Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы Терапия бакалавриат кафедрасы «бекітемін»
жүктеу/скачать 0,8 Mb.
|
vdm mpd kz
vdm mpd kz
| Теріні қарау
Тері-дененің сыртқы жабыны. Ол ішкі ортаны қорғап, тынысалу, заталмасу, т.б. процестерге қатысады. Көптеген аурулардың белгілерін теріден көруге болады. Теріні қарап зерттегенде оның түсіне, ылғалдылығына, серпімділігіне зер салыып, қабыршықтану, берту, жара-жарақат, тыртық, қантамырларының білеуленіп, тарамдануы, сусіңділенуі сияқты өзгерістердің бар-жоқтығына көңіл аударған жөн. Терінің түсі сырқаттарда әр түрлі: ақшыл, сары, қола түсті, т.с.с. Ақшыл түс қаны азайып, қансыраған, бүйрек ауруларымен, аорта ақауларымен сырқат немесе қанында темір немесе фолий қышқылы тапшы адамдарда байқалса, безгекпен сырқат адамдардың терісі бозғылтсары түсті, ал рак ауруына шалдыққандардың-бозғылт болады. Аддисон ауруынан тері қоңыр реңденсе, алмаспен немесе қорғасынмен уланғандардың терісі ағарады. Тері дененің қызуы тым көтерілгенде, арақты мөлшерсіз ішкенде, қанда эритроциттердің немесе гемоглабиннің мөлшері тым көбейгенде, морфинмен уланғанда қызарады. Бір есте ұстарлық жай-бауыр ауруларымен сырқат адамдардың алақаны ғана қызаратыны. Терінің көгеруі гемоглобиннің құрамында оттегі тапшы болғанда байқалуы мүмкін. Бұндай өзгерістер өкпе мен жүрек ауруларында орын алады. Көк рең денені түгел немесе жеке ағзалар мен оның бөліктерін ғана қамтып, жалпы немесе жергілікті түрде болады. Сары түс өт жолдары таспен бітеліп, ісікпен немесе жалқықпен қысылғанда, эритроциттер тым көп мөлшерде ыдырап, билирубин көп түзілгенде байқалады. Сары түстің ақшылсарыдан қоңырқай жасылға дейінгі әр түрлі реңін тек күн жарық кезде ғана қарап ажыратуға болады. Аталған себептерден сарғаю пайда болған науқастың денесі қышып, онда тырнақтың сызаттары, ұсақ жарлар болу мүмкін. Дене акрихин, пикрин қышқылы сияқты дәрілерден де сарғаяды. Кейде терінің пигменті азайып, ақтаңдақ пайда болады. Ал ыстықтағанда, қызу көтерілгенде, тер бездері зақымдалғанда, сұйықтықты көп ішкенде терінің ылғалдылығы артады. Организмнен сұйықтық көп бөлініп шығарылса, тері құрғайды. Оның ссебептері көп: витаминдердің жеткіліксізділігі, жиі-жиі іш өту, ішек-қарын, инфекциялық аурулар т.с.с. Терінің ылғал-құрғақтығы қолмен сипап анықталады. Терінің серпімділігі анықтау үшін оны қапсыра ұстап, жоғары қарай тартып, жіберіп қалу керек. Серпімділігі жақсы тері тез қалпына келеді. Арық немесе кәрі адамның терісінің, құрғақ терінің серпімділігі, әдетте төмен. Теріде түрлі-түрлі бөртпелер, есекжем, жалақ, ісік, іріндік, темреткі, тыртық сияқты көптеген аукрулардың белгілері жиі ұшырасады. Ұсақ тамырлар кеңейгендіктен пайда болып, саусақпен басқанда жойылып қайта көрінетін ақшыл-қызыл түсті дақ қызыл бөртпе розеола сүзекте, грипте, сифилисте байқалады. Жекелеген қызғылт дақтар дәрі-дәрмектердің әсеріне, кейбір іріңді ауруларға тән. Есекжем- теріде қалыптасатын қышымалы, ақшыл түсті, күлбіреген ошақ. Ол организмнің сезімталдығын күрт арттыратын себептерден, көбінесе дәрі-дәрмектердің әсерінен қалыптасады. Қанталау- қантамырлары зақымдалғандықтан, тері мен оның шелмай қабатына құйылған қанның ірілі-ұсақты ошақтары. Бұл гемофилия, Верльгоф ауруы, лейкоз сияқты мен жүйесінің сырқаттарында жиі байқалатын белгі. Ұшық герпес-ішінде сұйықтық болатын, жарылғанда қабыршақтанып кететін, диаметрі 0,5-1см көпіршік көбінесе вирусты инфекцияларда кездеседі. Кейбір аурулардан, хирургиялық операциялардан, жара-жарақаттардан кейін денеде тыртықтар қалады. Олардың да диагностикалық мәні зор. Денедегі шаш пен түктің түр сипатының өзгеруі де аурудың белгісі болуы мүмкін. Мысалы, ішкі секреция бездері ауруларының кейбіреуінде шаш өспей немесе түсіп қалса, енді біреуінде, керісінше тіпті әйелдердің бетіне түк қаулап кетеді. Түрлі аурулардың салдарынан тырнақта қалыптасатын өзгерістер де бірсыпыра. Тырнақтың сынғыштығы кейбір витаминдердің организмге жеткіліксіздігін көрсетсе, өкпенің созылмалы ағымды іріңді сырқаттарына тырнақтың сағат шынысы сияқтанып, ойыстануы тән. Науқасты қарап зерттегенде оның бүкіл денесінің немесе кейбір мүшелероінің сусіңділеніп ісінгенін көруге болады. ОЛ жердегі саусақпен басып байқағанда, щұңғыл із қалады. Сусіңделінудің жергілікті түрі веналарға қан іркілгенде дамыса, оның жалпы түрі анасарка-жүрек немесе бүйрек ауруларында, аллергеннің әсерінен жедел түрде сезімталдық артқанда байқалады. Сусіңділенудің даму барысы оның себебіне байланысты. Жүрек ауруларында сусіңділену аяқтан басталса, бүйрек ауруларында беттен өрбиді. Жүрек ауруынан ісінген науқас ентігіп, беті көгереді: ол басын жоғары көтеріп, үнемі жастыққа сүйеніп, аяғын төсектен салбыратып, екі қолын тізесіне тіреп отыруға мәжбүр болады. Бүйрек ауруынан суіңділенуі жылдам өрістейді. Ол науқастың төсектегі қалпына әсер етпейді. Бүйрек сусіңділенуінің ісігі жұмсақ әрі қайтымды. Науқастың беті ағарады. жүктеу/скачать 0,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|