Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі бекіткен
жүктеу/скачать 0,7 Mb.
|
паразитология кітап
| 19
- 4 ш T f H O H O N Y M P H A г. E u c o m o n y m p h a 1 1_ « M a c r o s p i r o m y m p h a 1 1 й L e p t o s p i r o n y w p h a - e upor a Tlpus A ш L t P T O S P i R O N Y M P H A eupora Tipun Ө ІС L e p ^o s p i r o n y m p h a
w a c h u l a IS
J N o t i l a 49 47 45 43 41 39 37 35 33 31 29 27 25 23 21 19 17 15 13 II 9 7 5 3 1 52-сурет. Cryptocercus карапайымдарының гаметоі енезі, ұрыктануы мен мейозының иесініц түлеу процесіне катынасы. Қарапайымдардың эртүрлі түрлерінде бұл процестің ұзақтығы көрсетілген (Кливленд бойынша). 1- гаметогенез; 2- ұрыктану; 3- мейоз; 0-түлеу уакыты 152Караша
53-сурет. Құрбаканың куығындагы Polystoma integerrium. Жыныс безінің ішклдік өзгерісі иесінің биологнясымен байланысты (Быховский бойынша) сол күйінде қалады, Polystoma-ның көбеюі сол уақытта жүреді; осы- дан кейін жазда саруыздағы кор заттары бітеді де, тамыз айынан ба- стап казан айына дейін саруыздың ұлғаюы басталады. Көпузелілер жыныстык жағынан тіршілігінің 3 жылында, көктемде бака алғаш көбейіп жаткан кезде жетіледі. Бұл уакытта паразиттің саруызы даму сатысынан өтіп, паразиттің екінші жылында, казан айында кемеліне жетеді. Осы күйінде саруыз сэуір айына дейін калады; ма- мыр айының басында бақа суға уылдырығын салған кезде, паразит жұмырткалары мен сарыуыз клеткаларынан босайды. Суқоймада баканын уылдырығынан дернәсілдер шыккан кезде, жұмырткадан паразиттің козғалмалы дернэсілі пайда болады. Иесімен паразиттің циклі жанасып, итшабактар дернэсілдерді жүктырады. Ересек көпезулілер иесінің куығында қалып, келесі көктемде иесінің және паразиттің жаңа жыныстык дамуы жүргенге дейін, сары уыздың және барлық жыныс жүйесінің дамуы жүре береді. Көпезулілер 153баканың тіршілігінің соңына дейін, оның қуығында қалады. Көріп отырғанымыздай көпезулілер тіршілігінін эрбір кезеңі, иесі тіршілігінің жеке кезеңдерімен толықтай сэйкес келеді. Даму цикліндегі сэйкестік шаншарларда жэн олардың иелері - насекомдарда байқалады. Мысалы, жұмыртқаларын өзге насекомдардың жұмырткаларына немесе дернэсілдеріне салатын шаншарлардың калыпты дамуы үшін, паразиттің аналығы иесінің жыныстық жетілген кезеңіне дейін пайда болу керек. Дэл осын- дай сәйкестік бір жылдық генерациялы Ageniaspis жэне Anastatus түрлерінде кездеседі. Егер иесінде жылына бірнеше генерация болған жағдайда, паразиттің де ұрпак саны соған сәйкес болады; Ageniaspis fuscicollis praysincola шаншарының үш ұрпағы Prays olleeilus көбелегінің ұрпақтарымен сэйкес келеді. Кейде, циклдерде ешқандай сэйкестік болмайды, ол паразитпен иесінің тіршілігіндегі ерекшелік арқылы түсіндіріледі. Егер пара зит иесінің эртүрлі даму кезеңінде жүға алса, онда иесі дамуының белгілі бір кезеңіне сэйкес болмауы паразит үшін зиянсыз. Мысалы, түт жібек көбелегінің гіаразиті (Apanteles melanoscelus) өзінің жүмыртқаларын эртүрлі жастағы жұлдызкұрттарға салуға бейім. Perilampus hyalinus шаншарының алғашқы дернэсілдік кезеңі неме се планидий, Нурапігіа көбелегінің дернәсілінің ішіне енеді, бірак оның ішкі мүшелерімен коректенбей түт жібек көбелектің ішіндегі паразиттік тіршілік ететін Varichaeta тахина шыбынын немесе Limnesium шаншарын іздейді. Планидий осы дернәсілдердің ішіне еніп, олардың куыршақка айналу кезеңіне дейін сол жерде қалады. Планидий куыршактың ішіндегілерімен коректеніп, ары карай өзгеріс процесі жүреді. Varichaeta дернэсілі тек күзде куыршак са- тысына өтеді ал, Limnesium дернэсіл күйінде кыстап, тек көктемде ғана куыршакка айналады. Осыған байланысты шыбын немесе шаншарға түскен Perilampus дернәсілінің тіршілігі даму мерзіміне байланысты эртүрлі болады. Дэл осындай қатынас жұмыртқа паразиттерінің арасында да бар. Шопар Л. (Chopard, 1923) Podagrion расһутегит шаншарының жүмыртқа жегіші жылына екі рет генерация жасаса, ал оның иесі Mantis religiosa дэуітіндс бір ғана генерация болады. Бүл паразиттің екі генерация жасау себебі, дэуіггің оотекасындағы жүмырткалардың барлығы бірден пісіп жетілмей, жартысының жетілуі кешігіп, шаншардың екінші үрпағына корек болады. 154жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|