-жаттығу. Орыс тіліне аударыңыз (Переведите на русский язык). Факс – байланыстың телефон жүйесі бойынша арнайы аппараттың (телефакстің) көмегімен алынған

Егер алынған факстердің маңызды ақпараты болса және ол ұзақ пайдалануға арналса, онда олардың көшірмесін түсіріп алады, өйткені факс қағазы ұзақ сақталмайды. Алайда қымбат факс аппараттарын пайдалану кезінде көшірме жасау міндетті емес.

А) телефонограмма

В) факс

С) телеграмма

Е) бейнехат

2. 
   Ақпараттың алушыға жеткендігі туралы растаудағы ең басты баған
   

В) алушы фирманың коды

С) факсті алушының нөмірі

D) алынған беттердің саны (Р)

Е) ақпаратты берудің уақыты және ұзақтығы

3. Егер алынған факстердің маңызды ақпараты болса және ол ұзақ пайдалануға арналса, онда:

А) оларды мұрағатқа жібереді

В) көшірмесін түсіріп алады

С) сол күйінде сақтайды

D) сейфте сақтайды

Е) компьютерге енгізеді
4. Күрделі етістікті көрсетіңіз.

А) жүгіріп кірді

В) секіріп түсті

С) кіріп шықты

D) кіруге дайындалды

Е) сөйлесуге шақырды

А) ала сал

В) ән сал

С) үйге хат сал

D) Біржан сал

Е) қоя сал

(Справки)

Анықтаманы әдетте екі топқа бөледі. Бірінші топта қандай да бір заңды фактіні куәландыратын қызметтік сипаттағы фактілер мен оқиғалар туралы ақпарат болады және мүдделі адамдар мен мекемелерге беріледі. Анықтамалардың екінші тобы атқаратын қызметі, жалақысы, тұратын жері, асырауында адамдардың болуы туралы растайды. Кәсіпорынның басшысы қызметкердің сұрауы бойынша мамандығын, лауазымын, біліктілігін, жұмыс уақытын және жалақысының мөлшерін көрсете отырып, осы ұйымдағы жұмысы туралы анықтама беруге міндетті.

Анықтаманың мәтіні әдетте мәліметтер берілетін тұлғаның атау септігіндегі аты-жөнін көрсетуден басталады. Анықтаманың соңында не оң жақ жоғары бұрышында анықтама берілетін мекеменің атауы жазылады. Анықтамаларды беру туралы журнал бойынша есеп жүргізілген кезде анықтаманың күнін көрсете отырып, оған реттік сан қойылады. Осындай анықтамалар бір дана болады. Анықтамаға оны жасаған және берілген мәліметтерге жауап беретін тұлға қол қояды. Анықтаманың мәтіні қолмен және мөрмен расталады. Бухгалтерия көбінесе жеке тұлғалардың бір жылдағы кірістері туралы салық инспекциясына анықтама береді.
Мәтінге арналған сөздік

Словарь к тексту

анықтама – справка

көрсеткіш – показатель

сипаттау – описание

сондықтан – поэтому

мұқият жинау – тщательный сбор

тексеру – проверка

салыстыру – сопоставление

талдау – анализ

талап етеді – требует

әдетте – обычно

қандай да бір – какой-либо

куәландыратын – удостоверяющих

мүдделі – заинтересованный

жалақы – заработанная плата

тұратын жері – место прживания

асырауында адамдардың болуы – наличие иждивенцев

қызметкердің сұрауы бойынша – по просьбе сотрудника

лауазым – должность

біліктілік – квалификация

мөлшер – размер

оң жақ жоғары бұрышында – в правом верхнем углу

реттік сан – порядковый номер

бір дана – один экземпляр

кіріс – доход

салық инспекциясы – налоговая инспекция
Анықтама үлгісі

Кәсіпорынның атауы Әлеуметтік қамсыздандырудың Кәсіпорынның мекен-жайы аудандық бөліміне Тел. ұсыну үшін Факс. Қостанай қаласы АНЫҚТАМА № Леонова Оксана Анатольевна_________________________ кәсіпорынының (кәсіпорынның атауы) маркетинг бөлімінде __________________________ жалақымен экономист болып (санмен және жазбаша) қызмет істейді. Директор қолы аты-жөні Бас бухгалтер қолы аты-жөні М.О.

Форма справки

СПРАВКА № Леонова Оксана Анатольевна работает экономистом отдела маркетинга_________________________ с окладом ________________ тенге в месяц. (наименование предприятия) (цифрами и прописью) Директор подпись И.О. Фамилия Главный бухгалтер подпись И.О. Фамилия

1-жаттығу. Төмендегі сұрақтар бойынша жауап беріңіз (Ответьте на вопросы).
Қандай құжат анықтама деп аталады? Анықтама істің жайын қалай көрсетуі тиіс? Анықтаманы жасау нені талап етеді? Анықтаманы неше топқа бөледі? Бірінші топқа қандай анықтамалар жатады және олар кімдерге беріледі? Анықтамалардың екінші тобы нені растайды? Кәсіпорынның басшысы қызметкердің сұрауы бойынша не беруге міндетті? Анықтаманың мәтіні әдетте нені көрсетуден басталады? Анықтама берілетін мекеменің атауы қайда жазылады? Анықтамаларды беру туралы журнал бойынша есеп қалай жүргізіледі? Мұндай анықтамалар неше дана болады? Анықтамаға кімдер қол қояды? Анықтаманың мәтіні немен расталады? Бухгалтерия салық инспекциясына не туралы анықтама береді?
2-жаттығу. Мәтіннен негізгі және көмекші етістіктерді тауып, Кестені толтырыңыз (Заполните таблицу).
Егер де есті кісілердің қатарында болғың келсе, күніне бір мәртебе, болмаса жұмасына бір, ең болмаса айында бір өзіңнен өзің есеп ал. Сол алдыңғы есеп алғаннан бергі өмірді қалай өткіздің екен, не білімге… не дүниеге жарамды, күнінде өзің өкінбестей қылықпен өткізіппісің? Жоқ , болмаса, не қылып өткізгеніңді өзің де білмей қалыппысың ? (Абай).

Анықтама істің жайын объективті түрде көрсетуі тиіс, сондықтан оны жасау мәліметтерді мұқият жинау және тексеру, алынған деректерді салыстыру және талдауды талап етеді.

Мекеменің өз ішінде қажет анықтамаға соны жазушы адам қол қояды. Анықтамалар да баяндау хаттарға тән деректерден тұрады. Кейбір анықтамалар мөрмен емес, мекеме басшысының қолымен расталады.

Негізгі етістік	Көмекші етістік
бол	кел

3-жаттығу. Мәтіннен толымды және толымсыз көмекші етістіктерді тауып, Кестені толтырыңыз (Заполните таблицу).
Анықтаманың мәтіні әдетте мәліметтер берілетін тұлғаның атау септігіндегі аты-жөнін көрсетуден басталады. Анықтаманың соңында не оң жақ жоғары бұрышында анықтама берілетін мекеменің атауы жазылады. Анықтамаларды беру туралы журнал бойынша есеп жүргізілген кезде анықтаманың күнін көрсете отырып, оған реттік сан қойылады. Осындай анықтамалар бір дана болады. Анықтамаға оны жасаған және берілген мәліметтерге жауап беретін тұлға қол қояды. Анықтаманың мәтіні қолмен және мөрмен расталады. Бухгалтерия көбінесе жеке тұлғалардың бір жылдағы кірістері туралы салық инспекциясына анықтама береді.

Анықтаманы рәсімдеген Марат Бекзатұлы емес, Асқар Жарасқанұлы екен. Анықтама жазып отырып қателесе жаздадым. Бүгін бастықтың атына өтініш жазып қой. Бұйрықпен танысқан соң қуанып кеттім. Бұйрық қызметкерлердің еңбекақысын көтеру туралы екен. Бұл күтпеген қуаныш еді.

Справки, составляемые для внутренней информации, подписывает составитель, а для вышестоящего органа – руководитель.

Справки содержат те же реквизиты, что и докладные записки.

Если справка содержит несколько вопросов, то текст рекомендуется разделить на части или оформить в виде таблиц.

А) түсініктеме

В) баяндау хат

С) анықтама

Е) жедел хат

А) анықтама берілетін тұлғаның аты-жөні

В) анықтама берілетін мекеменің атауы

С) анықтаманың берілген күні

Е) анықтаманың берілу мақсаты

А) емес

С) ойла

Е) сұрастыр

А) толаста

В) кел

С) жаздады

Е) екен
5. Толымсыз көмекші етістікті көрсетіңіз.

А) екен

В) толмады

Е) сал
№14-сабақ

(Доверенности)

Сенімхат үшінші тұлға алдында сеніп тапсырушының атынан сенімді тұлғаға берілген құжат болып табылады.

Сенімхаттың екі түрі бар: кәсіпорындар беретін ресми сенімхат және азаматтар (жеке тұлғалар) беретін жеке сенімхат.

Ресми сенімхат мәмілелер жасауға, ақша, материалдық-тауар құндылықтарын алуға немесе басқа да іс-әрекеттерді жүргізуге кәсіпорын атынан сол кәсіпорынның өкіліне беріледі. Оның мынадай деректемелері болады:

• 
  ұйымның атауы;
  
• 
  ұйым туралы анықтамалық деректер;
  
• 
  құжат түрінің атауы;
  
• 
  құжаттың күні;
  
• 
  құжаттың тіркеу нөмірі;
  
• 
  құжаттың мәтіні;
  
• 
  лауазымды тұлғалардың қолы;
  
• 
  кәсіпорынның мөрі.
  

• 
  сенімді тұлғаның лауазымы және төлқұжат деректері;
  
• 
  сенімхат бойынша іс-әрекет жүргізілетін ұйымның атауы;
  
• 
  іс-әрекет түрі;
  
• 
  сенімхаттың қолдану мерзімі көрсетіледі.
  

Словарь к тексту

сенімхат – доверенность

сенімді тұлға – доверенное лицо

сеніп тапсырушы – доверитель

азамат – гражданин

құқық беруі туралы – о предоставлении права

үшінші тұлға – третьее лицо

алдында – перед

атынан – от имени

ресми сенімхат – официальная доверенность

жеке тұлға – физическое лицо

жеке сенімхат – личная доверенность

мәмілелер жасауға – на совершение сделок

материалдық-тауар құндылықтары – товарно-материальные ценности

кәсіпорынның өкілі – представитель предприятия

деректемелер – реквизиты

ұйымның атауы – наименование организации

анықтамалық деректер – справочные даные

құжат түрі – вид документа

құжаттың күні – дата документа

тіркеу нөмірі – регистрационный номер

лауазымды тұлға – должностное лицо

іс-әрекет түрі – вид действий

қолдану мерзімі – срок действия

жалақы алуға – на получение зарплаты

еңбек қатынастары – трудовые отнашения

басқа да – и другие

төлем – выплата

зейнетақы – пенсия

жәрдемақы – пособие

салымдар – вклады

ақша аударымдары – денежные переводы
Сенімхат үлгісі

(Форма доверенности)

• 
  Тағдырыңды тамырсыздық індетінен қалқала,
  

Әр адамда өз анасынан басқа да,

Ғұмырына етер мәңгі астана,

Демеп жүрер, жебеп жүрер арқада

Болу керек құдіретті төрт ана:

ТУҒАН ЖЕРІ – түп қазығы, айбыны,

ТУҒАН ТІЛІ – мәңгі өнеге айдыны.

ЖАН БАЙЛЫҒЫ, САЛТ ДӘСТҮРІ – тірегі,

Қадамына шуақ шашар үнемі,

Және ТУҒАН ТАРИХЫ.

Еске алуға қаншама

Ауыр әрі қасіретті болса да,

Құдірет жоқ төрт анаға тең келер.

Онсыз санаң қаңбаққа ұқсап сенделер.

Өзге ананың ұлылығын танымас

Төрт анасын менсінбеген пенделер.

Төрт анадан сенім таба алмаған,

Тамырсыздың басы қайда қалмаған?!

Төрт анасын сыйламаған халықтың,

Ешқашан да бақ-жұлдызы жанбаған.

Қасиетті бұл төрт ана – тағдырыңның тынысы,

Төрт ана үшін болған күрес – күрестердің ұлысы!

ажыратыңыз (Найдите причастия, различая их значение).

Сенімхат үшінші тұлға алдында сеніп тапсырушының атынан сенімді тұлғаға берілген құжат болып табылады.

Сенімхаттың екі түрі бар: кәсіпорындар беретін ресми сенімхат және азаматтар (жеке тұлғалар) беретін жеке сенімхат.

Сенімхатқа растаған лауазымды тұлғаның қолы қойылады. Алар айлығыңды жақын туысыңа сенімхат беру арқылы алдыруға болады.

Алмақтың да салмағы бар. Көрмес түйені де көрмес.

4-жаттығу. Қазақ тіліне аударыңыз (Переведите на казахский язык).
Личная доверенность должна иметь следющие реквизиты:

• 
  дату документа;
  
• 
  текст (с указанием доверителя, доверенного лица и вида действий по доверенности);
  
• 
  подпись и расшифровку подписи доверителя;
  
• 
  подпись должностного лица, заверившего доверенность;
  
• 
  печать организации, в которой доверитель работает, учится, или жилищно-эксплутационной организации по месту жительства.
  

в ней.

года со дня ее выдачи. Доверенность считается недействительной, если в ней отсутствует дата выдачи.

Доверенности хранятся 3 года.
5-жаттығу. Берілген үлгі бойынша сенімхат жазыңыз (Напишите доверенность по образцу).
СЕНІМХАТ
00.00.00.

Мен, Керімбаев Жанат Асқарбекұлы, 2006 жылдың желтоқсан айындағы маған тиісті қырық мың теңге мөлшеріндегі еңбекақыны алуды Езмахунов Марс Юсупұлына сеніп тапсырамын.

Ж.А. Керімбаевтың қолын

куәландырамын

КБ-нің инспекторы қолы Т.Т. Сейсембай

М.О.
6-жаттығу. Орыс тіліне аударыңыз (Переведите на русский язык).
Сенімхатты кәсіпорынның бланкісінде ресімдеуге болады. Сенімхатта көрсетілген іс-әрекет ақшаға немесе материалдық құндылықтарға қатысты болса, оған кәсіпорынның басшысы мен бас бухгалтері қол қояды. Көбінесе, сенімхаттардың үлгі бланкілері пайдаланылады.

Жеке сенімхаттар сеніп тапсырушының (азаматтың) атынан жалақы алуға немесе еңбек қатынастарына қатысты басқа да төлемдерді, зейнетақыларды, жәрдемақыларды, стипендияларды, банктегі салымдарды, хат-хабарларды, оның ішінде ақша аударымдары мен заттай сәлемдемелерді алуға беріледі. Аталған сенімхаттар нотариаттың куәландыруын қажет етпейді.
Тест тапсырмалары
1. Сенімді тұлғаға сеніп тапсырушының (кәсіпорынның немесе азаматтың) атынан қандай да бір іс-әрекеттерді жасауға құқық беруі туралы құжат

А) Кепілхат

В) Сауалнама

С) Сенімхат

D) Өтініш хат

Е) Жауап хат

А) жеке сенімхат

В) қалыпты сенімхат

С) ресми сенімхат

D) ұжымдық сенімхат

Е) толық сенімхат

А) ресми сенімхат

В) жеке сенімхат

С) коммерциялық сенімхат

D) ұжымдық сенімхат

Е) ресми емес сенімхат

А) қорған

В) толтырған

С) балдырған

D) сыған

Е) маған
5. Болжалды келер шақ есімше тұлғасында тұрған сөзді көрсетіңіз

А) келер

В) келетін

С) келуші

D) келіп

(Телефонограммы)

Телефонограммалар – жедел мәселелер бойынша телефон арқылы берілген және алушы жазып алған құжат. Ол отырыстар, мәжілістер, іскерлік кездесулер, жоспарланған іс-әрекеттердегі өзгерістер, іс-шаралар туралы жедел хабарлар үшін пайдаланылады және оның мынадай міндетті деректемелері болады:

• 
  фирманың атауы;
  
• 
  құжат түрінің атауы;
  
• 
  хабарды беру (қабылдау) күні мен уақыты;
  
• 
  адресат;
  
• 
  құжаттың мәтіні;
  
• 
  қолы;
  
• 
  телефонограмманы қабылдаған және берген тұлғаның лауазымы және аты-жөні;
  
• 
  телефонограмманы берген және алған фирманың телефон нөмірі көрсетіледі.
  

уақыты мен күні, орны көрсетіле отырып жасалады.

Телефонограмманы жасағаннан кейін тексереді және кәсіпорынның басшысы

қол қояды. Телефонограмма бірнеше фирмаға жіберілетін болса, онда оған фирмалардың тізімі, олардың телефон нөмірлері қоса беріледі.

Телефонограмма жазбасы үшін арнайы журнал пайдалану қолайлы. Оның парақтары “қосарланып” (негізгі парақ пен көшірме парақ) орналасады. Телефонограмманы қабылдау кезінде көшірме қабаттың есебінен бірден екі дана жазылады. Негізгі парақ жыртылып алынады да, басшыға беріледі. Көшірме журналда қалады.

Телефонограмманы сақтау мерзімі, әдетте, бір жылдан аспайды.

Словарь к тексту

жедел мәселелер – оперативные вопросы

іскерлік кездесу – деловая встреча

жоспарланған іс-әрекет – запланированное действие

іс-шаралар туралы – о мероприятиях

пайдаланылады – используется

қабылдаған – принявший

берген – передавший

айтылуы қиын сөздер – труднопроизносимые слова

бірнеше – несколько

қоса беріледі – прилагается

қосарланып – попарно

негізгі парақ – основной лист

жыртылып алынады – отрывается

аспайды – не превышает

(Форма телефонограммы)

2. 
   Қандай құжаттар телефонограммалар деп аталады? Телефонограммалар қандай
   

қол қояды. Телефонограмма бірнеше фирмаға жіберілетін болса, онда оған фирмалардың тізімі, олардың телефон нөмірлері қоса беріледі. Деректемеге фирманың атауы жазылып, мөр басылады. Телефонограмма келгелі көп бола қойған жоқ. Қайта жауап бергенше біраз уақыт бар. Толық мәлімет алмайынша, күте тұрамыз.

При приеме необходимо записать: название фирмы и номер ее телефона; текст телефонограммы; должности, имена, отчества и фамилии лиц, подписавших и передавших телефонограмму; дату и время приема. Во избежание неточностей или ошибок необходимо, чтобы принимающий повторил записанный текст телефонограммы передающему лицу. При этом указываются все знаки препинания.

уақыты мен күні, орны көрсетіле отырып жасалады.

Телефонограмманы жасағаннан кейін тексереді және кәсіпорынның басшысы

қол қояды. Телефонограмма бірнеше фирмаға жіберілетін болса, онда оған фирмалардың тізімі, олардың телефон нөмірлері қоса беріледі.

Телефонограмма жазбасы үшін арнайы журнал пайдалану қолайлы. Оның парақтары “қосарланып” (негізгі парақ пен көшірме парақ) орналасады. Телефонограмманы қабылдау кезінде көшірме қабаттың есебінен бірден екі дана жазылады. Негізгі парақ жыртылып алынады да, басшыға беріледі. Көшірме журналда қалады.
Тест тапсырмалары
1. Жедел мәселелер бойынша телефон арқылы берілген және алушы жазып алған құжат қалай аталады?

А) факс

С) телеграмма

Е) электронды пошта

А) жіберуші

В) алушы

С) кәсіпорын басшысы

D) бас бухгалтер

Е) кадрлар бөлімінің инспекторы

А) сана

С) көре

Е) сұра
4. Көсемшенің жіктеуге келмейтін түрін көрсетіңіз

А) алып

В) ала

Е) келіп
5. Мақсат көсемшені белгілеңіз

А) көргелі

В) көргенше

С) көріп

D) алып

Е) алғанша