МҚР саясатының қалыптасуы жəне оны бағалау

Меншікті қаржы ресурстарын қалыптастыру (МҚР) саяса-ты корпорацияның өзін-өзі қаржыландыруын қамтамасыз етуге бағытталған. Ол келесі кезеңдерден тұрады:

• 
  МҚР-дың базистік кезеңде қалыптасуы мен пайдаланылуын тал-даудан;
  

• 
  алдағы болжалды кезеңдегі МҚР-дың жалпы қажеттігін анық-таудан;
  

• 
  əртүрлі көздерден тартылған қаражаттардың құнын бағалаудан;
  
• 
  ішкі жəне сыртқы көздердің есебінен МҚР-ды тартудың ең көп көлемін қамтамасыз етуден;
  

• 
  МҚР-ды қалыптастырудың ішкі жəне сыртқы көздерінің ара-қатынасы бойынша оңтайландырудан.
  

1. Бірінші кезеңде пайда мен меншікті капиталдың өсу қарқынының активтердің, сату көлемінің жəне қаржы ресурстарының жалпы көлеміндегі меншікті көздердің үлес салмағы динамикасының өсу қарқынына сəйкестігі зерттеледі.

Олардың арасындағы оңтайлы мəн келесідей:

П_Қ – пайданың өсу қарқыны;

СТ_Қ – сатудан түскен ақшалай түсімнің өсу қарқыны; МК_Қ – меншікті капиталдың өсу қарқыны; А_Қ – активтердің өсу қарқыны.

Формуладан көрінгендей пайданың басқа параметрлерге қарағанда барынша жылдам қарқынмен өсу керек екендігін байқауға болады. Бұл жерде бірінші кезекте өзін-өзі қаржыландыру коэффициенті анықтала отырып, базистік кезеңдегі МҚР-дың жеткіліктілігі бағаланады.

МҚР – базистік кезеңдегі МҚР– меншікті қаржы ресурстары.

А (О) – есепті кезеңмен салыстырғанда болжалды кезеңдегі активтердің өсуі.

2. Меншікті қаржы ресурстарының жалпы қажеттігі мына формула бойынша анықталады:

пы сомасындағы оның үлестегі, бірліктегі үлес салмағы; ККБ_С – меншікті капиталдың кезеңнің басындағы сомасы;

Т_ТП – тұтынуға бағытталған болжалды кезеңдегі таза пайданың со-масы.

3. 
   Əртүрлі көздерден тартылған меншікті капитал өзінің жекелеген элементтерінің бөлігінде (акционерлік капитал, бөлінбеген пайда жəне т.б.) бағаланады.
   

3. 
   Сыртқы жəне ішкі көздердің есебінен меншікті қаржы ресурста-рын тартудың ең көп көлемін қамтамасыз ету дереккөздер мен олардың абсолютті көлемінің белгілі бір тізімін талап етеді.
   

Төменде берілген формула бойынша анықталатын таза пайда мен амортизациялық аударымдар негізгі ішкі көздер болып табылады.

27. 
    + TП → ∑ MKP → max
    

• 
  + ТП – амортизациялық аударымдар мен таза пайданың болжалды көлемі;
  

МҚР_max – меншікті көздер есебінен пайда болған МҚР-дың ең көп сомасы.

5. 
   МҚР-ды қалыптастырудың ішкі жəне сыртқы көздерін оңтайландыру процесі:
   

а) МҚР-ды жұмылдыру бағасының құнын барынша төмендетуге; ə) егер басқару ісі айтарлықтай өнімді болса, корпорацияны

басқаруды алғашқы құрылтайшының (меншік иесінің) құқығында сақтауға негізделеді.

МҚР-ды қалыптастыру үшін жасалған саясаттың тиімділігін тұрақты экономикалық өсу коэффициенті арқылы бағалауға болады.

∑Д – акционерлерге төленетін дивидендтер сомасы;

Көрсеткіштер корпорация дамуының тұрақтылығы мен келешектілігін сипаттайды.

МҚР-дың тұрақты қалыптасуы қаржы тəуекелінің ұйғарымды деңгейін ескере отырып, пайданың көлемін барынша көбейтуді қамтамасыз етеді. Олар:

• 
  таза пайданы дивидендтерді төлеуге жəне өндірісті дамытуға пайдаланудың оңтайлы құрылымы;
  

• 
  тиімді амортизациялық саясатты дайындау;
  
• 
  оңтайлы эмиссиялық саясатты қалыптастыру.