Оқу орыс тілдерінде жүргізетін қазақ тілі мұғалімдері үшін Диктант жинағы

Түсінік хат

Жинақтағы мәтіндер оқушылардың жас ерекшелігін ескере отырып, бағдарлама бойынша өтілген лексика-грамматикалық тақырыптарға сай құрастырылған. Әр диктанттан кейін деңгей бойынша грамматикалық тапсырмалар берілген. Мұндай тапсырмалардың берілу мақсаты – оқушылардың мемлекеттік тілден алған теориялық білім дәрежелерін айқындауға, тілдік ерекшеліктерді еркінірек меңгеруге, нығайтуға және жетілдіруге, коммуникативтік біліктілігін арттыру арқылы қазақ тілін сөз мәдениеті талаптарына сай деңгейде дұрыс қолдана білуге жетелеу. Сонымен қатар жинақ оқушылардың қазақ тілі грамматикасынан өткен материалдарды қайталап, олардан алған білімдерін нақтылап, сауаттылықтарын арттыру мақсатын да көздейді.

«5» деген баға: Ешбір қатесі болмаса немесе емле,тыныс белгілерінен бір-бірден қате жіберсе;

«4» деген баға: Емле және тыныс белгілерінен екі-екіден қате жіберсе;

«3» деген баға: Емле мен тыныс белгілерінен 4-5-тен қатесі болса немесе 3 емле,5 тыныс белгілерінен қатесі болса;

«2» деген баға: Емле мен тыныс белгілерінің әрқайсысына 6-дан 10-ға дейін.
Грамматикалық тапсырмаларды бағалау нормалары:

«5» деген баға: Деңгейлік тапсырмаларды толық, ешбір қатесі орындаса;

«4» деген баға: ІІІ, ІІ деңгейлік тапсырмасын қатесіз орындаса;

«3» деген баға: ІІІ деңгейлік тапсырмасын қатесіз орындаса;

«2» деген баға: Деңгейлік тапсырмаларды орындамаса.

Қазақ тілі пәнінен 5-сыныпқа арналған алғашқы бақылау үзігі
Мақсаты: Оқушылардың сауаттылығын, грамматикадан 4 – сыныпта алған білімдерін тексеру.
Күз.
Күз айлары: қыркүйек, қазан, қараша. Қазір күз мезгілі. Күн салқындады. Суық жел соқты. Ағаштардың жапырақтары сарғайып,жерге түсті. Бақтарда түрлі жемістер мен көкөністер пісті. Біз бақшадан асқабақ, қызанақ, алма, алмұрт жинадық. Әпкем қырыққабат тұздады. Шешем алма мен алмұрттан тосап қайнатты. Біз күз мезгілін ерекше жақсы көреміз.
(Жалпы білім беретін мектептердің мұғалімдеріне арналған оқу-әдістемелік құрал, Диктанттар жинағы, Ж.С Қалиева, 46сөз)
Лексика-грамматикалық тапсырмалар:
І нұсқа ІІ нұсқа
ІІІ деңгей

1. Берілген сөздерге дыбыстық талдау жасаңыздар.

Қазан Жеміс

2. Төмендегі сөздерге зат есімнің көптік жалғауын жалғаңыздар.

Сынып, адам, әже, ата Мұғалім, аға, кісі,мектеп

3.Берілген сөздерді тәуелдеңіздер.

Алма Алмұрт

ІІ деңгей

1.Берілген сөздерге антонимдік қатар табыңыздар.

Жылы,күн, жақсы, суық

2. Берілген сөздерді септеңіздер.

Қыркүйек жапырақ
І деңгей

Күз мезгілі туралы диалог құрастырыңыздар. (3-4 сұр

Мен бөлмемді өзім жинаймын. Маған бөлмем өте ұнайды

(Жалпы білім беретін мектептердің мұғалімдеріне арналған оқу-әдістемелік құрал, Диктанттар жинағы, Ж.С Қалиева, 53сөз)

Қазақ тілі пәнінен 5-сыныпқа арналған І тоқсандық бақылау жұмысы
Мақсаты:Тоқсан бойы лексика және грамматика тақырыптар бойынша алған білімдерін тексеру.
I Лексикалық тапсырмалар

1.Тақырып бойынша мақал-мәтелдер жазыңыз.

I нұсқа : « Отбасы»

IІ нұсқа: «Дос, достық»

2. Берілген тақырып бойынша 3-4 сөйлем құрастырыңыз

I нұсқа: «Менің мекен-жайым»

IІ нұсқа: « Менің бөлмем»

3.Берілген сөз тіркестерін қазақ тіліне аударыңыз.

I нұсқа : Светлая комната, мой адрес;

IІ нұсқа : Мой друг, широкая улица;

4.Сөздердің антонимін тауып жазыңыз.

I нұсқа : қара, тар;

IІ нұсқа : Кіші, аласа;

5.Берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

I нұсқа : Сен қай қалада тұрасың? Сенің қалаң қандай?

IІ нұсқа : Сен қай көшеде тұрасың? Көшең қандай?

1.Берілген сөздерге фонетикалық талдау жасаңыз.

I нұсқа : әпкем

IІ нұсқа : досым

2.Берілген сөзді жекеше түрінде жіктеңіз.

I нұсқа : ата

IІ нұсқа : әже

3.Берілген сөздерді барыс,табыс, көмектес септіктеріне қойыңыз.

I нұсқа : көше, аға;

IІ нұсқа : қала, сіңлі;

4.Берілген сан есімдерді реттік сан есімдерге айналдырыңыз.

I нұсқа : бес, тоғыз;

IІ нұсқа : алты, жеті;

5.Берілген етістікті нақ осы шақта жіктеңіз.

I нұсқа : жазу

IІ нұсқа : келу.

Қазақта «ас атасы – нан» деген сөз бар. Астың, дәмнің үлкені – нан. Ол бидай ұнынан жасалады. Нан қасиетті тағам. Ұнның құрамындағы адамның бойына нәр беретін, қуат беретін ағзаға қажеттінің бәрі бар. «Нанды жерге тастама», «нанның үстіне зат қойма», «нанды төңкерме», «нанды бір қолмен үзбе» деген сөздің барлығы – сол нанның қасиетіне орай айтылған тыйымдар.(Жалпы білім беретін мектептердің мұғалімдеріне арналған оқу-әдістемелік құрал, Диктанттар жинағы, Ж.С Қалиева, 53сөз)

Менің Отаным - Қазақстан.

Менің Отаным – Қазақстан. Қазақстан Республикасы – тәуелсіз мемлекет. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі – қазақ тілі. Қазақ тілі - Қазақстан халқының асыл қазынасы. Қазақ тілінде өте көп газеттер, журналдар шығарылады.. Қазақстан Республикасының астанасы - Астана қаласы. Астана әсем қала. Ол Есіл өзенінің жағасында орналасқан. Қала жылдан-жылға көркейіп келеді. Тамаша салынған ғимараттарға еріксіз көз саласың. Астанада саябақтар,мектептер, мөлтік аудандар көп. Саябақтар өте әдемі. Мұнда әр түрлі ұлт өкілдері тату-тәтті тұрады.

(Орыс сыныптарына арналған 7 сынып оқулығы Т. Артыкова,

Г.Ермекбаева. Атамұра 2012 оқу жылы, 67 сөз)
Қазақ тілі пәні бойынша 5-сыныпқа арналған аралық бақылау жұмысы
Мақсаты: Оқушылардың сауаттылығын, грамматикадан І жартыжылдықта алған білімдерін тексеру.

Қыс.
Күн суық. Жерде қар қалың. Түн ұзақ, күн қысқа. Қыста мен таңертен сағат жетіде тұрамын. Беті-қолымды жуамын, сүртінемін, шашымды тараймын, тамақ ішемін. Содан соң басыма бөрік, қолыма қолғап, аяғыма етік киіп, мектепке барамын. Мектептен шыққан соң, мектептің мұз айдынына барамыз. Мұз айдыны мектептен алыс емес.
(Жалпы білім беретін мектептердің мұғалімдеріне арналған оқу-әдістемелік құрал, Диктанттар жинағы, Ж.С Қалиева, 51сөз)
Грамматикалық тапсырмалар:
ІІІ деңгей.

1. 
   Берілген сөздерді септеңіз.
   

Тамақ мектеп

2. 
   Берілген зат есімді жекеше түрінде тәуелдеңдер. І нұсқа :етік
   

3. 
   Мәтіннен сын есімдерді теріп жазыңдар
   

ІІ деңгей

1. 
   І нұсқа Берілген сөздердің синонимін тауып жазыңдар: сағат,тамақ
   

2. 
   І нұсқа Берілген етістікті нақ осы шаққа қойып жіктеңіздер: ішу
   

I Лексикалық тапсырмалар

1. Берілген сөз тіркестерін қазақ тіліне аударыңыз.

I-нұсқа: сильная страна, богатый край

II-нұсқа: независимое государство, красивые места

2. Берілген сөздерге синоним қатарын тауып жазыңыз.

I-нұсқа: өлке - көп-

II- нұсқа: орман- сұлу-

3. Тақырып бойынша 3-4 мақал-мәтелдер жазыңыз.

I-нұсқа : Отан

II-нұсқа : Ас, тағам;

4. Берілген тақырып бойынша 3-4 сөйлем құраңыз.

I-нұсқа : Баянауыл туралы.

II-нұсқа : Ертіс өзені туралы.

5.Тақырып бойынша 4-5 сұрақ-жауап құрастырыңыз.

I-нұсқа «Ұлттық тағамдар»

II-нұсқа «Қазақстан Республикасы»

II Грамматикалық тапсырмалар:

1. 
   Берілген сөздерге көптік жалғауларын жалғаңыз:
   

II-нұсқа: мереке, тау

2. 
   Берілген сөздерді септеңіз.
   

II нұсқа ту, сүт

3. Берілген зат есімдерден сын есім жасаңыз:

I нұсқа : ұлт. қыс

II- нұсқа : ақыл, күз

4. Берілген сөздерді тәуелдеңіз:

I-нұсқа : жер

II- нұсқа : қала

5.Берілген етістікті келер шақта жіктеңіз:

I нұсқа : тұру

ІI нұсқа : ішу

Қазақ тілі пәнінен 5-сыныпқа арналған ІІІ тоқсандық диктант

Мақсаты: Оқушылардың сауаттылықтарын, ая бойынша алған білімдерін тексеру.
Жаңа жыл

Жаңа жылды қыс ортасында, қатты аязды кезде тойлайды. Бұл кезде үйлер, ағаштар, жер ақ қар жамылады. Ауа райы аязды болса, қар жауса, адамдар қуанады. Көшелерге, алаңдарға, үйлерге, дүкендерге, спорт кешендеріне шыршалар орнатады. Оларға түрлі түсті ойыншықтар іледі. Жаңа жылды балалар асыға күтеді. Оларға сыйлықтар береді. Бұл күнді адамдар өз отбасында немесе достарымен, туыстарымен бірге мерекелейді.

(Диктанттар жинағы, 5-9, Ж.С.Қалиева,53 с.)

Қазақ тілі пәнінен 5-сыныпқа арналған ІІІ тоқсандық тақырыптық тест

Мақсаты: Өтілген тақырыптар бойынша алған білімдерін тексеру.
1.Ойлауды қажет ететін ойын түрін атаңыз.

А) футбол

В) баскетбол

С) тоғызқұмалақ

D) волейбол

Е) теннис

2. Мен шахмат үйірмесіне қатыса... – керекті жалғауды жалғаңыз.

А) -бын В) -мен С) -сіз D) -мын Е) –мыз

3. Асық қолданатын спорт түрі

А) баскетбол

В) ханталапай

С) футбол

Д)шахмат

Е) тоғызқұмалақ

4. «Біз мектепте спорт үйірмесіне қатысамыз» - деген сөйлемдегі есімдік түрін анықтаңыз

А) сілтеу

В) өздік

С) сұрау

Е) белгісіздік

5. Қазақ халқының ұлттық ойынын белгілеңіз

А) лото

С) баскетбол

Д) тоғызқұмалақ

Е) шахмат

6. Заттың қимылын білдіретін сөз табын табыңыз

А) зат есім

В)сын есім

С)есімдік

Д)етістік

Е) сан есім

7. Буынға дұрыс бөлінген сөзді табыңыз

А) то- ғыз- құм-ал-ақ

В) то-ғыз-құ-ма-лақ

С)тоғ-ыз-құма-лақ

Д) то-ғыз-құма-лақ

Е)тоғыз-құ-малақ

А) Араб

С) Қазақ

Е)Өзбек

А) мектеп

В) ұстаз

С) қазына

D) теңіз

Е) кітап

А) барамын

В) барасың

С) барады

D) барды

Е) барамыз

11.Сын есімнің жұрнақтарын табыңыз.

А) - дай,- дей

В) - ып, - іп

С) - ған, - ген

D) -ыл, - іл

Е) -ар – ер

12. Сан есім түрін анықтаңыз: Атадан алтау, Анадан төртеу

Жалғыздық көрер жерім жоқ.

А) Жинақтық

В) Реттік

С) Топтау

D) Болжалдық

Е) Есептік

13.Оқу құралдарын табыңыз.

А) өшіргіш, карта,сабақ

В) ұстаз,қалам, сызғыш

С)оқушы,компас,портфель.

D) желім,қалам,сызғыш.

Е) күнделік,тақ,бор.

14.Мектеп спортзалында балалар.....

А) кітап оқиды

В) футбол ойнайды

С) шахмат ойнайды

D) сурет салады

Е) би билейд

15. «Әдемі», «сұлу», «көркем», «көрікті» деген сөздер қандай сөздер

А) синоним

В) антоним

С) омоним

D) көп мағыналы

Е) сөз құрамы

I Лексикалық тапсырмалар

1. Берілген сөздер мен сөз тіркестерін қазақ тіліне аударыңыз.

I-нұсқа : мороз, кататься на санках;

II-нұсқа : лыжи, спускаться с горы;

2.Берілген тақырып бойынша 3-4 сөз тіркестерін құрастырыңыз.

I-нұсқа «Қыс»

II-нұсқа « Спорт»

3. Берілген сөздерге антоним қатарын тауып жазыңыз

I-нұсқа : жылы - киіну -

II-нұсқа : қысқы - тұру –

4. 
   Тақырып бойынша 3-4 мақал-мәтелдер жазыңыз.
   

II-нұсқа : «Оқу, білім»

5. Берілген тақырып бойынша диалог құрастырып жазыңыз.

I-нұсқа : « Жаңа жыл»

II- нұсқа : «Менің мектебім»

II. Грамматикалық тапсырмалар

1. 
   Берілген берілген зат есімдерді Ілік септігіне қойып жазыңыз
   

II-нұсқа: спорт, аяз, өзен;

2. 
   Берілген етістікті өткен шаққа қойып жіктеңіз.
   

II нұсқа : қатысу

3. Берілген сөйлемнен септеулік шылауларды тауып септігін анықтаңыз.

I нұсқа : Біз қазақ тілі сабағында қыс туралы шығарма жаздық.

II- нұсқа : Мен күнде мектепке дейін жаяу барамын.

4- Берілген есімдіктердің түрлерін ажыратып сөйлем құрастырыңыз.

I-нұсқа : өзің, мен;

II- нұсқа : ол, өзіміз;

4. 
   Берілген зат есімдерді тәуелдеңіз.
   

II нұсқа : мектеп

Жазда мен ағаммен бірге Астанаға бардым. Астананы мен бірінші рет көрдім.

Астана – үлкен қала. Жазғы Астана өте әдемі екен. Көшелерде неше түрлі гүлдер өсіп тұр. Ағаштары көп, биік. Астана Есіл өзенінің жағасында орналасқан. Қала жылдан-жылға көркейіп келеді. Тамаша салынған ғимараттарға еріксіз көз саласың. Маған Астана өте ұнады.Мен жазғы демалысымды өте көңілді өткіздім.
(Жалпы білім беретін мектептердің мұғалімдеріне арналған оқу-әдістемелік құрал, Диктанттар жинағы, Ж.С Қалиева, 54сөз)
Қазақ тілі пәнінен 5-сыныпқа арналған ІV тоқсандық бақылау жұмысы
Мақсаты:Тоқсан бойы лексика және грамматика тақырыптар бойынша алған білімдерін тексеру.

I Лексикалық тапсырмалар

1. Тақырып боынша 3-4 сөз тіркесін құрастырыңыз.

I нұсқа «Жаз»

II нұсқа « Ана тілі »

2. Берілген сөздерге антоним қатарын тауып жазыңыз.

I нұсқа : ыстық - кетті –

II нұсқа : кір - жапты –

3. Орны ауыстырылып берілген сөздерден сөйлем құрастырыңыз.

I-нұсқа : Кетті, атам, әжем, мен, ауылға.

II- нұсқа : Көп, ауылда, жұмыс, жазда.

4. Берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

I нұсқа : Ыбырай Алтынсарин кім?

Ол кімдерге арнап шығармалар жазған?

II нұсқа : Ыбырай Алтынсарин қашан туды?

Ыбырай Алтынсаринның шығармаларын атап беріңіз.

5. Тақырып бойынша 3-4 сұрақ құрастырыңыз.

I-нұсқа : «Жазғы ауа райы»

II-нұсқа : « Жазғы демалыс»

II Грамматикалық тапсырмалар:

1. 
   Берілген тұйық етістіктерді септеңіз.
   

II-нұсқа: жүгіру

2. 
   Төмендегі сөздерді құрамына қарай талдаңыз.
   

IІ-нұсқа: жидектерді, оқушылардың

3. 
   Берілген сын есімдерді қүшейтпелі формасына қойып жазыңыз.
   

II нұсқа : әдемі - биік –

4. 
   Берілген етістікті нақ осы шақтың жекеше түрінде жіктеңіз.
   

IІ нұсқа: демалу

5. 
   Сұраулық шылауларды пайдалана отырып, берілген тақырыптар бойынша 3-4 сұрақ құраңыз.
   

А) қысқа

С) ұзақ

Е)жарық

А) өсімдіктер

В) жақсы

С) керемет

D) адам

Е)білген

А)барамыз

В) бардым

С) барасың

D) барасыз

Е) барады

4. «Көңілді» сөзі қай сөз табына жатады.

А) зат есім

В) сан есім

С) сын есім

D) етістік

Е) үстеу

А) таудың

В) жердің

С) көлдің

D) ауылдың

Е) көшенің

6. Жаз айларын атаңыз.

А) мамыр,маусым, шілде

В) мамыр, шілде, тамыз

С) сәуір, мамыр, тамыз

D) наурыз, сәуір, мамыр

Е) маусым, шілде, тамыз

7. «Летом» - сөзінің аудармасын табыңыз.

А) жазғы

С) жаздың

D) жазға

8.Дұрыс жазылған сөйлемді анықтаңыз.

А) бүгін болады қазақ тілі сабағы.

В) болады бүгін тілі сабағы қазақ.

С) бүгін қазақ тілі сабағы болады.

D) қазақ тілі болады бүгін сабағы.

Е) тілі сабағы болады қазақ.

9. Қазақтың ана тілі.

А) қазақ тілі

В) қырғыз тілі

С) қытай тілі

D) ұйғыр тілі

Е) орыс

10. Сабақта сендер не істейтіндеріңді анықтаңыз.

В) би билейміз

С) кітап жазамыз

D) кітап оқимыз

Е) доп ойнаймыз

11. Сөйлемді жалғастырыңыз.

Мен қазақ тілін ..... .

А) барамын

В) үйренемін

С) оянамын

D) келемін

Е) жазамын

12. Сөйлемді дұрыс аударыңыздар.

Оқушы тақтаға сөйлем жазды.

А) ученик вытер доску

В) ученик у доски читает стихотворение

С) ученик на доске пишет мелом

D) ученик на доске написал предложение.

Е) ученик написал предложение в тетради.

13. Көп нүктенің орнына демеулік шылауын жазыңыз. Бұл кітап ...

14. Септеулік шылауларын көрсетіңіз.

А) түгіл, тұрсын

В) ма, ме

С) немесе, әлде

D) менен, бенен

Е) дейін, шейін

15. Тиісті сөзді табыңыз. ..... тас жарады, тас жармаса бас жарады.

А) көз

В) тіс

D) құлақ

Қазақ тілі сабақтары өте қызықты өтеді. Мұғалім әрқайсымызға талап қоя біледі. Сабақта қазақ тілінде ғана сөйлейміз. Тақырыпқа орай көптеген жұмыс түрін орындаймыз. Қазақ тілі сабағы өте қызықты өтеді.

1.Берілген сөздерді сөз құрамына талдаңыз.

І.нұсқа сыныпта, айында, оқушылары, мектептің

ІІ.нұсқа сабақтары, тілдерінде, тақырыпқа, сабақта

2.Берілген сөзге фонетикалық талдау жасаңыз.

І нұсқа: орай

ІІ нұсқа:биыл

3.Берілген сөздерді Ілік. Жатыс. Шығыс септіктеріне қойып жазыңыз.

І нұсқа: Оқу

ІІ нұсқа: сөйлеу

І деңгей
І нұсқа: Оқу,білім туралы 3-4 мақал - мәтел жазыңыз.

ІІ нұсқа: Отан, туған жер туралы 3-4 мақал - мәтел жазыңыз.

Отбасы - сыйластық ортасы.

Отбасы - сыйластық орнаған орта. Отбасының әрбір мүшесі өзара сыйластықты сақтауға тиіс. Сонда бірлік, татулық берік болады. Әке отбасындағы барлық қамқорлықты атқарса, ана отбасына нәр беруші адам. Сондықтан бала өмір бойы ата-анасының еңбегін, жақсылығын сыйлауы тиіс.

Жалпы отбасында үлкендерді сыйлауға көп мән беріледі. Кішіпейілдік, көркем мінез, сыйластық отбасында қалыптасады. Ата-анасын сыйлап өскен бала өзгелерді де құрметтеуге үйренеді.