; Мясников А.Л.,1954]. Тұқымқуалайтын факторлар мен ас тұзын тым көп пайдаланудың әсеріне де зор мән беріледі.Патогенезі. Гипертония ауруының даму механизміне: 1) нервтік, 2) рефлекторлық, 3) гормондық, 4) бүйректік және 5) тұқымқуалайтын факторлар қатысты.Патологиялық анатомиясы. Гипертония ауруының морфологиялық бейнесі оның ағымы мен сипатына байланысты, сондықтан алуан түрлі. Клиникалық ағымы тұрғысынан бұл ауру қатерлі (қатерлі гипертензия) және (қатерсіз гипертензия) деп бөлінеді. Қатерлі гипертензия кезінде артериолалардың іргесі жиырылып, саңылауы тарылып, қанның қысымы көтеріледі де, гипертониялық криздің бейнесі басымырақ көрініс береді. Криздің өзіндік морфологиялық бейнесі бар: артериолалардың іргесі жиырылып, саңылауы тарылтындықтан, эндотелийлер қада тәріздене тіке жайғасып, олардың базальдық мембранасы кеңірдектене бүктеледі (гофрированнсоть), плазма сіңіп, фибриноитды некроз өрістейді, тромбылар түзіледі. Сөйтіп, инфарктілер дамиды, қанды дақтар пайда болады. Қазір қатерлі гипертония сирек кездесіп, баяу ағымды қатерсіз гипер ауруы жиірек байқалады. Қатерсіз гипертензия даму мерзімі мен морфологиялық айырмашылықтары тұрғысынан: 1) клиникалық бейнеге дейінгі кезеңге, 2( артерияларды жайлаған өзгерістер және 3) артериялық өзгерістерден ағзаларда қанайналымының бұзылуына негізделген, ағзалық өзгерістер кезеңдеріне жіктеледі. Дегенмен, қатерсіз гиепртензияның бұл үш кезеңінің әрқайсысында гипертониялық криз дамып, оған тән морфологиялық бейне орын алатынын ескерген жөн.

IV. Иллюстрациялық материалдар:

1.Дәріс материалдың презентациясы.

2.Тақырып бойынша плакаттар.

V. Әдебиет:

Негізгі:

1. Ахметов Ж.Б. Патологиялық анатомия.-Алматы. 2003.-393 б.

2. Струков А.И. Патологиялыќ анатомия: медициналыќ жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В.

– Ақтөбе. Жалпы білімі– 2-ші бас.-2010.-350 б. Перевод на казахский

Айткулова М.Т.

3. Струков А.И. Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В. –

Ақтөбе. II бөлімінің 1-ші кітабы: жеке аурулар білімі. – 2-ші бас. - 2010.

-338 б. Перевод на казахский Айткулова М.Т.

4. Струков А.И. Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В. –

Ақтөбе. II бөлімнің 2-ші кітабы: жеке аурулар бөлімі. – 2-ші бас. - 2010.-330 5. Перевод на казахский Айткулова М.Т.

5. А.И. Струков, В.В. Серов, Патологиялық анатомия қазақшаға аударған және жауапты редакторы М.Т. Айтқұлов оқулық . - 5-бас., стереотип. – М. : ГЭОТАР- Медиа, 2013. - 984 бет.

1. Ахметкалиев С.Е., Қамбаров Ж.А. Клиникалық патоморфологияға

кіріспе: Оқу құралы. – Ақтөбе: Ақтөбе медициналық академиясы. -1999. -

С.5-34.

1. Robbins Basic Pathology //Kumar V., Abbas A.K., Fausto N., Mitchell R.

–Saunders Elsevier, 2007. -851 p.

2. Robbins and Cotran. Review of Pathology //Klatt E.C., Kumar V., - Third

Edition – Saunders Elsevier, 2010. – 423 p.

қосымша:

1. Klatt E.C. Robbins & Cotran Atlas of Pathology - Second Edition - El-sevier Inc., 2009- New York - 464 p.

1. Жүрек қан тамыр жүйесі аурулары ішінде атеросклероздың алатын орнны қандай?

2. Атеросклероздың патологиялық анатомиясы мен морфогенезінің суреттемесің береңіз?

3. Атеросклероздың этио- патогенезің атаңыз?

4. Атеросклероздың клинико- морфологиялық түрі, асқынуы және нәтижесі қандай?

5. Гипертониялық ауру және симптоматикалық гипертензияның айырмашылығы қандай?

6. Гипертензия ауруының этио- патогенезінің атаңыз?

7. Гипертония ауруы сатылырының патологиялық анатомиясының атаңыз?

8. Қатерлі және қатерсіз гипертензия айырмашылықтарының морфологиялық

Критерилері қандай?

9. Гипертензия ауруының клинико- морфологиялық түрі, асқынуы, нәтижесі қандай?
Кредит -2 №3
I. Тақырыбы: Сыртқы тыныс алу жүйесінің патологиясы.

II. Мақсаты: Тыныс алу жүйесі ауруларының этиологиялық факторларын, клинико-көптүрлі морфологиялық көріністерін түсіндіру.

III. Дәріс тезистері: Тыныс алу ағзаларының аурулары клиникалық және патоморфологиялық бейнесінің алуан түрлілігімен ерекше. Бұл жағдай тынысалу ағзаларында ауру дамыта алатын этиологиялық факторлардың көптігімен, науқастардың жас шамасымен және өкпе құрылысының өзіндік ерекшеліктерімен байланысты. Тыныс алу ағзаларының ауруларын көбіне биологиялық факторлар қоздырады; әсіресе бронхылар мен қабыну (бронхит, трахеит, бронхиалит, пневмония) процесстері өрбітетін вирустармен бактериялардың маңызы зор. Бронхылар мен өкпе сырқаттарымендамуына тұқымқуалайтын факторлармен жас шамасына байланысты ерекшеліктердің де үлкен әсері бар.

Тыныс алу ағзалары сырқаттарының даму барысы патогенді және ауруға қолайлы жағдай туғызатын факторлармен ғана сабақтас емес, тыныс алу жүйесіндегі қорғаныстық бөгендердің жағдайына да байланысты. Олардың ішінде аэродинамикалық сүзгі (фильтр) мен жалпы және жергілікті қорғаныстың гуморалдық пен клеткалық механизмдері ерекше орналады.

Тыныс алу ағзаларының ең маңызды сырқаттарының қатарына жедел бронхит, өкпенің жедел ағымды қабынуы (пневмониялар мен деструкциялы (абсцесс, гангрена)) сырқаттары, өкпенің созылмалы бейспецификалық сырқаттары, пневмокониоздар, бронхылар мен өкпенің карциномасы жатады.

IV. Иллюстрациялық материалдар:

1.Дәріс материалдың презентациясы.

2.Тақырып бойынша плакаттар.

V. Әдебиет:

Негізгі:

1. Ахметов Ж.Б. Патологиялық анатомия.-Алматы. 2003.-393 б.

2. Струков А.И. Патологиялыќ анатомия: медициналыќ жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В.

– Ақтөбе. Жалпы білімі– 2-ші бас.-2010.-350 б. Перевод на казахский

Айткулова М.Т.

3. Струков А.И. Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В. –

Ақтөбе. II бөлімінің 1-ші кітабы: жеке аурулар білімі. – 2-ші бас. - 2010.

-338 б. Перевод на казахский Айткулова М.Т.

4. Струков А.И. Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В. –

Ақтөбе. II бөлімнің 2-ші кітабы: жеке аурулар бөлімі. – 2-ші бас. - 2010.-330 5. Перевод на казахский Айткулова М.Т.

5. А.И. Струков, В.В. Серов, Патологиялық анатомия қазақшаға аударған және жауапты редакторы М.Т. Айтқұлов оқулық . - 5-бас., стереотип. – М. : ГЭОТАР- Медиа, 2013. - 984 бет.

1. Ахметкалиев С.Е., Қамбаров Ж.А. Клиникалық патоморфологияға

кіріспе: Оқу құралы. – Ақтөбе: Ақтөбе медициналық академиясы. -1999. -

С.5-34.

1. Robbins Basic Pathology //Kumar V., Abbas A.K., Fausto N., Mitchell R.

–Saunders Elsevier, 2007. -851 p.

2. Robbins and Cotran. Review of Pathology //Klatt E.C., Kumar V., - Third

Edition – Saunders Elsevier, 2010. – 423 p.

қосымша:

1. Klatt E.C. Robbins & Cotran Atlas of Pathology - Second Edition - El-sevier Inc., 2009- New York - 464 p.

1. 
   Пневмония дегеніміз не? Анықтамасын беріңіз.
   
2. 
   Тыныс алу ағзалары ауруларының жіктелуін атаңыз?
   
3. 
   Крупозды пневмония дегеніміз не? Анықтамасын беріңіз.
   
4. 
   Крупозды пневмония кезеңдерін атаңыз?
   
5. 
   Біріншілік пневмония дегеніміз не?
   
6. 
   Екіншілік пневмония дегеніміз не?
   
7. 
   Крупозды пневмонияның қандай өкпелік асқынулары болады?
   

эритроциттер пайда болады. Анемияның кейбір түрлерінде ядролы эритробласт, нормобласт мегалобласт және жетілмеген полихроматофилді эритроциттер болады.

Ондай анемиялар эндогендік және экзогендік әсерден болады. Эндогенді әсер тұқымқуалайды. Кейбір отбасыларына тән аплазиялық (Фанкони) және гипоплпзиялық( Эрлих) анемиялары да эндогендік себептерден дамиды.

1.Дәріс материалдың презентациясы.

2.Тақырып бойынша плакаттар.

V. Әдебиет:

Негізгі:

1. Ахметов Ж.Б. Патологиялық анатомия.-Алматы. 2003.-393 б.

2. Струков А.И. Патологиялыќ анатомия: медициналыќ жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В.

– Ақтөбе. Жалпы білімі– 2-ші бас.-2010.-350 б. Перевод на казахский

Айткулова М.Т.

3. Струков А.И. Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В. –

Ақтөбе. II бөлімінің 1-ші кітабы: жеке аурулар білімі. – 2-ші бас. - 2010.

-338 б. Перевод на казахский Айткулова М.Т.

4. Струков А.И. Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу

орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Струков А.И., Серов В.В. –

Ақтөбе. II бөлімнің 2-ші кітабы: жеке аурулар бөлімі. – 2-ші бас. - 2010.-330 5. Перевод на казахский Айткулова М.Т.

5. А.И. Струков, В.В. Серов, Патологиялық анатомия қазақшаға аударған және жауапты редакторы М.Т. Айтқұлов оқулық . - 5-бас., стереотип. – М. : ГЭОТАР- Медиа, 2013. - 984 бет.