Оқулық А. Р. Соловьева, Б. Т. Ибраимова, Ж.Ә. Алина



Pdf көрінісі
бет138/278
Дата13.12.2021
өлшемі4,22 Mb.
#125944
түріОқулық
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   ...   278
Байланысты:
Биология 7 каз 2017 ОКУЛЫК
00011428-43e012cf, БИОЛОГИЯ 9 сынып 1 токсан, Мөж 2 Кеңесбай A білім беруді басқару, СӨЖ 1, педагогика Ақбота Кеңесбай семинар, stud.kz 10823
Буылтық  құрттар
  типіне  денесі  буылтықтан  құралған  секілді 
көпжасушалы жануарлар жатады. Оған шұбалшаң, сүлік және теңізде, 
топырақта тіршілік ететін ағзалар жатады. Буылтық құрттарда алғаш 
рет бөлу мүшелері – зәр шығару түтікшелері – метанефридиялар пайда 
болады. Олардың құрылысының жалпы жоспары мен жұмыс принципі 
78-сурет. 
Ақ сұлама: 
бөліп шығару жүйесі
79-сурет. 
Ішексорғы мен үшкірқұрттың құрылысы
Аналық 
Ашылғы 
тесiк 
Iшексорғы 
Аталық 
Ашылғы 
тесiк 
Үшкiрқұрт
Ауыз 
Жұтқын-
шақ 


126
келесі  тип  және  класс  жануарлары  үшін  бірдей.  Олардың  жұмысын 
толығырақ қарастырайық.
Метанефридиялар
 – ұшы сыртқа ашылатын шығару түтікшесі бар 
құйғы  тәрізді  болады.  Шұбалшаңның  әрбір  буылтығында  (сегмент) 
ұшы көрші буылтықта (сегментте) ашылатын осындай 2 құйғы бола-
ды. Соңғы сегментте құйғы болмайды, себебі ол ашылатын жер жоқ. 
Шұбалшаң денесіндегі қуыс сұйықтығы құйғыға түседі, оның пайдалы 
құрамбөліктері:  су,  қоректік  заттар  шығару  мүшесімен  өткен  кезде 
ағзаға  кері  итеріледі.  Онда  қалған  зиянды  заттар  қоршаған  ортаға 
шығарылады (80-сурет).
Шығару  мүшелері  эволюциясындағы  келесі  қадам  – 
бүйректер

Бүйректі  микроскоп  арқылы  қараса,  буылтық  құрттардың  шығару 
түтікшелеріне – метанефридияларға ұқсас құрылымдардан тұратыны 
анықталады.  Бүйрек  құралған 
бұл  құрамбөліктер 
нефрон
  деп 
аталады. Бір бүйректе көптеген 
нефрон (адамда 1 млн-нан артық) 
бар.  Сонымен  қатар  шығару 
түтікшелерінің  ұзын  ұштары 
одан сайын ұзара түскен. Адамда 
ол 10–15 см болуы мүмкін.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   ...   278




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет