Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі бекіткен
жүктеу/скачать 0,7 Mb.
|
паразитология кітап
46 -сур ет. Endosphaera engelmanni сорғыш инфузориясы паразиттік тіршілік ететін Opisthonecta hennguyi (Ленч жэне Нобль бойынша).
1-ауыз кірпікшелерінің мионема ре- тракторлары; 2-сфинктер; 3- Opisthonecta hennguyi микронукле усы; 4- кірпікшелердің арткы өсіндісі (венчик); 5- Opisthonecta hennguyi ма кронуклеусы; 6- жиырылғыш вакуолі; 7- иесін тастап кеткен Endosphaera engelmanni-дъщ жыбырлағыш ұрыгы; 8- ішкі жыбырлағыш ұрыгы бар Endosphaera engelmanni; 9- Endosphaera engelmanni (өсу кезеңі) 138ішек таспа кұрттары (Taenia, Diphylobothrium) иесінің ағза- сында 25 жылдан артык уакыт болады. Clonorchis sienensis (сорғыштардан) адамда 25 жыл өмір сүреді, Schistosoma haematobium 18 жылға дейін, Sch.japonicium 28 жылға дейін, Gastrodiscus aegytiacus зебра- да 9 жыл, Loa Іоа нематодта- ры адамда 15 жылдан артык, Wuchereria bancrofti - 17 жыл, Ancylostoma duodenale - 5-8 жыл, Necator americanus 12 жыл тіршілік етеді. Қан косезуі (Schistosoma haematobium) тіршілігі 5- ] 8 жыл, бірақ кейде асқынып, 24 жылға дейін созылады. Сонымен кейбір паразиттердің тіршілік ұзактығы иесінің тіршілік ұзақтығымен сэйкес келеді. Нематодтар анабиотикалык жағдайда тіршілігін сактап калады. Tylenchus tritici кепкен бидай дэнінде 9 жыл тірі сакталады ( Goodbeyl923), ал бұрын бұл мерзім одан да ұзағырақ-27 жыл деп есептелген. Мұндай дэндерді сулаған соң олардың ішіндегі Tylenchus дернэсілдері тіріледі. Осы паразиттерге мүлдем карама-карсы, жыныстық жағынан жетілген жағдайда тіршілігі азды-көпті шектелген паразиттер бар. Мысалы, Schistosoma japonicum, бұл паразитпен ауырған жылкы 270 күннен соң жазылады, бүдан біз Schistosoma-ның негізгі иесіндегі тіршілік ұзактығын көреміз. Б.Е. Быховский (1929) Еділ балықтарының трематодтарын зерттей келе, кыс мезгілінде бұларды жұқтыру төмендейтінін байқаған, бүл трематодтардың тіршілік циклының бір жылдык екендігін көрсетеді. Кейінгі зерттеулер (Ляйман, 1940; Комарова, 1950, 1951, а, б; Маркова, 1958) тұщы су балыктарының эндопаразиттік кұрттарының (дигенетикалық сорғыштар, скребнилер, таспа күрттар) тіршілік циклі бір жылдык болатынын көрсеткен. Догель жэне оның мектебі кұс сорғыштарымен таспа ішек күрттардын тіршілік ұзактығын аныктаған. Осы зерттеу барысында ішек сорғыштармен бау- ыр сорғыштардың жыныстык жетілу кезеңдерінін ұзактығында айтарлыктай айырмашылыктарды байқалған. Сұр карлығаш жэне карлығаштардың бауыр сорғыштарының (Platymosoma clathratum Lyperosomum olssoni L. salebrosum) тіршілік ұзактығы аз дегенде бірнеше айларға созылған. Керісінше, ішек трематодтар арасын- да негізгі иесінде кыска инвазиялы болады. Сонымен, Plagiorchis maculosus жэне ерекше Phaeropsolus micrococcus үшін күс ішегінде жыныстык жетіліп тіршілік етуі бір айдан аспайды. Құстардың фа- бриций капшығында тіршілік ететін трематодтардың тіршілігінін мерзімі жаксы аныкталған. Prosthogonimus ovatus сұр карлығашта бір жылдан аз тіршілік етеді. Жас сүр карлығаштар бүл күртты шілденің аяғында жұктырып, келесі жылдың көктемінде (мамыр айында) бүл паразитттерден арылады. Паразиттердің фабриций капшығындағы тіршілмл, мүшенің болуына байланысты болады, көптеген кұстарда фабриций капшығы тіршілігінің алғашкы жылда- рында семіп калады. Stigeidae түкымдасының ішек сорғыштарының жыныстык жетілу 139кезеңінің кыскалығы бұрыннан белгілі, олар бар болғаны 7-10 күн тіршілік етеді. Сүткоректілердің ішегіндегі кішкентай сорғышы- Metagonimus katsuradai тәжірибе жүзінде жұктырылған тышканда 32 күн тіршілік етеді. Көптеген Dactylogyridae жэне Gyrodacty/idae (Monogenoidea) тіршілік ұзактығы бір жылдан аспайды, ал кейбір мысалы. Dactygyrus vastator (Изюмова, 1956) 25-40 күн тіршілік етеді, бүл паразиттің кейбіреулері ғана кыстайды жэнс 6-7 айлык кезінде өліп калады. жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|