ОҚу жылында қазақстан республикасының жалпы орта білім беретін мектептерінде оқу процесін
жүктеу/скачать 3,46 Mb. Pdf көрінісі
|
ИМП-каз-сонгы-15.07
- Бұл бет үшін навигация:
- Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы
- «АДАМ ЖӘНЕ ҚОҒАМ» БІЛІМ САЛАСЫ
Математика «Математика» оқу пәні ретінде бастауыш білім берудің маңызды мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыруда елеулі үлес қосады. Математика бойынша бастапқы білім сыни тұрғыдан ойлау қабілетін дамытады, зерттеу және қарым-қатынастың, математикалық білімді өмірде қолданудың алғашқы дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді. Бастауыш сынып білім алушылары математика курсын игере отырып, талдау, синтездеу, жіктеу, салыстыру, себеп-салдарлық қатынастар мен заңдылықтарды анықтауды үйренеді, түрлі заттар мен қоршаған орта құбылыстарын сипаттау үшін математикалық тілдің негіздерін игереді, білім мен іс-әрекет тәсілдерін меңгереді, мұның барлығы жинақтала келе оқи білуге негіз болады. Математика» пәнін оқыту бейнелік және логикалық ойлауды дамытуға, математикалық тілді дамытуға, оқу-танымдық және практикалық міндеттерді шешуге, айтылған пікірді дәйектеу, дәлелдеу, негіздеу біліктерін дамытуға, басқалардың пікірлерін бағалау және қабылдауға бағытталған. «Математика» пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі: 1) 1-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 132 сағат; 2) 2-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат; 3) 3-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты; 4) 4-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты құрайды. 4-сыныпта сабақтастық және тереңдету принципін сақтай отырып, матиматиканы оқытудың бүкіл курсы бойында білімдер және дағдыларды жүйелі дамытужәне тереңдете түсу қамтамасыз етіледі. «Математика» оқу пәнінің мазмұныбілім берудің кейінгі деңгейлерінде жалғасын табатын бес бөлімнен тұрады: 1. Сандар және шамалар. 2. Алгебра элементтері. 3. Геометрия элементтері. 4. Жиындар. Логика элементтері. 129 Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы
5. Математикалық модельдеу. Білім алушылардың математика курсы бойынша білімдерінің сабақтастығын қамтамасыз ету үшін пәннің оқу бағдарламасына 2013 жылғы бастауыш білім беру деңгейінің оқу бағдарламасында қарастырылмайтын «Комбинаторика», «Тізбектер», «Жиындар және олармен орындалатын амалдар» деп аталатын жаңа бөлімшелер енгізілді. Жаңа оқу бағдарламасында негізгі және жоғары мектептерде геометрияны табысты меңгерудің алғышарты болып табылатын «Геометриялық фигуралар» бөлімшесі кеңінен қарастырылған. Бұл бөлімшелерді оқып-үйрену 4-сыныптың білім алушыларында логикалық ойлаудың, процестер мен құбылыстарды талдау,себеп-салдарлық байланыстарды табу, бұл
құбылыстардың заңдылықтары мен тенденцияларынашудағдыларының дамуына ықпал етеді. Бұл сипаттағы тапсырмалар TIMSS халықаралық зерттеулерінде кездеседі. «Математика» пәні бойынша мұғалім алдын ала дайындалған критерийлер мен дескрипторлар бойынша әр түрлі қосымша тапсырмалар мен жұмыстарды жүргізе алады.
31-кесте – Жұмыс түрлері мен критерийлері № Жұмыс түрлері Критерийлер/дескрипторлар 1
есептерді шешу Білім алушылар сандары, шарты мен сұрағы бар есептердің шығару жолдарын жақсы түсіну үшін оларға жетіспейтін мәліметтері бар есептерді ұсынуға болады. - мәліметтері толық емес есептерді ажырата біледі; - есепті жетіспейтін мәліметпен толықтыра алады; - жазбаны нақты мәліметтермен толықтыра алады
2
шешу Білім алушылар сандары, шарты мен сұрағы бар есептердің шығару жолдарын жақсы түсіну үшін оларға артық мәліметтері бар есептерді ұсынуға болады. - артық мәліметтері бар есептерді ажырата алады; - есептің шартын өзгерте және дәлелдей алады; - бақылай, салыстыра және қорытынды шығара алады 3
Графикалық модель – сюжеттік есептің сызбасы, ол білім алушыларға есеп шартында берілген абстрактілі қатынастарды нақты кеңістіктік формада түсінуіне көмектеседі. - есеп мәтінін сызбамен келтіре алады; - есеп мәтінін және оған сай келетін сызбаны сәйкестендіре алады; - есептің берілгендерімен модельді толтыра алады; - сызба бойынша есеп құрастыра алады 4 Заңдылықтарды табу және өзінің заңдылықтарын жасауға арналған шығармашылық тапсырмалар. Математикалық заңдылық – бұл белгілі бір ереже. Осы ереже бойынша элементтердің сандық, пішіндік немесе басқа да қатарында белгілі бір сәйкес - заңдылық – бұл белгілі бір ереже, іздеу екенін біледі; - элементтері/заттар белгілі бір ереже бойынша орналасқанын түсінеді; - топтастыра және қорытынды жасай алады.
130 Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы
тәртіппен элементтердің немесе олардың қасиеттерінің қайталануы немесе өзгеруі болып табылады.
Пән бойынша жиынтық бағалау бөлім бойынша (БЖБ) және тоқсан бойынша (ТЖБ) жиынтық бағалау рәсімдерінің нақты саны әр тоқсанда 1 рет өткізіледі. 1-сыныпта пән бойынша жиынтық бағалау үшінші тоқсанда өткізіледі. Төменде бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау рәсімдерінің саны (5-кесте).
32-кесте – «Математика» пәні бойынша жиынтық бағалау рәсімдерінің саны
Сыныптар Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау рәсімдерінің саны 1-тоқсан 2-тоқсан 3-тоқсан 4-тоқсан 1-сынып - - 3 3 2-сынып 3 3 3 3 3-сынып
3 3 3 3 4-сынып
3 2 2 3 Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ)
Бастауыш мектепте АКТ пәнін оқытудың мақсаты оқушылардың заманауи ақпараттық технологияларды практикада тиімді пайдалану үшін компьютерлік дизайн, ақпаратты ұсыну және өңдеу, Интернетте жұмыс істеу, есептік ойлау және робототехника бойынша базалық білімдер мен дағдыларды қамтамасыз ету болып табылады. 2019-2020 оқу жылында республиканың жалпы білім беретін мектептерінің 3 сыныптарындағы АКТ пәнін оқыту МЖӘ-нің 17-тармағына сәйкес «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» пәні бойынша бастауыш білім берудің жаңартылған деңгейінің 1-4 сыныптарына арналған. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына, ҚР Білім және ғылым министрінің № ___, ___ _______________ бұйрығымен бекітілген) 3-сынып үшін «Ақпараттық және коммуникациялық технологиялар» мектебінің негізгі мазмұны: 1) Компьютер және компьютерлік құрылғылар: кіріс және шығыс құрылғылары; бағдарламалық қамтамасыз ету:
компьютерлік бағдарламаларды тағайындау, бағдарлама мәзірі, мәзір пәрмендерін, файлдар мен қалталарды пайдалану, файлдарды компьютерде ашу және сақтау; қауіпсіздік техникасы: қауіпсіздік ережелері; 2) «Ақпаратты ұсыну және өңдеу»: мәтіндер: мәтінді редакторды тағайындау, бағдарлама мәзірі, мәтінді теру және редакциялау, әріптер мен параграфтарды пішімдеу, мәтін үзіндісі бар операциялар, таңбаларды кірістіру; Графика: графикалық редакторды тағайындау, сызбаларды ашу 131 Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы
және сақтау, редактор құралдарын пайдаланып бейнелер жасау, сурет салуды өңдеу, суреттерді өңдеу, кесу, сызуды айналдыру және өлшемін өзгерту, суреттің фрагментін көшіру; презентациялар: презентациялар жасау, бағдарлама мәзірі, презентацияларды ашу және сақтау, слайдқа мәтін және суреттер орналастыру, слайдтар арасында ауысу, жобалық презентациялар, дыбыстарды енгізу; мультимедиа: аудио ақпараттың кіріс және шығыс құрылғылары, дыбыстық редакторды тағайындау, дыбыстарды жазу, өңдеу және ойнату, дыбыстық әсерлерді қолдану; 3) «Интернетте жұмыс істеу»: ақпаратты іздестіру: веб-браузерді тағайындау, іздеу жүйелері, кілт сөздерді іздеу; ақпарат алмасу: ақпарат алмасу жолдары, таңдалған мәтінді және суреттерді құжатқа көшіру; Интернеттегі қауіпсіздік: интернетте жұмыс істеудің қауіпсіздік ережелері. Бастауыш мектепте «АКТ» пәнін оқыту негізгі мектептегі информатиканың негізгі курсын оқытудың пропедевтикасын қамтамасыз етеді. Ақпараттық технологиялар әртүрлі білім беру салаларымен интеграциялау үшін ресурстарды және техникалық құралдарды қамтамасыз ететін басқа да тақырыптарды зерттеудің жаңа құралы болып табылады. 2019-2020 оқу жылындағы республикалық жалпы білім беретін мектептердің 4-ші сыныптарында АКТ пәнін зерттеу МЖМ-нің 19-шы абзацына сәйкес жаңартылған мазмұнға сәйкес бастауыш білім берудің 1-4 сыныптарына арналған ақпараттық-коммуникациялық технологиялар пәні бойынша жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына, ҚР Білім және ғылым министрінің № ___, ___ _______________ бұйрығымен бекітілген) 4 сыныптарға арналған «Ақпараттық және коммуникациялық технологиялар» пәнінің негізгі мазмұны 1.
«Компьютер»: компьютерлік құрылғылар, компьютерлік және жылжымалы жабдықтардың ескіруіне ғылыми-техникалық прогрестің әсері. Қауіпсіздік: құпия сөз критерийлері; 2.
«Ақпаратты ұсыну және өңдеу»: Мәтін: Мәтіндегі кестелер. Презентациялар: слайдтың орналасуы, объектілердің анимациясы; бейне және дыбыс кірістіріңіз. Мультимедиа: бейне жасау; 3.
«Интернетте жұмыс істеу». Ақпаратты іздеу: компьютердегі файлдар мен қалталарды іздеу. Ақпаратты ортақ пайдалану: браузер параметрлері (бетбелгілер, тарих және жүктеулер). Электронды пошта: хабарламаларды қабылдау және жіберу, тіркелген файлдармен хабарламалар; 4. «Есептік ойлау». Алгоритмдер: кірістірілген циклдар, логикалық операторлар, салыстыру операторлары. Бағдарламалау: ойын бағдарламалау ортасындағы айнымалы мәндер,
132 Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы
өзіңіздің сценарийлеріңіз бойынша ойын дамыту; 5.
«Робототехника»: түс сенсоры; ультрадыбыспен түрлендіргіш. «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі: 1) 3-сыныпта аптасына 1 сағат, оқу жылы бойынша 34 сағат; 2) 4-сыныпта аптасына 1 сағат, оқу жылы бойынша 34 сағат. Қазақстан Республикасындағы орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында жаңартылған білім беру
бағдарламаларын әзірлеушілер «Информатика» пәні мұғалімдеріне төмендегідей кеңестер береді: топтарда жұмыс ұйымдастыру кезінде дифференциалды, жеке тұлғалық, құзыреттілік, интеграциялық, жүйелік және басқа тәсілдерді қолдану; зерттеу жұмыстары, проблемалық оқыту, жинақталған сыни ойлауды қолдану, ақпаратты сақтау және жіберу, жобалық жұмыстар, әр түрлі жағдайларда үйренген дағдыларын пайдалануға оқушыларды ынталандыру, басқа пәндік салалар бар интеграцияланған әдістерді пайдалану. Сондай-ақ, белсенді оқыту стратегияларын қолдануға (тапсырмаларды орындау арқылы практикалық дағдыларды енгізу); кері байланыс (оқушылар арасында немесе мұғалім мен оқушы арасында); оқуды ынталандыру (оқушыға сенімділік беру); оқыту сапасын жақсарту (сараланған тапсырмалар). Бастауыш мектепте «Ақпараттық және коммуникациялық технологиялар» пәнін оқып-үйренуді бастауыш мектепте информатиканың негізгі курстарын зерттеудің пропедевтикасы қарастырылғандықтан, бұл ұсынымдар да маңызды. Осылайша, бастауыш сыныптарда «Ақпараттық және коммуникациялық технологиялар» пәнін оқытудың әдістемелік ерекшелігі бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктерін және «Информатика» пәнінің ерекшеліктерін ескере отырып, оқытудың белсенді формалары мен әдістерін оқу үдерісіне біріктіру болып табылады. Ақпараттық технологиялар әртүрлі білім беру салаларымен интеграциялау үшін ресурстарды және техникалық құралдарды қамтамасыз ететін басқа да тақырыптарды зерттеудің жаңа құралы болып табылады. «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» пәні
бойынша мектептердің сыныпты екі топқа бөлуге құқығы бар. «ЖАРАТЫЛЫСТАНУ» БІЛІМ САЛАСЫ «Жаратылыстану» білім саласының мазмұнында «Жаратылыстану» пәні ұсынылады.
«Жаратылыстану» пәнінің мазмұны «Адам – Табиғат» ғылыми білім жүйесі аясында қарапайым деңгейді қамтамасыз етеді. Бастауыш мектепте «Жаратылыстану» пәнін оқу және меңгеру қоршаған әлемнің күрделілігі мен көпқырлылығын, сондай-ақ табиғи құбылыстар мен процестердің өзара байланысын; жанды және жансыз табиғатта болып жатқан кейбір табиғи құбылыстар мен процестердің себептерін; жаратылыстану-ғылыми білімнің адамның көптеген іс-әрекет 133 Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы
түрлері үшін маңыздылығын; алуан түрлі практикалық және зерттеу әрекеттері арқылы алынған білімнің күнделікті өмірмен байланысын түсінуге бағытталған. «Жаратылыстану» оқу пәні пропедевтикалық курсымен оқу пәндерінің «Биология», «Физика», «География» және «Химия» пәндерінен білім беруден кейінгі деңгейлерде, сондай-ақ негізгі зерттеу дағдыларын қалайды, кез келген сала үшін маңызды болып табылады. Пәннің мазмұны адамның өмір сүру сапасын жақсарту құралы ретінде қоршаған ортаны ғылыми түсіну мен пайымын қалыптастыруға, күнделікті өмірде тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін білімді қолдануға, білім алушылардың табиғи қызығушылығын дамытуға бағытталған. Бастауыш мектепте білім алушылар негізгі мектептің барлық ғылыми жаратылыстану пәндері курстарынан алғашқы білімдерін алады. Бастауыш жаратылыстану-ғылыми білімді іске асыру мұғалімнің жоғары біліктілігін талап етеді.
сыныпта – аптасына 1 сағаттан, оқу жылында – 33сағатты, 2-сыныпта – аптасына 1 сағаттан, оқу жылында – 34 сағатты, 3-сыныпта – аптасына 2 сағаттан, оқу жылында – 68 сағатты, 4-сыныпта – аптасына 2 сағаттан, оқу жылында – 68 сағатты құрайды. Ұзақ мерзімді жоспардың «Жанды табиғат», «Заттар және олардың қасиеттері», «Жер және ғарыш», «Табиғат физикасы» бөлімдерінің әрқайсысы «Мен – зерттеушімін» бөлімше мақсаттарымен кіріктірілген, ол білім алушылардың білік және дағдыларын қалыптастыруға және дамытуға бағытталған. «Жаратылыстану» оқу пәнін оқыту және мақсаттарын іске асыру кезінде экологиялық қауіпсіздік мәселелеріне, денсаулық сақтау технологияларына, зілзалалардың қауіп-қатерін азайту мен қауіпсіз ортаны құру мәселелеріне ерекше назар аударылуы тиіс. «Жаратылыстану» оқу пәнін оқыту барысында әр тоқсанда жиынтық бағалау рәсімдерінің нақты саны қарастырылған.
Сыныптар Жиынтық бағалаудың рәсімдері І тоқсандағы ЖБ саны ІІ
тоқсандағы ЖБ саны
ІІІ тоқсандағы ЖБ саны ІV
тоқсандағы ЖБ саны
1-сынып - - 2 1 2-сынып 1 2 2 1 3-сынып
2 2 3 1 4-сынып
2 2 2 2 4-сынып мұғалімдеріне практикалық және зертханалық сабақтарда сандық зертханалық жұмыстарды және РАЅСО бағдарламалық қамтамасыз
134 Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы
етуді енгізуге ұсыныс беріледі. Бастауыш мектеп мұғалімі үшін РАЅСО сандық датчиктер жинағы оқу-зертханалық жұмысты ұйымдастыруға және «Қоршаған әлем» бағдарламасы бойынша демонстрациялық эксперименттер жүргізуге мүмкіндік береді, өйткені РАЅСО сандық датчиктері эргономикалық, қарапайым және сенімді пайдалануға болады. Оның көмегімен мұғалім білім алушыларға күрделі ғылыми ұғымдарды түсінуге, олардың арасындағы өзара байланысты көрсетуге көмектеседі. Температура, электр, магнетизм, жылу және суық, климат және ауа райы, адамның жүрек- қантамыр жүйесі және тағы басқалар сияқты күрделі ұғымдар мен құбылыстар бастауыш мектептің білім алушыларына түсінікті болады. Жинақтың көмегімен 64 зертханалық, жобалау-зерттеу жұмыстарын және демонстрацияларды өткізуге болады. РАЅСО бағдарламалық жасақтамасына сілтеме: http://edcommunity.ru/equipment/brands/pasco/
«Адам және қоғам» білім беру саласының мазмұны «Дүниетану» және «Өзін-өзі тану» пәндері арқылы беріледі.
«Дүниетану» оқу пәнінің мазмұны адам, табиғат және қоғам, оның ішінде отбасы, мәдениет, денсаулық, қарым-қатынас, ұлт, қауымдастық, мемлекет, қоршаған табиғи орта сияқты оқыту нысандарына тоғыстырылған. Бұл оқу пәні негізгі және жоғары мектепте қоғамдық-гуманитарлық ғылымдар циклі пәндерінің негізін қалай отырып, олардың өзара байланысы мен тәуелділігі жөніндегі білім жүйесін құрайтын кіріктірілген пропедевтикалық пән. Ол Қазақстан тұрғындарының әлеуметтік, моральдық, шығармашылық және коммуникативтік өмірінің жалпы бейнесін көрсетеді, өзі, үйі, отбасы мәселелері негізінде білім алушылардың қоршаған орта туралы түсініктерін дамытуға ықпал етеді. «Дүниетану» пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:1-сыныпта – аптасына1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 2-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34сағат; 3-сыныпта – аптасына –1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты; 4-сыныпта – аптасына –1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты құрайды. «Дүниетану» пәні бойынша білім алушылардың білімі мен біліктілігі қалыптастырушы бағалау шеңберінде сұрақ-жауап нәтижелері, бақылау жұмыстарының, тест тапсырмалары, практикалық жұмыстар мен диктанттар нәтижелері бойынша кері байланыс беру және білім алушылардың жеке қажеттіліктерін ескере отырып, қажетті форматтағы сабақты құру мақсатында, сонымен қатар, рәсімдер саны нақты анықталынған жиынтық бағалау шеңберінде бағаланады және сынып журналына балл қою қарастырылады. Мұғалім дүниетану сабақтарында пән бойынша қосымша жұмыс түрлерін өткізе алады. Өткізу мерзімі мен жұмыс түрлерін мұғалімнің өзі анықтайды. Төменде ұсыным ретінде критерийлері бар жұмыстардың 135 Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы
түрлерікөрсетілген (34-кесте).
34-кесте – Пән бойынша қосымша жұмыс түрлері № Жұмыс түрлері Критерийлер/Дескрипторлар 1 «Сөздерді кестеге бөлу» № Бұл жануарға тән (мұны жануарлар ғана жасай алады)
Бұл адамға және жануарға тән (мұны адам да және жануар да жасай алады)
Бұл адамға тән (мұны адам ғана жасай алады) 1
2
Іріктелген сөздер жиынтығын көмек ретінде беруге болады: тыныс алу, қозғалу, ойлау, жасау, тамақтану, ұрпағына қамқорлық жасау, түрлі машиналарды ойлап табу, сурет салу, әуен шығару,олжасыныңізін аңду, ұзақ ұйқыға кету,азық табу, өсімдіктер өсіру, жануарларды асырау. - жануарларға не тән екенін біле алады; - адамға және жануарға не тән екенін біле алады; - адамға не тән екенін біле алады
2 «Өсімдікті таны» Білім алушылар өсімдіктер туралы сипаттау мәтінін оқиды немесе тыңдайды. - Мына өсімдіктіатаңыз. - Адамдар оны қалай пайдаланады?
- өсімдіктің атауын сипаты бойынша анықтайды; - бұл өсімдіктіңне үшін қолданылатынын біледі 3 «Жедел жәрдем» ойыны. Мысалы, - Жараларды емдеу үшін қандай өсімдіктер пайдаланылады? (алоэ, түймедақ, жолжелкен, орамжапырақ...) - Қызуды басу үшінқандай өсімдіктерпайдаланылады?(таңқурай, лимон) - Жүрек ұстамасы кезінде қандай өсімдік пайдаланылады? (валериан.) -Қандай шөптің көмегімен қалай күн соққысынан құтылуға болады? (басқа түйежапырақты қою керек) - Көруді жақсарту үшін қандай жемістерді адамдар тұтыну керек? (сәбіз, қаражидек.) - Қай гүлдің тұнбасына шаш жуғанда сары түс береді?Оларды атаңыз. (гүл, түймедақ.) - жараларды емдеу үшін қандай өсімдіктердің қолданылатынын біледі; - қызуды басатын дәрі ретінде қандай өсімдіктерпайдаланылатыны н біледі; - жүрек ұстамасы кезінде қандай өсімдікті қолданатынын біледі; - қандай шөптің көмегімен күн соққысынан сақтануға болатынын біледі; - адамдар көруді жақсарту үшін қандай жемістерді тұтынатынын біледі; - қандай шөптің тұнбасына жуылған шаштың түсісары түсті болатынын біледі 4
Балалар орманда болған төтенше оқиғаларды, табиғаттағы кез келген өзгерісті (ағаштардың кесілуі, сүйікті алаңындағы көп гүлдердің жұлынуы, бұлақтың ластануы) зерттеп, тексеру жүргізеді. - оқиғалар тізбегін құра алады; - өз тұжырымдарын жасай алады; - табиғатты қорғау туралы біледі
|