Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі бекіткен
жүктеу/скачать 0,7 Mb.
|
паразитология кітап
Қозғалу мүшелеріПаразитизмге бейімделген ішкі паразиттердін қозғалу мүшелері, азды- көпті редукцияға ұшырайды. Polychaeta-мен салыстырғанда, Myzostomida параподиі кішірейіп жэне карапайымданған. Көптеген паразит шаянтәрізділердің аяктары өте катты редукцияға үшырап немесе толыктай семіп' калады. Бүл шаяндардың еркін тіршілік ететін дернәсілдік даму кезеңінде (Copepoda-ғы копеподитті кезең, Rhizocephala-гы ципристэрізді) жаксы жетілген аяктары болып, бірак паразиттік тіршілік етуге көшкен кезде аяқтары семіп калады. 107Аяқтарының семіп калуы Rhizocephala және Copepodci, Lernaeocera, Pennella, Хепосоеіота сияктылардан байқалған, эктопаразитті ескекаякты шаяндарда каркынды деңгейдегі сему байқалады. Кейбір Pantapoda-ның эндопаразитті дернэсілдердің аяғының екінші жэне үшінші жұбы үзіліп (.Phoxichilidium, Anoplodactylus), тек еркін тіршілік ететін ересек организмге айналар алдында кайтадан өседі. Pentastomida- нің алдыңғы бөлігіндегі хитинді ілгектері бар екі жұп төмпешікті, аяктарының рудименті ретінде карастырады. Эндопаразиттік кышыманың (Sarcoptidae) аяктары өте кыскаруымен ерекшеленеді. Паразит насекомдардың аяғы аса көп өзгеріске ұшырамайды, 30-сурет. Паразитмге байланысты кейбір насекомдар кұрылысының өзгеруі. А және В - үнді-малай жарғанатының тері кабатында тіршілік ететін Ascodipteraon speiserianum шыбыны (А -теріге енер алдындағы шыбынның аналығы; В -иесінің герісіне құрсағымен бірге еніп кеткен аналық) (Мюир бойынша); С- Sarcopsyllapenetrans құм бургесі, кагты үрленген аналык; Д - S. ренегат аталығы (Шимкевич бойынша) 1- шыбынның кеудесі және басы, кұрсакка карай жылжыған; 2- кұрсағы 108бірак канаттары толықтай семіп калған. Паразит насекомдардың бірқатар отрядында биттер, бүргелер, мамыкжегіштердің канаттары екіншілік жойылған. Қанаттардың біртіндеп редукцияға ұшырауының морфологиялык катарын кұрауға мүмкіндік беретін эктопаразиттік насекомдардың топтары ерекше көрнекті. Бұл біз көргендей Ornithomyia кансорғыш-масасы калыпты канаттары бар Stenopteryx-ден канатсыз Melophagus-ка көшкенін көреміз. Қансорғыштар баска жағынан да кызыкты: олардын арасында тіршілік ету барысында иесімен тығыз катынаста болумен байланысты канаттары жойылатын формалары бо- лады. Ересек Ascodipteron speiserianum-нъщ (30-сурет) жаксы жетілген канаттары, аяктары жэне алдыға шығынкы тұмсығы болады. ¥ рыктанған аналык иесінің үстіне отырып (Малай архипелагының жарғанаттардың бірі), кұлағының түбіне бекінеді. Қансорғыштың денесінің арткы бөлігі ғана шытып тұрғанға дейін, біртіндеп иесінің терісіне ене береді. Ол кезде шыбын катты өзгеріске ұшырайды. Оның канаты түсіп, аяғы ұршык бунағының деңгейінде үзіліп, басы мен кеудесі күрсактың түбіне жылжиды. Аталығы еркін тіршілік ететіндіктен, күрылысы өзгеріске ұшырамайды. Жарғакканаттыларда паразитті тіршілік ететін Strepsiptera аналыктарының (31-сурет) аяктары мен канаттары катты редукцияға ұшыраған. 31-сурет. Паразитизмге байланысты канатының редукцияға ұшырауы. A - Andrena vaga арасының құрсагындағы Stylops sp. аналығы (Strepsiptera отр.) араның кұрсағында; В - Elenchus аналығы (Strepsiptera) жанынан Караганда; С - Delphacixenos (Strepsiptera) аталыгы (Вебер бойынша.) 1- алдыңғы рудиментарны канаты 109Иесінің ішінде тіршілік ететін Strepsiptera аналығы (мысалы, Xenos rossia дернәсілінде, кейін ересек кезінде Polistes-да), олардың көзі, аяғы, қанаттары болмайды жэне кейбір насекомдардың аяқсыз дернэсілін еске түсіреді. Паразиттік тіршілік ететін моллюскалардың да козғалу мүшелері редукцияға ұшырайды, осыған байланысты Мисгопаііа аяғының кыскарғандығын катты байкауға болады, Stilifer -аяғы рудиментке ұшыраса, Entocolax жэне Enteroxenos эндопаразиттердің аяктары толыктай жойылған. жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|