Оқулық. Алматы, 518 бет
жүктеу/скачать 26,67 Mb. Pdf көрінісі
|
Індеттану кітап
- Бұл бет үшін навигация:
- Індеттік ерекшсліктері.
| Төзімділігі.
Микробтың вегетативтік түрі эр түрлі қолайсыз жағдайларға төзімсіз. Сойылмаған шіріген өлекседе 7 гэулікіе ыдырайды. 60°С қыздыр- ғанда 15 минутта, қайнатқанда - қолма-қол, тура түскен күн сэулёсінен бір- неше сағаттан соң өледі. Кэдімгі Дезинфектанттардың әсерінен тез арада өле- ді, -10° С кезінде 24 күн, ал -15° С жағдайында етте 15 күнге дейін сақталады. Споралары өте төзімді. Олар шіріген өлекседе тіршілігін сақтайды, суда жылдар бойы, топырақта ондаған жылдар сақталады. Ет пен теріні тұздау, кептіру спораларының сақталуына жағдай жасайды. Құрғақ ыстық ауада 120- 140°С кезінде споралары тек 2-3 сағаттан кейін, ал 120 С жағдайында авто- клавтау 5-10 мин өткенде, қайнату 15-30 мин соң, күйдіргіщ натрийдың 10 % ертіндіеі, формальдегидтің 1 % ертіндісі екі сағат өткен соң өлтіреді, ал хлорлы дезинфектанттар күштірек әсер етеді. Індеттік ерекшсліктері. Топалаңға қой, ешкі, бүғы, сиыр, жылқы, түйе, жабайы сүт қоректі жануарлар аса бейім. Шошқа біршама төзімді де, бұл аурумен созылмалы түрде ауырады. Ет қоректілер :(ит, мысық) басқалардан төзімді. Мысалы, топалаңмен ауырту үшін ,үй қоянына қоздырушысының 2 спорасын тері астына жіберу жеткілікті, ал итке ол үшін Імлн спора енгізу қажет. Бір түрге жататын кейбір мал түқымдарының топалаңға бейімділігі эр түрлі болуы мүмкін. Қойдың алжирлік түқымдары европалық түқымдардан элдеқайда төзімді. Сібірде өсірілетін сиырдың жергілікті тұқымдарынын бұл ауруға бейімділігі біршама төмен. Сондай-ақ, далалық қызыл сиырлар қара- ала түқымдарына қарағанда төзімдірек болады. Топалаңға эр түрлі жастағы жануарлардың бейімділігін салыстырғандг мынандай заңдылық байқалады. Өте бейім жануарлардың жас төлІ (қозы, бүзау, қодық) ауруға ересек жануардан элдеқайда төзімді. Керісінше бейімді- лігі аз жануарлардың жас төлдері ауруға тез шалдығады. Ересек кезінде ауыр- майтын жануарлар жаңа туған кезінде топалаңға бейім болады. Мысалы, ере- сек ит төзімді де, жас күшік өте сезімтал. Бүл ауруға адам да шалдығады. Топалаң қоздырушысының бастауы - ауырған жануарлар. Олар бацилла- ларды нэжіс, несеп, сілекей арқылы бөліп шығарады. Микроб эсіресе елер алдында жануардың табиғи тесіктерінен аққан қанды сұйықтықта көп болады. Қоздырушының ең басты берілу факторы - топалаңнан өлген малдың өлексе- сі. Оның барлық мүшелері мен ұлпаларында бациллалар мейлінше көп. Мұн- дай өлексені союға болмайды. Теріні тілгенде ауадағы оттегі қоздырушының спора түзуіне жағдай жасайды, сүйтіп топырақ пен басқа да сыртқы ортадағы заттарды жаппай микроб жайлап алуы мүмкін. Ауырған малды лажсыздан союдың да қаупі мол. Сойылған малдың еті, терісі, қаны, ластанған жемшөп арқылы ауру үлкен қашықтыққа апарылады. Қоздырушының таралуына ет- қоректі жануарлар мен жыртқыш құстар да белгілі дэрежеде қатысады. Олар 135 өздері ауырмаса да микробтың спораларын ұзақ уақыт бойы нәжісімен бірге бөліп шығарады. Топыраққа түскен топалаңның спорасының тағдыры топырақтың түріне байланысты. Микробтың ұзақ сақталуына гумусы мол, рН-ы бейтарап топы- рақ аса қолайлы. Мұндай жағдайда тиісті температура мен ылғалдылықта спора вегетативтік түрге ауысуы мүмкін. Спораның топырақта ұзак сақталуы топалаңның тұрақтылығын қалыптастырады. Бұрынғы уақытта микробпен ластанған аймақта су жэне жел эрозиясының, өзендердің тасуынан, жер қазу жұмыстарыңьщ, ін қазатын жануарлардың тіршілігінің, өсімдіктердің өнуіңің ңәтижесінде микроб топырақ бетіне щығып, одан басқа жерге апарылуы мүмкін, бұдан барып жануарларға ауру жүғу қаупі туады. Топалаң негізінен алиментарлық жолмен жұғады. Қоздырушы микроб жануар оргаңизміне ауру жайлаған жайылымда жем-шөп немесе су арқылы түседі. Оның денеге бойлай енуіне ауыз бен жұтқыншақтың кілегей қабы- ғының зақымдануы, тістің тісеуі, гастрит, гастроэнтерит жағдай туғызады. Организмнің төзімділігі жүдеген, ыстыққа ұрынған, авитаминозға шалдыққан кезде күрт төмендейді. А)фудың аэрогендік жолмен жуғуын ескермесе бол- майды. Әсіресе қой қоздырущы микроб бар шаңмен тыныс алғанда топалаңға шалдығуы ықтимал. Қан сорғыш жәндіктер (сона, маса, көк шыбын) көп болған жағдайда трансмиссиялық жолмен де жұғуы мүмкін. Соналардың қоздырушы микробты ауру малдан ғана емес өлекседен, ластанған су мен топырақтан да алатын- дығы дәлелденді. Ңегізгі жүғу жолдары топалаңның маусымдық ерекшеліктеріне негіз болады. Әдетте ауру жылдың жылы мезгілдерінде, малды шөбі сирек жэне қуаң жайылымдарда жайғанда байқалады. Бірақ 'топалаң жайлаған жерде дайындалған жем-шөп, ауырған малдан алынған ет-сүйек ұны арқылы ауру қыс кезінде қорадағы малда да үшырасып қалады. жүктеу/скачать 26,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|