Оқулық А. Р. Соловьева, Б. Т. Ибраимова, Ж.Ә. Алина


Адам мүшелерi мен ұлпаларының дамуына және қызмет атқаруына



Pdf көрінісі
бет208/278
Дата13.12.2021
өлшемі4,22 Mb.
#125944
түріОқулық
1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   278
Байланысты:
Биология 7 каз 2017 ОКУЛЫК

 Адам мүшелерi мен ұлпаларының дамуына және қызмет атқаруына 
қатысатын гендер саны
Лимфалық жасушалар 
374
 
Эндотелиялық жасушалар 
1031
Сiлекей безi 
17
 
Қалқанша без 
584
 
Қалқансерiк без 
46
Тегiссалалы бұлшық ет 
127
 
Сүт безi 
696
 
Ұйқы без 
1094
Көкбауыр 
1094
 
Бүйрекүстi безi 
658
 
Өт қалта 
788
Үлкен шарбы 
163
 
Жiңiшке iшек 
297
 
Ұрықжолдас 
1290 
Қуықасты безi 
1283
 
Қаңқа бұлшық етi 
735
 
Лейкоциттер 
2164
 
Ми 
3195
 
Көз 
547
 
Сүйек 
904
 
Май ұлпасы 
581 
Айырша без (тимус) 
261
 
Өңеш 
76
 
Өкпе 
1887
 
Жүрек 
1195 
Бауыр 
2091
 
Эритроцит 
8
 
Тромбоцит 
22
 
Тоқiшек 
879
 
Бүйрек 
712
 
Аналық без 
504 
Аталық без 
370
 
Жатыр 
1859
 
Терi 
620
 
Ұрық 
1989
 
Ен 
1232
 
Синовиалдық қабықша
 813


190
оған  ДНҚ  молекуласы  оралады.  Бұл  кішкене  шарлар  келесі  реттегі 
құрылымға  жиналады  –  топталып  жиналады.  Содан  кейін  орамдар 
оралған  кішкене  шарлардан  тұратын  бұл  құрылымдар  бірігеді  де, 
тікелей хромосома түзеді (119-сурет).
Сонымен хромосома ДНҚ молекуласы мен нәруыздан тұрады деп 
айтқан дұрыс. Мұндай тұжырымдар жиі қолданылады; «хромосома – 
нәруыз қабықшадағы ДНҚ молекуласы». 
ДНҚ нәруыздан механикалық тұрғыда ұсталып тұрады деп ойламау 
керек. Хромосома құрамындағы заттар арасында механикалық емес, 
химиялық өзара әсер бар. ДНҚ мен нәруыздардан тұратын, хромосома 
түзетін қосылысты белгілеу үшін 
õроматин
 деген термин пайдаланы-
лады. Ең дұрыс анықтама: хромосома – хроматиннен тұрады. 
Ген, õромосома, õроматин.
Білу және түсіну:
1.  Жасушаның ұсақ органоидтері – хромосомалар қайда орналасқан? Олар 
қандай заттардан тұрады? Хромосома қандай қызмет атқарады? 
2.  Хромосоманың пішіні қандай? 
Қолдану:
1.  Мына ұғымдарды. қандай ретпен жазуға болады: «ген», «хромосома», 
«хроматин», «ДНҚ», «нәруыздар»? 
2.  «Ген», «хромосома», «хроматин», «ДНҚ» түсініктеріндегі ұқсастық пен 
айырма  шылықты сипаттаңдар.
Талдау:
1.  «Бір ген – бір белгі» деген пікірді қалай түсінесіңдер?  
119-сурет.
 
ДНҚ-ның хромосомаға орналасу тәртібі
   a  
      b    
     c    
     d            e   
        f


191
Синтез:
1.  «Ген», «хромосома», «ДНҚ» деген түсініктерін салыстырыңдар.
2.  ДНҚ, хромосома құрамындағы нәруыздар, ген, хромосома, хроматин, 
нуклеотидтер, аминқышқылдары түсініктерінің байланысын көрсететін 
сызба құрастырыңдар.
Бағалау:
 
Адамның бір жасушасындағы барлық 46  хромосоманың ұзындығы  2 см 
дейді. Микроскоппен көрінбейтін осы 2 сантиметр жасуша ядросының 
ішіне қалай сыяды?
Пікірталас:
 
 
Интернет-ресурстарды  пайдаланып,  ДНҚ  құрылысына,  қасиеті  мен 
қызметіне  байланысты  өздеріңді  қызықтырған  сұрақтарға  жауап 
табыңдар. Өздерің тапқан қызықты фактілерге сыныптастарыңның на-
зарын аударыңдар. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   278




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет