Оқулық Алматы, 013 Қ. А. Абдуқадырова əож 665. 6/. (075. 8) Кбж 35. 514я73 а 14 Пікір жазғандар
Мұнай компоненттерін бөлу əдістері
жүктеу/скачать 7,49 Mb. Pdf көрінісі
|
munai
| 8.9. Мұнай компоненттерін бөлу əдістері
Химиялық реагенттермен экстрагирлеу. Молекулалардың тү рі- не қарай мұнайдың фракцияларын бөлу, мұнайды қайта өңдеу өнім- дерінен арендерді, алкиндерді, алкадиендерді ректификация əдісімен бөлу көп жағдайда тиімсіз. Сондықтан мұнай құрамдаста рының қайнау температураларының аралығы жақындығына жə не азеотропты қосылыстар түзілуіне байланысты іс жүзінде қол дану мүмкіншілігі шектеулі. Мысалы, бензол циклогексанмен, цикло гексенмен, метил- циклопентанмен жəне изогептандармен азеотроптар түзеді. Осындай көмірсутектер қосылысын бөлгенде экстракция, ад сорб- ция, экстрактивті жəне азеотропты ректификация əдістері кеңі нен қолданылады. Бұл процестер таңдамалы еріткіштерді қолдану арқы- лы жүзеге асырылады. Таңдамалы еріткіштер мен мұнай фракцияла- ры құрамдастарының арасында əртүрлі кешенді қосылыстар тү- зілуіне байланысты оларды бөлуге, одан əрі зерттеуге мүмкіншілік туады. Мысалы, ароматты көмірсутектер сұйық күкіртті ангидридте, нитробензолда, фурфуролда селективті ериді. Шайырлы заттар мен полициклді көмірсутектер қалыпты тем- пературада нитробензолда, крезолда жəне фурфуролда жақсы ери- 150 ді. Еру процесі үшін температураның əсері де өте жоғары. Əрбір «еріткіш – еритін зат» жүйесі үшін белгілі температура болады. Ол температурада еритін зат пен еріткіш толық ериді, мұны – ерудің критикалық температурасы (ЕКТ) деп атайды. Егер зерттелетін қоспада əртүрлі заттар болса, бұндай қоспаны құрамдастарға температурасын өзгерту арқылы бөлуге болады. Деасфальттау реакциясын, шайырлы заттарды 40-60°С температура аралығында қатты заттармен қоса, көмірсутекті құрамдастарды толық ерітетін сұйық пропан қолданылады, қалдықта тек шайырлар мен асфальтендер қалады. Процесті 4∙10 5 Па қысымда пропанды сұйық күйінде ұстап тұру үшін қолданады. Депарафиндеу процесі төменгі температурада, -30°С, -40°С аралығында жүргізіледі, нəтижесінде тұнба түзіледі. Парафинді парафинсізделінген өнімнен сүзіп алып, еріткіштен тазалайды. Экстракцияның бұл түрі мұнай құрамдастарының белгілі бір нақты реагентпен əрекеттесуіне негізделген. Мысалы, концентрлі күкірт қышқылы мұнай дистилляттарын тазалауда қолданылады. Алкандар мен нафтендер күкірт қышқылымен қалыпты жағдайда əрекеттеспейді, ал ароматты көмірсутектер реакцияға түседі: CH 3 C 6 H 5 +H 2 SO 4 CH 3 C 6 H 4 SO 3 H+H 2 O Толуолсульфо қышқылы жүктеу/скачать 7,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|