Оқулық Алматы : «Нұр пресс»

процесін
дараландыру
мен
жіктеуге
қолайсыз
, 
оқушылардың
ойлау
қабілетін
дамытуға
мүмкіншілігі
кем
. 
Дамытушы
 
оқу
 
технологиясы
мектеп
тəжірибесіне
енген
оқу
іс
-
əрекеттері
арасындағы
аса
танымалы
(
Л
.
С
.
Выготский
, 
Л
.
В
. 
Занков
, 
Д
.
Б
.
Эльконин
жəне
т
.
б
.). 
Ғалымдар
дəлелдегендей
, 
педагогика
бала
дамуының
өткеніне
емес
, 
болашағына
бағытталуы
тиіс
.
Сонда
ғана
ол
оқу
процесінде
осы
нақты
уақыт
шеңберіндегі
жақын
даму
процестерін
жүзеге
асыра
алады
. 
«
Жақын
 
даму
аймағының
» 
мəні
: 
бала
өз
дамуының
белгілі
кезеңінде
оқу
міндеттерін
ересектер
басшылығында
не
ақылдылау
дос
–
жарандарымен
араласа
жүріп
шешуі
мүмкін
. 
Келтірілген
пікір
жария
болғанға
дейін
бала
дамуы
, 
əсіресе
оның
ақыл
-
ойының
өрістеуі
оқу
 
жəне
 
тəрбие
 
ізімен
 
жүретіні
мойындалған
болатын
. 
Зерттеулер
нəтижесінде
(
Л
.
В
. 
Занков
) 
оқу
тиімділігін
көтеру
есебінен
оқушы
дамуын
жеделдетуге
болатыны
дəлелденді
. 
Бұл
үшін
оқуды
жоғары
 
деңгейлі
 
қиыншылықта
 
жүргізу
 
принципін
ұстану
– 
басты
талап
. 
Егер
алдынан
рухани
, 
сезімдік
күш
-
қуаттың
іске
қосылуын
қажет
ететін
кедергілер
(
ойын
, 
оқу
, 
тұрмыс
) 
шығып
тұрмаса
, 
əрі
оларды
жеңуге
талпынбаса
, 
бала
дамуы
бəсеңдейді
. 
Жоғары
қиыншылық
деңгейіндегі
оқу
принципіне
орай
білім
мазмұны
жəне
оны
құрастыру
реті
анықталады
. 
Оқу
материалының
мазмұн
қарқыны
ұлғаяды
, 
əрі
тереңдейді
, 
жетекші
рол
теориялық
білімдерге
беріледі
, 
дегенмен
, 
оқушылардың
практикалық
ептіліктері
мен
дағдыларының
маңызы
жойылмайды
. 
Дамытушы
технология
талаптарының
жəне
бірі
– 
оқу
ілгерілі
жəне
жедел
қарқында
жүреді
. 
Өткендерді
жиі
əрі
бір
беткей
қайталаулар
оқу
процесінің
кедергісіне
айналып
, 
оқуды
жоғары
қиыншылық
деңгейінде
өтуге
мүмкіндік
бермейді
. 
Дамытушы
технологияны
іске
асыру
сонымен
бірге
оқушылардың
жас
ерекшеліктеріне
байланысты
жүйелі
- 
іс
-
əрекеттік
оқу
бағытын
ұстануды
қажет
етеді
(
Д
.
Б
.
Эльконин
).
Дамытушы
технология
идеяларының
қатарына
сондай
-
ақ
оқу
қызметінің
əрқилы
жағдайларында
оқушылардың
қажет
болғанды
өзінше
танып
, 
содан
өздігінен
 
жауап
 
əрекет
 
орындауға
(
рефлексия
) 
ынталандыру
идеясы
да
кіреді
. 
Жауап
 
əрекетке
(
рефлексия
) 
келу
 
дегеніміз
баланың
өз
əрекеттерін
сезінуі
мен
түсінуі
, 
оқу
іс
-
əрекеттерінің
тəсіл
, 
əдістерін
өзінше
байқап
, 
тануы
. 
Рефлексиялық
əрекет
-
қимылдар
əрқашан
өзіндік
қадағалау
жəне
бағалаумен
тығыз
байланысты
болатындықтан
дамытушы
технология
шарттарына
орай
оларға
да
көп
мəн
беріледі
. 
Дамыта
оқыту
идеясы
бұл
күнде
еліміздің
мұғалімдері
арасында
кең
қолданымда
. 
Алайда
, 
бұл
технологияның
кейбір
тұжырымдары
пікір
таласты
болып
жүр
. 
Себебі
, 
оқушылардың
бəрі
бірдей
қиыншылықты

деңгей
оқуын
көтере
алмайды
. 
Солар
ішінде
тума
жайсаң
қозғалысты
тұлғалардың
мұндай
оқуда
əбден
күйзеліске
түседі
. 
Сондықтан
барша
шəкірттерді
теңдей
шапшаң
жəне
жоғары
күрделілік
деңгейінде
оқытып
, 
тəрбиелеуге
болмайды
. 
Бағдарламаластырылған
 
оқу
 
технологиясының
(
БОТ
) 
негізгі
мақсаты
оқу
процесінің
басқару
жүйесін
жақсарту
 
(
П
.
Я
.
Гальперин
, 
Л
.
Н
. 
Ланда
, 
А
.
М
. 
Матюшкин
жəне
т
.
б
.). 
БОТ
бастауын
берген
американдық
психологтар
мен
дидакттар
(
Н
.
Краудер
, 
Б
.
Скиннер
, 
С
.
Пресси
). 
БОТ
– 
бұл
арнайы
жабдықтар
, 
бағдарламаластырылған
оқулық
, 
ерекше
оқу
-
машинасы
, 
ЭВМ
жəне
т
.
б
. 
көмегімен
күні
 
ілгері
 
дайындалған
 
бағдарлама
бойынша
 
орындалатын
 
өзіндік
 
жеке
-
дара
 
оқу
 
технологиясы
. 
Бұл
технология
əрбір
оқушыға
өзіндік
сапа
-
қасиеттеріне
орай
(
оқу
қарқыны
, 
сауаттылық
деңгейі
жəне
т
.
б
.) 
оқуына
мүмкіндік
береді
. 
БОТ
-
ның
өзіне
тəн
сипат
белгілері
:
- 
оқу
материалының
кіші
көлемді
жеңіл
игерілетін
бөлшектерге
жіктелуі
; 
- 
əр
бөлшекті
игеруге
арналған
нақты
əрекеттерді
орындау
нұсқаулары
жүйесінің
берілуі
; 
- 
əр
бөлшек
игерілуінің
тексерілуі
; 
- 
қадағалау
тапсырмаларының
дұрыс
орындалуымен
оқушы
материалдың
ендігі
жаңа
бөлшегін
алып
, 
келесі
оқу
қадамын
іске
асыруға
өтуі
; 
- 
дұрыс
жауап
бере
алмаған
жағдайда
оқушының
қосымша
көмек
түсініктемелерін
алуы
; 
- 
қадағалау
тапсырмаларының
нəтижесі
хатталып
, 
оқушының
өзіне
де
(
ішкі
кері
байланыс
), 
педагогқа
да
(
сырттай
кері
байланыс
) 
белгілі
болуы
. 
Проблемді
 
оқу
 
технологиясы
 
мұғалім
басшылығында
өтетін
оқушылардың
оқу
міндеттерін
шешуге
орайластырылған
өзіндік
ізденіс
іс
-
əрекеттерін
ұйымдастыруға
негізделеді
. 
Оқу
ізденістері
барысында
оқушыларда
жаңа
білім
, 
ептілік
жəне
дағдылар
қалыптасып
, 
қабілеттері
, 
танымдық
белсенділігі
, 
қызығуы
, 
ой
-
өрісі
, 
шығармашыл
ойы
жəне
басқа
да
тұлғалық
маңызды
сапалары
дамиды
(
Т
.
В
.
Кудрявцев
, 
А
.
М
.
Матюшкин
, 
М
.
И
.
Махмудов
жəне
т
.
б
.). 
Жалпы
түрінде
проблемді
технология
сипаты
келесідей
: 
оқытушы
білімді
дайын
күйінде
ұсынбай
, 
оқушылар
алдына
міндет
(
проблема
) 
қояды
, 
оған
қызықтырады
жəне
оның
шешу
əдіс
-
тəсілдерін
табуға
ынталандырады
. 
Ал
оқушылар
мұғалімнің
тікелей
басшылығында
не
өз
бетінше
олардың
шешімін
табудың
жолдары
мен
əдістерін
зерттейді
, 
яғни
болжам
түзеді
, 
оның
шынайылығын
тексеру
тəсілдерін

белгілейді
əрі
талқылайды
, 
дəйектейді
, 
нəтижелерін
талдайды
, 
пікір
жүргізеді
, 
дəлелдейді
. 
Проблемді
оқу
басқа
да
технологиялар
сияқты
өзінің
ұнамды
да
болымсыз
тараптарына
ие
. 
Оның
тиімділігі
: 
оқушыларға
тек
қажетті
білім
, 
ептілік
жəне
дағдылар
жүйесін
меңгеруге
жəрдемдесіп
қоймастан
, 
олардың
ақыл
-
ой
дамуына
жол
ашады
, 
өз
шығармашылық
қуатымен
берік
білім
қалыптастыруға
көмектеседі
, 
өз
оқу
еңбегіне
қызығу
ұмтылысын
дамытады
, 
оқу
нəтижесінің
бекінуін
қамтамасыз
етеді
. 
Кемшілігі
: 
жоспарланған
нəтижеге
жету
көп
уақытты
талап
етеді
, 
сонымен
бірге
, 
оқушылардың
танымдық
іс
-
əрекеттерін
жүйелі
басқару
қиын
. 

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: