-сурет . Жарылған дәндерді өндірудің технологиялық сызбанұсқасы 11.2.1 Жарылған дәндерді алу

250
Шикізатты қоспалардан тазалаудан бөлек, бұл жерде өлшемдері бо­
йынша стандарттыдан үлкен дәндерді іріктеу жолымен өнімді біркелкілігі 
жүреді.
Бұл шикізаттың технологиялық қасиеттерін жақсарту мен дайын 
өнімнің сапасын көтеруге алып келеді және де одан ары шикізаттың нор
-
мадан тыс шығындануының алдын алуға мүмкіндік береді.
Жақсы сапалы жарылған дәндерді алу үшін «зеңбірек» аппараттарын
-
да дән және жарманы термиялық өңдеуді олардың белгілі ылғалдығында 
жүргізу қажет.
Ылғалдығы жеткіліксіз дән немесе жарманы жару кезінде жарыл
-
май қалған дәндердің пайызы күрт өседі, ал ылғалдығы жоғары жарма
-
ны пайдаланып жару кезінде материалдың қатты кесектенуі байқалады. 
Жүгері жармасы мен дәні үшін оптималды ылғалдық 13%, күріш 
жармасынікі – 12­13,5%, бидайдікі – 14­14,5%. Бұл көрсеткіштер стан
-
дартпен қабылдағаннан төмен, сондықтан кондиционерлеу негізінен 
жарманы жару алдында кептіруге әкеледі (оны бүкіл науа бойымен бу 
қабаты бар шнек көмегімен іске асырылады).
Термиялық «зеңбірек» аппараты арнайы тұрықта орнатылған және 
горизонталь ось айналасында электрлі қозғалтқыштың көмегімен айна
-
лып тұратын цилиндрден тұрады. Цилиндрдің герметикалық жабылып 
тұратын қақпағы бар. Оны, арнайы қолсап көмегімен горизонталь ось
-
ке салыстырмалы 60
0
­қа бұра отырып, вертикаль жазықтықта қолмен 
қозғалтуға болады.
Цилиндрді аппараттың астында орналасқан газ жандырғыштар 
көмегімен жылытады, оларды арнайы от бергішпен жандырады. Ап
-
парат сақтандырғыш клапанмен және шығарылатын манометрмен 
(жеке орнатылған және цилиндрмен иілгіш шлангпен жалғанған) 
жабдықталған.
Термиялық аппараттарда дәндерді немесе жарманы жаруды, цилиндр­
дің мойын жағын жоғары қаратып, оның орналасуын фиксатормен реттеп 
орнатады. Цилиндрдің ішіне шамамен 7­8 кг жарманы салып, қақпақты 
арнайы жаппамен тығыз жабады, содан кейін цилиндрді горизонталь 
жағдайда (фиксатор көмегімен) орнатады, газдық жандырғыштарды 
жағады және электр қозғалтқышты қосады. Бұл кезде цилиндрдегі 
өнім ылғалды буландыра бастайды, ауа кеңейеді және цилиндр ішіндегі 
қысым көтеріледі.
Берілген қысымға жеткен соң жандырғыштарға газ беруді тоқтатады 
және цилиндрді түсіруге сәйкес келетін жағдайға (қақпақтағы жаппаны 
жоғары қаратып) келтіреді. Одан кейін цилиндрді фиксатордан боса
-
тып, мойнын төмен қаратып (горизонталь оське 58
0
бұрышпен) түсіреді, 

251
жолында болатын жаппаның арыны кезінде қақпақ ашылады және 
цилиндрдегі өнім қысыммен қабылдау қорабына лақтырылады.
Қабылдау қорабының конструкциясы мен мөлшерлері мынандай бо
-
луы қажет, біріншіден, қорап жарылыс кезінде пайда болған бірмезетте 
будың барлық көлемін жұтатындай (өнімнің кері тасталуы алдын алу 
мақсатында), және, екіншіден, өнім жолда өзінің кинетикалық энергия
-
сын жоғалтқанға дейін мүмкіндігінше аз тосқауылдан өтуі (бұл оның де
-
формациясын азайтады және сынған түрде қалдығын төмендетеді).
Цилиндрден өнімді тастау кезінде сыртқы қысым бірден төмендейді, 
осының салдарынан дәндегі (түйіршіктегі) үлкен қысымдағы ылғал бір 
сәтте буланып кетеді, бұл жасушаның бұзылуына және оның ісінуіне 
алып келеді.
«Зеңбірек» аппаратындағы жұмысшы қысымды, 7 кг жүгері неме
-
се дәл осындай мөлшердегі күріш жармасын өңдеу үшін 1 МПа, бидай 
жармасы үшін – 1,2 МПа етіп ұстап тұрады; циклдың ұзақтығы 12­15 
минут.
Дәнді дақылдардың жармаларын (дәнін) «зеңбірек» аппаратын
-
да термиялық өңдеу кезінде өнімнің тек сыртқы түрі ғана емес, оның 
физикалық­химиялық қасиеттері де өзгереді. Жарылған дәндердің 
көлемдік салмағы айтарлықтай төмендейді, бұл өнімнің консистенция­
сына оң әсер етеді. Дән сынғыш нәзік болады және жағымды дәмге 
ие болады. Одан бөлек, крахмалдың мөлшері төмендейді, бірақ дек
-
стриндер құрамы күрт өседі, соның салдарынан суда еритін заттардың 
мөлшері көтеріледі. Мұның бәрі дайын өнімнің тағамдық құндылығын 
жоғарлатады.
Өнімді «зеңбіректен» тастағанда пайда болатын ұсақ­түйекті және 
де жарылмаған дәндерді бөліп алу үшін, саңылауының диаметрі 
төмендегідей металл штампталған елек арқылы виброелектен елейді: 
жүгері жармасынан алынған жарылған дәндер үшін 7 мм, жүгері дәндер 
үшін 12 мм, күріш пен бидайға 5 мм. Електің өтімі өндіріс қалдығы бо
-
лып табылады және малға азық ретінде пайдаланады.

жүктеу/скачать 16,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: