ОҚУ-Әдістемелік кешен «Экономиканы мемлекеттік реттеу» пәні бойынша

Кедендік тарифтердің түрлері:

• 
  тауар қозғ-ң бағыты бойынша:
  

• экспорттық

• транзиттік

Импорттық көп кездеседі.

• 
  баж салығын орнату әдісі бойынша:
  

• спецификалық (арнайы)

• құрама

Адвалорлық баж салықтар – тауар бағасына байланысты Фалес мөлшерімен орнатылады.

Спецификалық (арнайы) баж салығы - өлшем бірлігінің абсолютті мағынасында орнатылады.

Құрама – 2 әдіспен аралас.

• 
  баж салықтарының іс-әрекет бағыты бойынша:
  

• дискриминациялық

Преференциалды – бір елде немесе қандай да бір тауарларға тиімді жағдай жасау мақсатында минималды деңгейден төмен қойылады.

Дискреминациялық – қандай да бір ел немесе тауарға қарсы орнатылып оған тиімсіз жағд-ды орнатуға бағытталады.

Тарифті саясатты қолдану тиімділігі туралы көптеген көзқарастар бар. Экономикалық саясаттың құрамы ретінде тарифті қолд-ң қарсыластары тарифке қарсы бірқатар дәлелдер келтірілген:

1) тарифтер экономикалық өсуді тежейді

2) тариф тұтыну-ға салықтық ауыртпалықты ұлғайтады

3) импортталған тауарларға салынатын тариф жанама түрде елдің экспортына нұсқан келтіреді

4) тариф жұмыстылықтың жалпы деңгейін қысқарылуына әкеледі

5) тарифтерді біржақты енгізу көп жағд-да «сауда соғыстарына» әкеледі. Ал тарифтерді жақтауға мынадай жағымды жақтарды келтіреді:

1) тариф жас салаларды қорғайды

2) тариф жергілікті өндірістің ынталандыру құралы

3) тариф бюжеттік түсімдердің маңызды көзі

4) тариф ұлттық қауіпсіздігі, елдің халықаралық беделін қорғайды.

1) белгілі бір отандық өнд-с салаларын қорғауға бағытталған импортты тікелей шектеу шаралары:

- квоталар

- лицензиялар

- импорттық депозиттер

- демпингке қарсы баж салықтары

2) тікелей сыртқы сауданы шектеуге бағытталған бірақ сондай нәтижеге әкелетін әкімшілік шаралар:

- кедендік құжаттарды дайындау

- техникалық және санитарлық стандарттар мен нормалар

- тауарларды орау мен таңбалауға қойылатын талаптар

3) сыртқы саудаы шектеуге тікелей бағытталмаған, бірақ сол нәтижеге әкелетін басқадай шаралар:

- халықаралық келісім шарт арқылы

Тарифтік емес реттеу экономикалық опер-ға ұлттық нар-ты қорғауда қолд-ды. Қазіргі уақытта халықаралық мойындалған классификация бойынша тарифтік емес реттеудің нақты 800 түрінкөрсетеді. Оны кең тараған 8 түрін:

• тарифтік шаралар (импорттық кедендік тарифтер)

• паратарифтік шаралар (баж салықтары, кедендік жиындар, ішкі салықтар, импорттық тауарларды енгізу кезінде алын-н төлемдер)

• бағаларға бақылау жасау шаралары (демпингке қарсы импорттық ұйымдар)

• қаржылық шаралар

• валюталық операцияларды жүргізу ережелері

• автоматтық лицензиялау (тауарларды шеттен әкелу мен шетке шығаруға арналған құжаттар)

• мөлшерлік бақылау шаралары (квоталар)

• монополиялық шаралар

• техникалық шаралар (стандарттар, сапа нормасы, қауіпсіздік нормасы)

Тарифтік емес шаралар 2 үлкен топқа бөлінеді: * экономикалық

* әкімшілік

Мемлекет әкімшілік шараларды қолдау арқылы ішкі нарықтағы тауар құралдарын анықтайды. Сонымен қатар импорттық және отандық тауарлардың жетіспеушілігін қорғайды. Осы жағдайды тұтынушы өзіндік таңдау мүмкіндігімен анықталады

4. Валюталық қатынастар ұлттық шаруа-ң қызметтерінің нәтижнсінен өзара қызмет ететін және әлемдік шаруашылықтары валюталардың қызмет етуі барысында қалыптасатын қоғамдық қатынастар жиынтығын білдіреді. Валюталық қатыеастардың жағдайы ұлттық және әлемдік экономиканың дамуына, саясаи тұрақтылыққа , елдер арасындағы күштердің шекті қатынасына тәуелді болып келеді. Сыртқы экономикалық байланыстарда, оның ішінде валюталық байланыстарда саясат пен экономика, дипломатия мен коммерция, өнеркәсіптік өндіріс пен сауда бір-бірінен өзара байланысулы валюталық қатынастардың ұлттық және әлемдік шару-ғы орны ерекщелігін көрсетеді.

Валюталық жүйе – ұлттық заңдылықтармен немесе мемлекет аралық келісім шарттармен бекітілетін валют-қ қат-ды ұйымдастыру және реттеу формасын білдіреді. Валюталық жүйелер 3 түрге бөлінеді:

1) ұлттық валюталық жүйе

2) Дүние жүзілік валюталық жүйе

3) аймақтық немесе мемлекетаралық валют-қ жүйе

Ұлттық валюталық жүйе –халықаралық төлем айналымын жүзеге асыратын ұдайы өндіріс проц. қажетті валюталық ресурсты құрайтын және оны пайдалануға көмектесетін экономикалық қатынастар жиынтығын білдіреді. Ұлттық валюта және елдің ақша жүйе-ң белгілер бір бөлігі. Оның ерекшеліктері:

• 
  елдің құрамдас экономиканың және сыртқы экономикалық байланыстардың даму дәрежесі мен жағдайына байланыстыты анықталады.
  

Аймақтық валюталық жүйе - өнеркәсібі дамыған елдердегі әлемдік валюталық жүйе төңірегінде құрылады. Мысалы, Европалық валюталық жүйе . Бұл Европалық қоғамдастыққа мүше елдердің валюта аумағында ұйымдастырылуы және экономикалық форм-ға қат-ды білдіреді.