Ж амбастың ішперде астындағы қабаты

Клиникалық анатомия
671
— тік іш ектің өтіс бөлігі;
— несеп ш ы ғару ө зегін ің б у ы л ты ғы н ы ң бездері;
— несеп ш ы ғару өзегі;
— шонданай-тік іш ек ш ұ ң ң ы р ы .
11.5. Жамбастың ішперделік қабаты
Париеталды іш перде қ ұ р саң ты ң ал д ы ң ғы қ абы р ғасы н ан ж ам - 
басқа түсіп, қуы ңты ж абады . Қ у ы ң қ а өтер ж ерде іш пердеден ңуы ң- 
тың көлденең ңы рты сы
(plica vesicalis tra n sv e rsa )
қ ү р ы л ад ы . Ол, 
қуық бос болғанда ж аң сы кө рін еді.
Қуьщтың көлденең қыртысының скелетотопиясы. 
Қ уы ң бос 
болғанда ңасаға си м ф и зін ің ү стің гі ң ы р ы н а п р о ек ц и я л ан ад ы ; қу- 
ың толғанда көлденең қы р ты с қ а са ға сим ф и зін ен 4 — 6 см ж о ғар ы
көтеріледі.
Әйелдерде іш перде қ у ы қ тан ж а т ы р м о й н ы н ы ң ал д ы н а, содан 
оның денесіне (қ у ы қ т ы қ беті) өтіп, ң у ы ң -ж аты р а р ал ы қ ойы ң 
(ех-
cavatio vesico-uterina)
қ ү р ад ы . Қ у ы ң -ж аты р о й ы ғы н ы ң түбі қуы ң- 
жатыр ң ы рты сы нан түрады . Ол о й ы ң та ж ің іш к е іш ек тү за қ т ар ы
орналасуы м үм кін . С ирек ж ағд ай д а бүл ж ерде соқы р іш ек пен қ ү р т 
тәрізді өсіндісі ж ән е көлден ең тоң іш ек нем есе сигм а тәр ізд і іш ек 
орналасуы м үм кін .
Ішперде ж аты р д ы ң түбінен он ы ң д енесінің ар тң ы бетіне (іш ек- 
тік бетіне) өтеді. Әрі ң ар ай іш перде ж а т ы р м о й н ы н ы ң ң ы н ап ты ң
бөлігін ж әне қ ы н ап ты ң төбесін ж аб ад ы . Іш перде ж а т ы р д ы ң ж ән е 
ңынаптың ар тқ ы қ абы р ғасы н ан т ік іш е к к е өтіп , т ік іш ек -ж а т ы р
ойығын (
e xca va tio recto-uterina)
ң ү р ад ы . Б ү й ір л ер ін д е бүл к е ң іс т ік
тік іш ек-ж аты р ң ы р ты стар ы м ен
(plica recto-uterina)
ш ек тел ген . 
Тік іш ек-ж аты р ой ы ғы н а әр у а қ ы тт а ү л к ен ш ар б ы м ай д ы ң ш еті 
жетеді. Ж ің іш к е іш ек т ү за қ тар ы бүл ар аға к ір м ей д і.
Әйелдерде осы лай к іш і ж ам б асты ң төм енгі бөлігі ж аты р м ен ек і 
ойыңңа бөлінген 
(11.6 сурет ):
— ң уы ң-ж аты р арасы ндағы о й ы ң — «алды ң ғы дуглас к ең істігі» ;
— тік іш ек -ж а ты р арасы ндағы о й ы ң — «артңы (н егізгі) дуглас 
кең істігі».
Екі ойы қ тек ж аты р м ен ға н а емес, ж а л п а қ б айлам м ен де бө- 
лінген. Ж аты р д ы ң ж а л п а қ б айлам ы
(lig. la tu m u teri)
іш перд ен ің
ңабаттасуынан ң ү р ы л ы п , ж аты р д ы ж ам б асты ң бүй ірін д егі ңа- 
бырғаларымен ж алғасты р ады :
— ж аты р д ы ң ж а л п а қ б ай л ам ы н ы ң ж о ғар ғы бөлігін ің арасы нда 
ж аты р тү тік тер і өтеді;

672
11 бөлім. Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы
— ж аты р д ы ң ж а л п а ң б ай л ам ы н ы ң төм енгі бөлігінде ж аты р - 
ды бекітуш і б ай л ам -к ар д и н ал д ы б айлам
(lig. ca rd in a le uteri)
өтеді.
Әйелдерде т ік іш ек — ж а ты р ой ы ғы қ ү р саң тағы ең терең ж ер і. 
С онды қтан бүл ар аға п ато л о ги я л ы қ сү й ы ң тар (ң ан, ір ің , л и м ф а, 
т. б.) қ ү р сақ ағзал ар ы ж а р ақ а т та н ғ ан д а , ж аты р д ан ты с ж ү к т іл ік т е
т. б. ж ағд ай л ар д а ж и н ал ад ы .
М ы салы , қ ү р саң ты ң төм енгі ң аб аты н д ағы сол ш а ж ы р қ а й ңой- 
науы — ж ам бастағы т ік іш е к т ің оң ж а ғы н д а ғы ж ам бас ңуы сы м ен 
тікелей байланы сады .
Оң ш аж ы р ң ай ң у ы сты ң алды а ш ы қ . О сыған б ай лан ы сты оң ж а ң
ш аж ы р қ ай ң уы сы н дағы п ато ло ги ял ы ң сү й ы ң ты қ тар әу ел і ш ектел- 
ген болады , тек к ей ін н ен әбден көбейген соң көлден ең тоң іш е к т ің
ш аж ы р қ ай түбірі мен 
flexura duodeno je u rn a lis -тщ
арасы м ен сол 
ңойнау арңы лы к іш і ж а м б асқ а өтеді.
Ш аж ы р ң ай лар қ у ы сы н ан басқа ір ің д ік тар ал у ж о л д ар ы болы п, 
ң үр сақ ты ң бүйірдегі ө зектер і де есептеледі. М ы салы , 12 елі іш ек- 
тің ой ы қ ж ар асы ж ар ы л ға н д а, он ы ң хи м усы оң ж а ң бүйірдегі өзек- 
пен оң м ы қ ы н ш ү ң қ ы р ы н а , одан ж ам бас ң уы сы н д ағы а р тқ ы дуглас 
кеңістігіне өте алад ы . Б ү л кезде соқы р іш е к ж ән е ң үрт тәр ізд і өсін- 
ді проекц и ясы н д а реф л екто р лы ауы рсы н у сезім і ш ы ғу м ү м к ін д ігін
ди ф ф ерен ц иалды қ д и агн о сти ка кезін д е ескеру к ер ек .
А сқазан н ы ң алд ы ң ғы қаб ы р ғасы н ы ң о й ы қ ж а р ас ы ж ар ы л ған - 
да, оны ң хим усы асқ азан -то қ іш ек б айлам ы ж ән е ү л к ен ш арбы м ай 
алды мен ж ам басң а ж ән е а р тқ ы дуглас к ең істігін е ж етед і.
Қ ы н ап ты ң артң ы ң абы рғасы немесе т ік іш ек ар ң ы л ы т ік іш ек - 
ж аты р қуы сы н саусақтарм ен немесе қ ү р ал м ен зерттеудің диаг- 
н ости к ал ы қ м аң ы зы зор. Қ ы н ап ты ң а р тқ ы күм б езі а р қ ы л ы дуглас 
к ең істігін п у н к ц и я л ау ға болады .
Ер адам дарда ж ам б асты ң іш п ер д ел ік бөлім інде т ік іш е к пен 
ң уы ңты ң ж о ғар ғы , ар тң ы қ а п тал д ар ы ж ән е ал д ы ң ғы б етін ің к іш - 
кене бөлігі ж атад ы . Іш перде ң ү р са қ ты ң ал д ы ң ғы ң аб ы рғасы н ан
қ у ы қ ты ң алд ы ң ғы -ү стің гі бетіне өтерде, көлден ең ң ы рты с қүрай- 
ды. А ры қ ар ай іш перде — ң у ы қ т ы ж ән е ү р ы қ ш ы ғар у ш ы өзек- 
терді ж ау ы п , т ік іш е к к е өтеді. Осы ж ерде т ік іш ек —ңуы ң ойы ғы
(excavatio recto-vesicalis)
қ ү р ы л ад ы . Қ уы ң пен т ік іш ек арасы нда- 
ғы ңуы ста —аш іш ек тү зағы , кейде колден ең немесе сигм а тәр ізд і 
іш ек ж ату ы м ү м кін .
Ер адам дарда т ік іш ек -ң у ы ң ш ү ң қ ы р ы ж ам б асты ң ең терең ж е - 
pi. Сондыңтан бүл ж ерге қ ү р саң ағзал ар ы заң ы м д ан ған д а, ір ің д ік , 
қ ан , ли м ф а т. б. ж и н а л у ы м ү м к ін .

Клиникалық анатомия
673
Тікіш ек-ж аты р немесе т ік іш ек -қ у ы ң ң у ы стар ы н ы ң конус тәріз- 
ді тереңдеуі — ш ат ар ал ы қ немесе сан н ы ң іш к і бетінде ж а р ы қ т а р
шығуына себеп болады.

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: